ÇOCUKLARDA HEMODİYALİZ

Bu yazıda çocuklarda diyaliz tedavisi aşağıda belirtilen dört ana başlık dahilinde incelenmiştir. 1. Çocuklard a son dönem böbrek yetmezliği insidans ve prevalansı 2. Ülkemizdek i diyaliz uygulamaları 3. Diyali z modelinin seçimi 4. Çocuklard a hemodiyaliz tedavisi Vasküler giriş Hemodiyalizde kullanılan malzemeler Uygulama özellikleri Hemodiyalizde hasta izlemi Teknoloji ve bilimdeki baş döndürücü gelişmeler günümüzde kronik böbrek yetmezlikli (KBY) ve son dönem böbrek yetmezlikli (SDBY) çocuk hastaların izlem ve tedavilerine yeni boyutlar kazandırmıştır. Bugünkü çabalarımız hastayı yaşatmanın çok ötesindeki hedeflere (kaliteli yaşam) ulaşmak içindir. 1, Çocuklard a SDBY insidans ve prevalansı: Bilindiği gibi böbrekler asid-baz ve su-elektrolit balansının, dolayısıyla optimal hücre fonksiyonlarının devamlılığında esastır. SDBY'li hastalarda bu fonksiyonlar yapay böbrekle sağlanır. Çocukluk çağındaki SDBY insidans ve prevalansı başta ülkelerin sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel düzeyleri olmak üzere birçok faktöre bağlı olarak oldukça farklılık göstermektedir (Tablo I)(l). 2. Ülkemizdek i diyaliz uygulamaları : Türk Nefroloji Derneği'nin 2001 verilerine göre hemodiyalizde izlenen 18815 hastanın %1.6'sını (301 hasta), periton diyalizi hastalarının da %10.9'unu (477/4374) 15 yaş altı çocuklar oluşturmaktadır. Pediatrik nefroloji merkezlerinin verileri incelendiğinde de 108 hemodiyaliz (16 merkez) hastasına karşı, 476 hastanın (18 merkez) kronik periton diyalizi ile izlendiği belirlenmiştir (Tablo II)(2). Günümüzde birçok renal replasman tedavi (RRT) modelleri [hemodiyaliz, hemodiafiltrasyon, hemofiltrasyon, aletli periton diyalizi (APD), sürekli ayaktan periton diyalizi (SAPD), vb.] uygulanmaktadır. Hepsinin ortak amacı, uygun tedaviyi sağlamaktır. Ancak uygun tedavi ya da yeterli replasman tedavisi nedir sorulan hala net olarak cevaplandırılamamıştır. Genellikle, diyalizle uygun ve yeterli solut uzaklaştırılması diyaliz uygunluğu ile sinonim kullanılmaktadır. Ancak bu, oldukça sınırlı bir tanımdır, zira sadece solut uzaklaştırılmasını ifade eder. Daha geniş bir tanımla diyalizde uygunluk solut temizlenmesinden başka hastalarda morbidite ve mortaliteyi etkileyen asidozun düzeltilmesi, biyokompatibilite, endokrin ve kardiyovasküler değişikliklerin düzeltilmesine yönelik tedavi protokolü, iyi bir kan basıncı kontrolü, su-tuz fazlalığının önlenmesi, uygun protein-kalori alımı gibi kaliteli yaşam için aerekli öğelerin sağlanmasını da içermelidir (3) . 3. Diyali z modelinin seçimi : Birçok merkezde hasta, hasta ailesi ve doktorun birlikte vereceği kararla uygulanacak diyaliz modeli seçilir. Avrupa'da hemodiyaliz genellikle 5 yaş üzerindeki çocuklara (10 kg altında çok nadir) önerilir (4) . Buna karşın bazı merkezlerde medikal kontrendikasyon yoksa diyaliz modeli seçimi için hastadan kendi kararını kendisi vermesi istenir. Bizim çocukluk çağında diyaliz tedavisi için ilk tercihimiz periton diyalizidir. Periton diyalizinin rezidüel renal fonksiyonun korunmasında avantajının olduğuna dair kanıtlar vardır. Kanada'da bütün yaş grupları için SAPD ve APD'deki prognozun hemodiyalizden daha iyi olduğu bildirilmiştir. Amerikan verileri de (USRDS) her iki diyaliz modeli arasında prognoz açısından fark olmadığını göstermiştir(3).