Buradasınız

OSMANLI’DA MANZUM FETVÂ GELENEĞİ

THE TRADITION OF IN VERSE FATWA IN OTTOMANS

Journal Name:

Publication Year:

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Fatwa, is process of giving provision of an issue by the mufti (Shaykh al- Islam) after a research. This word is derived from the word fetâ which means brave, young, strong and as a term it means to reply a question on a difficult issue adequately. As a significant historical source, books of fatwas, provide very important information on documents about war, peace, reform, state, banditry, etc... A period of nearly five centuries-old who served in the Ottoman Empire and their fatwas Shaykh al-Islam 129, books containing the fatwa taken fiqh issues challenge has been the most referenced sources. Turkish, and is often prosaically Shaykh al-Islams their fatwas, hence they are written in verse from a small number of observed ones. Hence issued fatwas in verse almost as a condiment have decorated the books of fatwa of Shaykh al-Islams. Each one of these fatwas which had the pen of a the poet of the sofa Shaykh al-Islams, a kind of classical Turkish literature can be dealt with are numerous and value. This article will be submitted to the attention been declared to be of this fatwas.
Abstract (Original Language): 
Fetvâ, bir meselenin hükmünün müftü (şeyhülislâm) tarafından araştırılarak verilmesi işlemidir. Yiğit, genç, kavî anlamındaki fetâ kelimesinden türemiş olan bu kelime, müşkil bir meselenin verilen cevapla güçlü bir şekilde izahının yapılmasını da anlatmaktadır. Fetvâ kitapları aynı zamanda mühim birer tarihî kaynak olup savaş, barış, ıslahat, hal’, şekavet vs. olaylara dair birçok önemli bilgi ve belge bu kitaplardan elde edilmektedir. Osmanlı’da’ yaklaşık beş asırlık bir sürede 129 şeyhülislâm görev yapmış ve verdikleri fetvâları içeren fetvâ kitapları güçlük çekilen fıkhî konularda en çok başvurulan kaynakların başında gelmiştir. Şeyhülislâmların verdikleri fetvâlar genellikle Türkçe ve mensur olup, bunların arasında az sayıda, manzum hâlde verilmiş olanlarına rastlanmaktadır. Manzum hâlde verilmiş fetvâlar bir çeşni olarak şeyhülislâmların fetvâ kitaplarını süslemişlerdir. Her birisi bir divan şairi olan şeyhülislâmların kaleminden çıkmış olan bu fetvâlar, Klâsik Türk Edebiyatı’nda da bir tür olarak ele alınabilecek sayıda ve değerde bulunmaktadır. Bu makalede, tespit edilebilen bu manzum fetvalar, kısmî bir incelemeyle birlikte dikkatlere sunulacak ve 22 manzum fetva metnine yer verilecektir.
105
146

REFERENCES

References: 

