You are here

HANEFİ FETVA USULÜ LİTERATÜRÜ ve BEDREDDİN eş-ŞUHÂVÎ’NİN “et-TIRÂZU’L-MÜZHEB” ADLI FETVA USULÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ

THE LITERATURE OF HANAFITE FATWA METHODOLOGY AND AN EVULUATION OF BADRADDIN AL-SHUHAWI’S FATWA METHODOLOGY ENTITLED al-TIRÂZU’L-MUZHAB

Journal Name:

Publication Year:

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
It is accepted that the literature on the methodology of fatwa emerged at a later period comparing with other spheres of fiqh. Although the first independent work of fatwa methodology was composed by Ibn al-Salâh the topic had been dealt with in same previous works. For example, in many Hanafite Fatâwâ/Nawâzil works which are written since the first period, the topic of fatwa methodology was studied. Especially Hanafite jurist Abu al-Lays al-Samarkandî in his work Macmû’ al-Nawâzil dedicated a chapter named ‘bab al-fatwa’ and studied fatwa methodology. Although it was not as detailed as İbn al-Salâh’s work, still it is considered as an important development. In order to be able to observe the development of Hanafite fatwa methodology we will provide a summary of related literature then examine Muhammed Badraddin al-Shuhawi’s al-Tirâzu’l-Muzhab, which we consider is one of the earliest independent works in its field. It cannot be said this work is well-known in the madhab since hardly any information can be found in biographical works about Shuhâwî and only few references to his work in the sources. Although his work is made of a few folios there are only three known manuscripts of it in the world. Shuhâwî gathered in this work various information previously existed in furû’ works in section dealing with rasm al-muftî. Shuhâwî’s original evaluations an deductions on certain points may well be considered as important.
Abstract (Original Language): 
Fetva usulü literatürünün fıkhın diğer alanlarına nispetle geç bir dönemde oluştuğu kabul edilen bir husustur. Her ne kadar ilk müstakil fetva usulü, İbnu’s-Salâh tarafından yazılmış olsa da bu konunun daha önce yazılan bazı eserlerin içerisinde işlendiği görülmektedir. Sözgelimi ilk dönemlerden itibaren yazılan birçok Hanefi nevazil/fetâvâ türü eserde fetva usulü konusuna yer verilmiştir. Özellikle Hanefi fakih Ebu’l-Leys es-Semerkandî’nin Mecmûu’n-nevâzil adlı eserinde, İbnu’s-Salâh kadar detaylı ele almamış olsa da, “babu’l-fetvâ” ismiyle bir ana başlık açarak fetva usulüne yer vermesi önemli bir gelişmedir. Bu makalemizde Hanefilerin fetva usulünün nasıl geliştiğinin gözlemlenebilmesi için bu literatür özetle ele alınacak ve sonrasında ilk müstakil fetva usûl eserlerinden biri olduğunu düşündüğümüz Muhammed Bedreddin eş-Şuhâvî’ye ait et-Tırâzu’l-müzheb adlı eser incelenecektir. Bedreddin eş-Şuhâvî ve et-Tırâzu’l-müzheb adlı eserinin, aslında mezhepte çok bilindiği söylenemez. Biyografi türü eserlerde Şuhavî’nin hayatına dair bilginin bulunmaması, eserine çok az kaynakta atıf yapılmış olması ve birkaç varaktan ibaret olmasına rağmen et-Tırâzu’l-müzheb’in tüm dünyada sadece 3 adet yazmasının bulunması bunu destekler mahiyettedir. Kendisinden önce fürû eserlerde resmu’l-müftî ile ilgili dile getirilen birçok bilgiyi toplayan Şuhâvî’nin bazı konulara ilişkin kendine has değerlendirme ve çıkarımları önemlidir.
211
229

REFERENCES

References: 

