You are here

Home » Content

Müderris-Müftü Mehmed Kemâleddin Harputî’nin Kasîde-i Tantarâniyye Şerhi

Commentary of Tantarani’s Kasida al-Tantaraniyya by Kemaleddin Harputi

Journal Name:

  • Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

Publication Year:

  • 2017

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
The Kasida al-Tantarâniyya, written by Abdürrezzâk Tantarânî for praising the great Seljuk State's famous vizier Nizâmülmülk, occupies an important place in the history of Turkish culture and literature due to his artistic language and rich eloquence examples. Because of exaggerated expressions of love, the kasida, which evokes na'ts written for the prophet Muhammed, was regarded as na't according to some authorship and make it to be read in various places for centuries. One of the last commentator of the Kasida al-Tantarâniyya, which is explained in Arabic, Persian and Turkish as poetry and manuscript, is Mehmed Kemâleddin Efendi, a mudarris, mufti and one of the last representatives of Turkish-Islamic literature in the Ottoman Empire and also is from Harput (today known as Elazığ). While Kemâleddin Efendi created his work published in Hazîne-i Fünûn, he benefited from the Arabic Kasîde al-Tantarâniyya of Süleyman b. İbrâhim. In this article, a variety of information was given about kasida, and commentary of the Kasida al-Tantarâniyya of Kemâleddin Efendi, which is one of the last examples of the Ottoman commentary tradition, was quoted in present-day letters.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Mûînüddîn Ebû Nasr Ahmed b. Abdirrezzâk et-Tantarânî el-Merâğî tarafından Büyük Selçuklu Devleti’nin meşhur vezîri Nizâmülmülk’ü medhetme gâyesiyle yazılan Kasîde-i Tantarâniyye san‛atlı dili ve barındırdığı zengin belâgat örnekleri sebebiyle İslâm kültür ve edebiyat tarihinde önemli bir yer tutmuştur. Abartılı sevgi ifâdeleri sebebiyle Hz. Peygamber için yazılmış na‛tleri çağrıştıran kasîde, bazı müelliflerce na‛t olarak kabul edilmiş, bu da onun asırlar boyunca çeşitli mahfillerde okunmasına vesile olmuştur. Arapça, Farsça, Türkçe manzûm ve mensûr birçok tercümesi ve şerhi yapılan Kasîde-i Tantarâniyye’nin şârihlerinden biri de Türk-İslâm edebiyatının Osmanlı’daki son temsilcilerinden olan Harputlu (Elazığ) müderris-müftü Mehmed Kemâleddin Efendi’dir. Kemâleddin Efendi, Hazîne-i Fünûn mecmûasında tefrika ettiği eserini oluştururken büyük ölçüde Hâfız Süleymân b. İbrâhim’in Arapça Şerhu Kasîdeti’t-Tantarâniyye’sinden faydalanmıştır. Bu makalede söz konusu kasîde hakkında çeşitli bilgiler verilmiş, Osmanlı şerh geleneğinin son örneklerinden biri olan Kemâleddin Efendi’nin Kasîde-i Tantarâniyye şerhinin kaynakları tespit edilmiş ve şerh bugünkü harflere aktarılmıştır.
  • 12
49
96