AKGÜNDÜZ, Ahmed, Osmanlı Kanunnameleri ve Hukukî Tahlilleri, İstanbul
1990.
AKSOY, Mehmet, Şeyhülislamlıktan Bugüne Şeyhülislamlıktan Diyanet İşleri
Başkanlığına Geçiş, Köln,1998.
ASLAN, Nasi, İslam Hukukunda Yargılama Etiği ve İlkeleri, Ankara 2005, s.
73.
ATAR, Fahrettin, Fetvâ, DİA, İstanbul, 1995, XII, 486.
AYDIN, M. Akif, Osmanlı’da Hukuk, Osmanlı Devleti Tarihi, Feza
Gazetecilik, İstanbul1999, II.
AYDIN, Mehmet Akif, Türk Hukuk Tarihi, İstanbul, 2001.
BALTACI, Cahit, 15. ve 16. Asırlarda Osmanlı Medreseleri, İstanbul 1976.
BİLGE, Mustafa, İlk Osmanlı Medreseleri, İstanbul 1984.
BİLMEN, Ömer Nasuhi, Hukuk-ı İslamiyye ve Istılahat-ı Fıkhiyye Kamusu,
İstanbul, 1976.
CİN, Halil-AKGÜNDÜZ, Ahmet, Türk Hukuk Tarihi, C: 1, OSAV Yayınları,
İstanbul,1995.
ÇELEBIOĞLU, Amil, Türk Edebiyatında Manzum Dinî Eserler, Eski Türk
Edebiyatı Araştırmaları, MEB yayını, İstanbul 1998.
DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın
Kitabevi, Ankara,1982.
DÜZENLİ, Pehlul, Osmanlı Hukukçusu Şeyhülislâm Ebussuûd Efendi ve
Fetvâları, SÜ SBE,basılmamış doktora tezi, Konya 2007.
143
Türkiyat Mecmuası, C. 21/Güz, 2011
EBU ZEHRA, Muhammed, İslâm Hukuku Metodolojisi (Fıkıh Usulü), (Çev.
A.Şener),Ankara, 2000.
ERGİN, Hayri, 18. yy. Fetvâlarına Göre Osmanlı’da Günlük Hayat(Behcetü’lfetâvâÖrneği),
basılmamış Yüksek Lisans tezi, Gazi Üni. SBE, Ankara
2006.
ERTAN, Veli, Tarihte Meşîhat Makamı, İlmiye Sınıfı ve Meşhur
Şeyhülislâmlar, İstanbul1969.
HEYD, Uriel, Osmanlı’da Fetvâ Müessesesinin Bazı Tezahürleri, (Çev.Fethi
Gedikli),Hukuk Araştırmaları Dergisi, 9/1-3, 1995.
IMBER, Colin, Ebussuud: The Islamic Legal Interpretation, California 1997.
İlmiye Salnamesi, İstanbul, s.304.
KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, Islahat Fermanı Devri (1861-1876),
C.VII, Ankara1956.
KOCA, Ferhat, Fetvâhâne, DİA, 12/497, İstanbul 1995
KOÇ, Mehmet, Şeyhu’l-İslâm Minkârizâde Yahya Efendi’nin Talak ile İlgili
Fetvâları veTahlili, basılmamış Y.lisans tezi, Adana 2008.
KRAMERS, J.H.,Şeyhülislâm, İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1964.
LEVEND, A.S.,Dinî Edebiyatımızın Başlıca Ürünleri, TDAY Belleten, 1972,
ss.35-80.
MARDİN, Ebu’l-Ula, Fetvâ, İA, İstanbul, 1977, IV, 582.
MUMCU, Ahmet, Osmanlı Devletinde Siyaseten Katl, AÜHFY, Ankara, 1963.
ÖRSTEN, Seda, Osmanlı Hukukunda Fetvâ, AÜ SBE, basılmamış Y.lisans tezi,
Ankara2005, s.1.
PAKALIN, M.Z.,Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul,
1946.
SAKAOĞLU, Necdet, Fetvâ Mecmuaları, Toplumsal Tarih, Mart 1994, C: 1, S:
3.
ŞAHİN, Mustafa, İslam Hukukunda Fetva ve Osmanlılar Dönemi Fetva
Mecmuaları,(Yüksek Lisans tezi), Bursa 2000.
ŞAHİN, Osman, İslam Hukukunda Fetvâ Usulü, basılmamış doktora tezi, OMÜ
SBE, Samsun 2002
144
Türkiyat Mecmuası, C. 21/Güz, 2011
TANÖR, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, 2002.
TYAN, E.,Fatwa, EI, II, 1965, s. 866.
UZUNÇARŞILI, İ.H.,Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı, TTK 2.bsk., Ankara
1965.
ÜÇOK, Coşkun-MUMCU, Ahmet-BOZKURT, Gülnihâl, Türk Hukuk Tarihi,
Ankara,1996.
YAKUT, Esra, II. Meşrutiyet Döneminde Müftülerle İlgili Gerçekleştirilen
Hukukî Düzenlemeler, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,
2003, 3/1, s.34,35.
ZEYDAN, Abdülkerim, İslam Hukukuna Giriş, (Çev. Ali Şafak), İstanbul, 1995
Yazma Eserler:
Bayerische Staatsbibliothek, Cod. Turc 266.
“yazmalar.gov.tr” den taranan eserler:
Çatalcalı Ali bin Mehmed, Fetâvâ, 03 Gedik 17926, Afyon G.Ahmet Paşa İHK.
Çivi-zâde Mehmed Muhyiddîn Efendi, 18 Hk 2.
Ebussusud Efendi, Mesâ'il-i fetâvâ,19 Hk 1657-Çorum Hasan Paşa İHK.
Ebû İshâk-zâde Ataullah Mehmed, Fetâvâ, 05 Ba 1494,Amasya Beyazıt İHK.
Hüseyin b. Alî, Hatimetu'l-Fetâvâ, 01 Hk 473, Adana İHK.
Kara İbrâhîm, Fetâvâ-yı Zeyliye, 18 Hk 147, 362 yk, Çankırı İHK.
Kemâl Paşazâde, Fetâvâ, 05 Ba 922, Amasya Beyazıt İHK.
Lâlî Ahmed Çelebî, Kitâbü'l-Fetâvâ, 60 Hk 234/4, Tokat İHK.
Seyyid Ahmed Efendî, Netîcetü'l-fetâvâ,01 Hk 521, Adana İHK.
Behcetü'l-fetâvâ, Râşid Efendi 389, 06 Mil Yz B 893, 06 Mil Yz B 592,
06 Mil Yz B 827.
Câmiü’l-fetâvâ, Edirne Selimiye Yazma Eser Kütüphanesi, 22 Sel 6094.
Fetâvâ, 03 Gedik 18294/1, Afyon Gedik Ahmet Paşa İHK.
Fetâvâ, 03 Gedik 18051, Afyon Gedik Ahmet Paşa İHK.
Fetâvâ, 03 Gedik 18430, 18400/1, Afyon Gedik Ahmet Paşa İHK.
145
Türkiyat Mecmuası, C. 21/Güz, 2011
el-Fetâvâ, 06 Mil Yz A 7468.
Fetâvâ-i Rıdâ'î, 45 Ak Ze 1320, Manisa İHK.
Fetâvâ-yı Alî Efendî, 60 Zile 56/1, Tokat Zile İlçe HK.
Fetâvâ-i Vessaf, 60 Hk 129, Tokat Zile İlçe HK.
Fetâvâ-yı Yahyâ Efendî, 60 Hk 414, Tokat Zile İlçe HK.
Fetâvâ-yı Nu'mâniye, 19 Hk 1685, Çorum Hasan Paşa İHK, 240 yk.
Fetâvâ-yı Ferâ'iz, 19 Hk 1664, Çorum Hasan Paşa İHK.
Fetâvâ-yı Sefîne, 19 Hk 1638, Çorum Hasan Paşa İHK.
Mecmû'a-i Fetâvâ, 60 Hk 234/1, Tokat İHK.
Mecmû'a-i Fetâvâ, 60 Hk 184, Tokat İHK.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com