ATTÂBÎ, Ebu Nasr Ahmed b. Muhammed, Cevâmiu’l-fıkh (Fetâvâ), Süleymaniye Kütüphanesi Murad Molla, no: 768. (yazma)
AYAR, Talip, “Osmanlı Dönemi Fetva Hizmetlerinde Etkin Bir Birim: Fetva Eminliği”, Bilimname, XXI, 2011/2.
BÂBERTÎ, Ekmelüddin Muhammed b. Mahmud, el-İnâye, (İbnu’l-Hümâm, Fethu’l-kadîr ile birlikte) el-Matbaatu’l-kübra el-emiriyye Bulak 1316.
BEDİR, Murteza, Buhara Hukuk Okulu, İsam Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2014.
BUHÛTÎ, Mansur b. Yunus b. İdrîs el-Buhutî, Keşşâfu’l-kınâ’ an metni’l-Kınâ’, thk. İbrahim Ahmed Abdulhamîd, Dâru Alemi’l-kutub, Riyad 2003.
BURHANU’Ş-ŞERİA el-Mahbubî, Vikâyetu’r-rivaye, (Sadruşşeria, Şerhu’l-Vikaye ile beraber), Nşr. Ebu’l-Hâc Selâh Muhammed, Müessesetu’l-varâk, Amman 2006.
CALDER, Norman, “İbn Âbidîn’in ‘Ukudü Resmi’l-Müfti’ Adlı Risalesi”, (Çev. Şenol SAYLAN), Usûl, Sayı: 2, Temmuz-Aralık 2004.
DESTİNÂÎ, Muhammed, Adâbu’l-müftîn, Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi, no: 3782. (yazma)
EBU’L-HAYME, Abdullah Merdâd, el-Muhtasar min Kitabi Neşri’n-Nur ve’z-Zehr fî Teracimi Efâdili Mekke, İhtisar ve Tahkîk: Muhammed el-Âmudî ve Ahmed Ali, Alemu’l-marife, Cidde, 1986.
EBU’L-LEYS, es-Semerkandî, Mecmûu’n-Nevâzil, Süleymaniye Kütüphanesi. Damad İbrahim, no: 725. (yazma)
FIKHÎ, Muhammed, Edebu’l-müftî, thk. Osman Şahin, Samsun 2009.
GAZNEVÎ, Cemâlüddîn Ahmed b. Muhammed b. Mahmûd, el-Havi’l-kudsî, (https://ia600505.us.archive.org/15/items/alhawy_alqodsy_/alhawy_alqodsy.pdf) British Museum, No:60, London. (yazma)
HALEBÎ, İbrahim, Mülteka’l-ebhur, Dâru’t-tıbaati’l-bâhire, Bulak, h. 1265.
HALVETÎ, Muhammed b. Ahmed b. Ali el-Buhûtî, Buğyetu’n-Nâsik fî ahkami’l-menâsik, Mektebetu Ârif Hikmet, el-Medinetu’l-Münevvere, no: 257/4. (yazma)
Osman BAYDER
|228|
bilimname
düşünce platformu
XXIX, 2015/2
HAMEVÎ, Ahmed b. Muhammed, Gamzu Uyuni’l-besâir, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 1985.
HASÎRÎ, Ebu Bekir Muhammed b. İbrahim, el-Havî fi’l-furû, Beyazıt Devlet Kütüphanesi, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Koleksiyonu, no: 18967. (yazma)
HASKEFÎ, Muhammed b. Ali, ed-Durru’l-muhtâr (thk. Abdulmun’im Halil İbrahim), Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 2002.
İBN ABDİN, Muhammed Emin, “Resmu’l-müftî”, (Resâilu İbn Âbidîn içinde), yy, ty.
İBN ABİDİN, Minhetu’l-Hâlik, (İbn Nüceym, el-Bahru’r-râik ile), el-Matbaatu’l-ilmiyye Mısır 1310.
------------, el-Ukûdu’d-dürriye fî tenkîhi’l-Fetâvâ’l-hâmidiyye, yy. ty.