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Bezzâr, Ebûbekir Ahmed, el-Bahrü’z-zehhâr: Müsnedü’l-Bezzâr, I-XX, Medine: Mektebetü’l-ulûm ve’l-hikem, 2005.
Buhârî, Sahîhu Buhârî, Riyad: Dârü’s-selâm, 1999.
Cevherî, İsmâil b. Hammâd, es-Sıhâh: Tâcü’l-luga ve sıhâhu’l-Arabiyye (thk. Ahmed Abdülgafûr Attâr), I-VI, Beyrut: Dârü’l-ilm li’l-Melâyîn, 1984.
Çelebi, İlyas, “Sâhib b. Abbâd”, DİA, XXXV (İstanbul: TDV, 2008), 512-515.
Demir, Gökhan, et-Tansîsü’l-muntazar fî şerhi ebyâti’t-Telhîs ve’l-Muhtasar (Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi SBE, Trabzon 2016).
Devletşâh-ı Semerkandî, Kitâbu Tezkireti’ş-şuarâ, Leiden: Brill, 1900.
Dîvânu Ebî Nüvâs (thk. Ahmed Abdülmecîd el-Gazzâlî), Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-Arabî, ty.
Dîvânu Ebi’l-feth el-Büstî (thk. Dürriyye el-Hatîb-Lutfî es-Sakkāl), Dımaşk: Matbuatu Mecmai’l-Lugati’l-Arabiyye, 1989.
Dîvânu İbnü’r-Reşîk el-Kayravânî (cem‛ ve tertîb: Abdurrahmân Yâğî), Beyrut: Dârü’s-sekāfe, 1989.
Dîvânü’l-İmâm eş-Şâfi‛î (nşr. Abdurrahmân el-Mustâvî), Beyrut: Dârü’l-ma‛rife, 2005.
Dîvânu İmriü’l-Kays (tsh. Mustafâ Abdüşşâfî), Lübnan: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1425.
Durmuş, İsmail, “et-Tantarâniyye”, DİA, XXXIX (İstanbul: TDV, 2010), 576-577.
Durmuş, İsmail, “Tarsî‛”, DİA, XL (İstanbul: TDV, 2011), 110-111.
Ebû Dâvûd, Sünenü Ebî Dâvûd (thk. İzzet Ubeyd ed-Da‛âs-Âdil es-Seyyid), I-V, Beyrut: Dâru İbn Cezm, 1997.
Erken, İsmail, “İbrâhim b. Muhammed el-Yalvacî ve Risâle fî ihbâr bi-ellezî”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, XLIV (İzmir 2016), 155-180.
Fîrûzâbâdî, el-Kāmûsü’l-muhît, I-IV, Kahire: el-Hey’etü’l-Mısriyye, 1978.
Götz, Manfred ve dğr. Türkische Handschriften, I-V, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag GMBH, 1968-1981.
Gülle, Sıtkı, el-Harîrî: Hayatı, Arap Dil ve Edebiyatına Dair Çalışmaları, (doktora tezi, İstanbul Üniversitesi SBE, 1995).
Hâfız Süleymân b. İbrâhim, Şerhu Kasîdeti’t-Tantarâniyye, Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Kütüphanesi, Yazma Eserler Blm., nr. 38146, vr. 24a-38a.
Müderris-Müftü Mehmed Kemâleddin Harputî… 95
Hatîb el-Bağdâdî, Târîhu Medîneti’s-selâm: Târîhu Bağdâd, I-XVII, Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 2001.
Hekim Şuûrî Hasan Efendi, Ferheng-i Şuûrî: Nevâlü’l-fuzalâ ve lisânü’l-Acem, I-II, İstanbul: Cemâl Efendi Matbaası, 1155.
Husrî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Alî el-Kayravânî, Zehrü’l-âdâb ve semerü’l-elbâb (haz. Zekî Mübârek), I-II, Beyrut: el-Mektebetü’l-asriyye, [1972].
İbn Asâkir, Târîhu Medîneti Dımaşk, I-LXXX, Beyrut: Dârü’l-fikr, 1996.
İbnü’l-Hatîb, Muhammed Kāsım b. Ya‛kūb el-Amasî, Ravzu’l-ahyâri’l-müntehab min rebî‛i’l-ebrâr (thk. Mahmûd Fâhûrî), Haleb: Dârü’l-Kalemi’l-Arabî, [2000].
İbn Manzûr, Lisânü’l-‛Arab, I-XVIII, Beyrut: Dâru İhyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1999.
