İNSAN KAYNAKLARI KAYBI VE İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ

Tarih boyunca insanlar bulundukları yerlerden başka bölgelere savaş ve doğal afetler gibi olaylar nedeniyle göç etmişlerdir. Göç edenlerin belirgin olarak nitelikli bireylerden oluşmaya başlaması ile bu fenomen özellikle 1950'lerden sonra ekonomistlerin ve eğitimcilerin konusu olmaya başladı (Adams, 1971). İnsan kaynaklan kaybı olarak nitelenebilecek olan bu fenomen değişik biçimlerde gerçekleşebilir. Örneğin, nitelikli bireylerin kapasitelerinin altında kullanılmaları bir tür insan kaynakları kaybıdır (Thomas, 1973). Bunun dışında bir ülkede bulunan insan gücünün o ülkedeki yabancı kuruluşlarda çalışması da insan kaynaklan kaybının gizli bir biçimidir. Ayrıca, ülke dışında eğitim gören bireylerin ülkelerine döndüklerinde bazı uyum sorunları nedeniyle verimsiz olmaları da o ülke açısından insan kaynaklan kaybı olarak nitelendirilebilir. Nitelikli insan kaynaklarının yetiştikleri ülkeleri terk etmeleri bilimin evrenselliği ilkesi bağlamında düşünüldüğünde sakıncalı görülmeyebilir. Bu görüşe göre nitelikli bireyler yetiştiği yere bakılmaksızın bilimin ve insanlığın hizmetinde olan kişilerdir. Dolayısıyla bu kişilerin daha iyi çalışma şartlan içerisinde yeteneklerini değerlendirmek başka ülke dışına gitmelerinde bir sakınca yoktur. Nitelikli bireylerin sağladıktan faydalar sadece gittikleri topluma değil kendi ülkelerine de yansır (Adams, 1971). Nitelikli bireyler, ailelerinin refah düzeyinin yükselmesinde, bulundukları ülkedeki kendi ülkelerine karşı olan politika- lan etkilemede ve kendi ülkelerinin yaşam düzeyini geliştirmede önemli katkılar sağlayabilir (Grabel, 1982). Ancak, araştırmalar insan kaynaklarının çeken toplumların bu fenomenden daha çok faydalandığı göstermektedir, örneğin, A..B.D. dışarıdan gelen insan kaynaklarından önemli ölçüde kar sağlayan bir ülkedir. Bu ülkeye 1949 ile 1967 arasında 100 bin doktor, bilim adamı ve mühendis gelmiştir. Yabancı doktorların A.B.D. sağlık sektörüne %20 oranında değer kazandırdığı öne sürülmektedir. Yapılan araştırmalarda A.B.D.'nin dış ülkelerden çektiği doktorları 12 yeni Tıp Fakültesi açarak yetiştirebileceği vurgulanmaktadır (Dimitris, 1970). 1974'de Kongre tarafından hazırlanan bir rapora göre 1971'de ABD ülke dışından sağlanan insan kaynakları ile 835.5 milyon dolar kazanç sağladı. Aynı yıl gelişmekte olan ülkeler de gelişmiş ülkelere giden insan kaynaklarından dolayı 326.3 milyon dolar kaybetmişlerdir. Eğitime yapılan yatırımın yararlarının gelecekte de devam ettiği hesaba katılırsa ABD'nin dışarıdan gelen insan kaynaklarından sağladığı kazancın, gelişmekte olan ülkelerin de kaybının daha fazla olduğunu söylemek mümkündür.