İBN KEMAL PAŞA, Şemseddin Ahmed, “Risale fi Duhuli Veledi'l-Binti fi'l-Mevkuf ala Evladi'l-Evlad”, (http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015079126796;view=1up;seq=1) Michigan University (Mecmûu Resâil içinde) (yazma).
İBN KUTLUBOĞA, Allame Kasım, et-Tashih ve’t-tercîh ala Muhtasari Kuduri, thk. Ziya Yunus, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 2002.
KÂDIHÂN, Fahruddin Hasan b. Mansur el-Özcendî, Fetâvâ, nşr: Salim Mustafa el-Bedrî, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 1971.
KADIZADE, Ahmed Şemsuddin, Netâicu’l-efkâr (Fethu’l-kadir tekmilesi), Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 2003.
KOCA Ferhat, “Fetvahane” DİA.
KUHUSTÂNÎ, Şemsuddin Muhammed el-Horasanî, Câmiu’r-Rumûz, Kalküta 1858.
KÜRLANÎ, Celalüddin b. Şemsuddin, el-Kifaye, Kalküta 1831.
LEKNEVÎ, Ebu’l-Hasenat Muhammed Abdulhay “Mukaddimetu’l-Hidâye”, İdâretu’l-Kur’an ve’l-ulumi’l-islamiyye, Pakistan 1417.
MEYDÂNÎ, Abdulğanî el-Ğanimî, el-Lübâb fî şerhi’l-Kitâb, el-Mektebetu’l-ilmiyye, Beyrut ty.
MUHİBBÎ, Muhammed Emin b. Fadlullah, Hulâsatu’l-eser fî a’yâni’l-karni’l-hadî aşer, el-Matbaatu’l-vehbiyye, 1284 h.
OSMANÎ, Muhammed Takî, Usulu’l-iftâ ve adâbuhu, Mektebetu Mearifi’l-Kur’an, Karataşî/Pakistan 2011.
PİRİZADE İbrahim, Risâle fî mezhebi’l-İmâm, Süleymaniye Kütüphanesi, Aşır Efendi, No: 420. (yazma)
Hâkim Eş-Şehîd’in “el-Kâfî” Adlı Eserindeki Faaliyeti Üzerine
|229|
bilimname
düşünce platformu
XXIX, 2015/2
-----, Umdetu Zevi’l-besâir, Süleymaniye Kütüphanesi, Rağıb Paşa, no: 508 (yazma)
RAŞİDÎ, Muhammed Kemâleddin Ahmed, el-Misbâh fî Resmi’l-Müftî ve Menâhici’l-ifta, Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabî, Beyrut, 2005.
SADRUŞŞEHÎD, Burhanu’l-eimme Husamuddin Ömer b. Abdulaziz, Şerhu Edebi’l-kâdî, thk: Muhyî Hilâl es-Serhân, Matbaatu’l-irşâd, Bağdat 1977.
ŞUHÂVÎ, Muhammed Bedreddin, et-Tırâzu’l-müzheb fî tercihi’s-sahîh mine’l-mezheb, Süleymaniye Kütüphanesi, Şehid Ali Paşa, no: 915-02 ve Merkez el-Melik Faysal (Riyad), no: 4607. (yazma)
ŞÜRÜNBÜLÂLÎ, Ebu’l-İhlâs Hasan b. Ammâr, Hâşiye ale’d-Dürer, (Molla Hüsrev, Dürer kenarında), Mir Muhammed Kütüphane, Karaçi ty.
TAHTAVÎ, Ahmed b. Muhammed, Hâşiye ala merâki’l-felâh, Daru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 1997.
TARSUSÎ, Necmeddin İbrahim, Enfeu’l-vesâil ilâ Tahrîri’l-mesâil, Matbaatu’ş-Şark 1926.
ÛŞÎ, Siracuddin Ebu Muhammed Ali b. Osman, el-Fetâvâ’s-Siraciyye, thk. Muhammed Osman el-Bestevî, Dâru’l-ulum Zekeriyya, Linşya 2011.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com