İsferâyînî, Ebü’l-Alâ Alâeddîn Muhammed b. Muhammed el-Behiştî, Şerhu Kasîdeti’t-Tantarâniyye, Ankara Üniversitesi Kütüphanesi, Yazmalar Blm., nr. 37242, vr. 41b-42a.
Karataş, Ahmet, “Harput Ulemâsından Müderris-Müftü Mehmed Kemâleddin Efendi”, Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sy. 49 (İstanbul 2015), 29-125.
Kâtib Çelebî, Keşfü’z-zunûn an esâmi’l-kütübi ve’l-fünûn, I-II, Beyrut: Dâru İhyâi’t-türâs, ty.
Kılıç, Hulusi, “Harîrî”, DİA, XVI (İstanbul: TDV, 1997), 191-192.
Kılıç, Hulusi, “Makāmât”, DİA, XXVII (Ankara: TDV, 2003), 414-415.
Mustafa İsâmüddin Efendi, Şerh-i Kasîde-i Tantarâniyye, Süleymâniye Ktp., Hâlet Efendi Blm., nr. 790, vr. 177b-192a.
Mütenebbî, Ebü’t-Tayyib Ahmed b. el-Hüseyn b. el-Hasen b. Abdissamed el-Cu‘fî el-Kindî, Dîvânü’l-Mütenebbî, Beyrut: Dâru Beyrut, 1983.
Mütercim Âsım Efendi, el-Okyânûsu’l-basît fî tercemeti’l-Kāmûsi’l-muhît, I-III, İstanbul: Matbaa-i Osmâniyye, 1305.
Mütercim Âsım Efendi, el-Okyânûsu’l-basît fî tercemeti’l-Kāmûsi’l-muhît: Kāmûsü’l-muhît Tercümesi (haz. Mustafa Koç-Eyyüp Tanrıverdi), I-VI, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2013.
Sâ‛âtî, Ahmed Abdurrahmân el-Bennâ, el-Fethu’r-rabbânî li-tertîbi Müsnedi’l-İmâm Ahmed b. Hanbel eş-Şeybânî: Bülûğu’l-emânî min esrâri’l-Fethi’r-rabbânî, I-XXIII, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1976.
96 Ahmet Karataş
Sahîhu Müslim (haz. Ebû Kuteybe Nazar Muhammed el-Faryâbî), Riyad: Dârü’t-taybe, 2006.
Saraç, M. A. Yekta, Şeyhülislâm Kemâl Paşazâde, İstanbul: Risale Yayınevi, 1995.
Sehâvî, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdirrahmân, el-Fetâvâ’l-hadîsiyye (thk. Ali Rızâ b. Abdillah b. Ali Rızâ), Dımaşk: Dârü’l-Me’mûn li’t-Türâs, 1995.
Tahtâvi, Rifâa Râfi‛, Sîretü’r-Resûl ve te’sîsi’d-devleti’l-İslâmiyye (thk. Muhammed İmâre), I-V, Kahire: Darü’ş-Şürûk, 2010.
Tirmizî, el-Câmi‛u’l-kebîr: Sünenü’t-Tirmizî (thk. Beşşâr Avvâd Ma‛rûf), I-VI, Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 1996.
Tülücü, Süleyman, “Hâtim et-Tâî”, DİA, XVI (İstanbul: TDV, 1997), XVI, 472-473.
Vankulu Mehmed Efendi, Vankulu Lugati (haz. Mustafa Koç- Eyyüp Tanrıverdi), İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2015.
Yalvacî, İbrâhim b. Mehmed, el-Mecmû‛atü’l-kasâid fî hakki nebiyyinâ ve şefî‛inâ Muhammed sallallâhu aleyhi ve sellem, İstanbul: yy., 1265.
Yazar, Sadık, Anadolu Sahası Klasik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği (doktora tezi, İstanbul Üniversitesi SBE, 2011).
Yûsuf b. Ömer Mardinî, Kitâbu Mehâsinü’l-hüsâm: Tercüme ve şerhi Nevâbiğu’l-kelim li’z-Zemahşerî, İstanbul, ty.
Zebîdî, Muhammed Murtazâ el-Hüseynî, Tâcü’l-arûs min cevâhiril-kāmûs (thk. Ali Hilâlî), I-XL, Kuveyt: Matbaatu Hukûmeti’l-Kuveyt, 2001.
Zemahşerî, el-Kelimü’n-nevâbiğ, yy. ty.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com