You are here

Home » Content

Adana-Mansurlu Attepe Demir Yatağı'nın Maden Jeolojisi

Mining Geology of Attepe Iron Deposit, Mansurlu-Adana

Journal Name:

  • Jeoloji Mühendisliği Dergisi

Publication Year:

  • 2008

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
The Attepe Iron Deposit takes place in the Precambrian age Emirgazi Formation which belongs to Geyik Da Unit of Taurus Tectonic Belt. The iron deposit consists of pyrites, siderites and hematites from bottom to top, all are formed in the sedimentary conditions. The deposit crops out by the effect of faults after the mineralization. At that stage, especially siderites and other iron minerals were turned into limonite and goethite due to karstification and surficial processes. The iron rich zones formed by this way provide raw materials for the operation. The present position of ore and host rocks is tectonically related. The processes related to diagenesis, metamorphic and late phase deformations caused strong folding and faulting tectonism of the area. The metals dissolved from primary iron minerals of sedimentary origin are mobilized to fracture zones which led to late stage siderite vein and veinlets. In the siderite samples, siderite, ankerite, pyrite, rutile and mangane dendirites have been dominantly determined. In addition, very little amount of shortite minerals accompany to the above association. Siderites consist of % 55,1-65,3 Fe203 (total iron), 2,2-10,0% SiO2, 0,9-1,3% MnO, 0,03-1,7% Al2O3, 2,1-3,6% MnO; On the other hand, limonite and goethite contain 57,2-93,8% Fe2O3 (Total iron), 0,5-1,6% MnO, 1,1-3,6% SiO2, 0,1-0,6% Al2O3, 0,05-0,6% MnO. The Cr2O3 content of 140 ppm determined in metasiltstones is also noticable. Due to evaluations of chemical data of the samples, a tendency toward relationship to basic rocks can be postulated about the origin of iron of primary sedimentary iron formations. On the formation of Attepe Iron Deposits, it has supposed to be a tendency to a probable volcanic - syn-sedimentary type, when the interpretations of the study area with all other investigations. Within the frame of this study, it is highly recommended that Precambrian units must be investigated in detail during further studies.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Attepe Demir Yatağı, Torid’ler Tektonik Birliği içinde yer alan Geyik Dağı Birliği’ne özgü, Prekambriyen yaşlı Emirgazi Formasyonu içinde yer alır. Yatakta; en altta sedimanter oluşumlu piritler, daha üstte sedimanter oluşumlu sideritler ve en üstte sedimanter oluşumlu hematitler gözlenir. Cevherleşme sonrası gelişen faylar, yatağı yüzeye taşımış ve özellikle bu zonlarda gelişen karstlaşma ve yüzeysel etkileşimlerin, büyük bir çoğunlukla sideritleri ve diğer demir minerallerini limonit ve götite dönüştürdürü saptanmıştır. Bu şekilde bir ölçü de demir bakımından zenginleşen seviyeler, bugün işletmeye hammadde oluşturmaktadır. Maden yatağında, şu anki konumu ile cevher ve yan kayaçlar tektonik ilişkilidir. Diyajenez ile ilgili süreçler, metamorfizmaya bağll deformasyonlar ve geç evre deformasyonları, sahada kıvrılma ve kırılma tektoniğinin yoğun bir biçimde gelişmesine olanak sağlamlaşmıştır. Birincil sedimanter kökenli demir minerallerinden çözülen metaller, bu kırık zonlarına mobilize olmuşlar ve bu şekilde hemen hemen bölgedeki kayaçların çoğunlununu kateden geç evre siderit damar ve damarcıklarını oluşturmuşlardır. Siderit örneklerinde; en çok siderit, ankerit, pirit, rutil ve mangan dendiritleri saptanmıştır. Ayrıca çok az oranlardaki şörtit minerali de bu birlikteliğe eşlik etmektedir. Sideritler; % 55,1-65,3 Fe2O3 (toplam demir), % 2,2-10,0 SiO2, %0,9-1,3 MnO, % 0,03-1,7 Al2O3, % 2,1-3,6 MgO; Limonit ve götitler ise; % 57,2-93,8 Fe2O3 (toplam demir), % 0,5-1,6 MnO, % 1,1-3,6 SiO2, % 0,1-0,6 Al2O3, % 0,05-0,6 MgO içermektedir. Metasilttaşlarında saptanan 140 ppm’ lik Cr2O3 içeriği, ayrıca dikkate değerdir. Örneklere özgü kimyasal verilerin değerlendirmesi sonucunda, birincil sedimanter demir oluşumlarının Fe element kökeni konusunda, oluşum ortamındaki olası bazik kayaçlara doğru olan bir eğilim (izler) saptanmıltır. Tüm çalışma ve bu sahada yapılan diğer çalşmalar birlikte yorumlandığında ise; Attepe Demir Yatağı’nın oluşumu konusunda, olası volkanik-sinsedimanter tipe doğru yönelim söz konusudur. Bu bağlamda, Prekambriyen yaşlı birimlerin bundan sonra yapılacak çalşmalarda detaylı biçimde araştırılmaları, bu çalışma çatısında, özellikle önerilmektedir.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-adana-mansurlu-attepe-demir-yataginin-maden-jeolojisi.pdf
  • 2
1-44
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Abdüsselamoğlu, . 1959. Yukarı Seyhan
Bölgesinde Doğu Toroslar’ın Jeolojik
Etüdü: MTA Enst. Raporu, Rap.
No.2668, 38 s. (yayınlanmamış).
Aral, H. 1986. The Geology, Geochemistry And
Magnetite-Apatite Mineralization Of The
Avnik Area, Genç-Bingöl, SE Turkey:
Utrecht Rijks Üniversitesi, Doktora
Çalşması, 254 s., Hollanda
(yayınlanmam).
Arkan, Y. 1966. Adana li, Kozan ve Feke
lçeleri Demir Zuhurlar Hakknda Ön
Rapor: MTA rap. No: 859
(yaynlanmam).
Arkan, Y. 1968. Mansurlu Demir Zuhurlar
(Feke-Yahyal;Adana-Kayseri): MTA
rap. No: 410 (yaynlanmam).
Ayhan, A. ve plikçi, E. 1980. Adana line Bal
Kozan-Feke Saimbeyli Dolaynn Jeoloji
Raporu: MTA Derleme No: 6737
(yaynlanmam).
Ayhan, A. 1983. Alada Yöresi Karbonatl Pb-Zn
Yataklarnn Kökeni: TJK Bülteni, 26, 2,
103-116.
Ayhan, A. 1988. 1:100.000 ölçekli açnsama
nitelikli Türkiye Jeoloji haritalar serisi,
Kozan-J 21 paftas: MTA Gen. Müd.
Yayn, 12 s.
Blumenthal, M.M. 1941. Nide ve Adana
Vilayetleri Dahilindeki Toroslarn
Jeolojisine Umumi Bir Bak: MTA Rap.
No: 6 (yaynlanmam).
Blumenthal, M.M. 1944. Kayseri-Malatya
arasndaki Toros’un Permo-Karboniferi:
MTA Enst. Mecm., 31, 1, 105-133.
Bottke, H. 1963. Zur Kenntnis der dichten
Roteisenerze aus Eisenerzlagerstaetten
des Lahn-Dill-Typs und deren
Bildungsbedingungen: Erzmetall, B. 16,
437-494.
Bottke, H. 1981. Lagerstaettenkunde des Eisens:
Verlag Glückauf GmbH, 202s., Essen.
Brennich, G. 1961. Türkiye Demir Cevheri
Ruhsat: MTA rap No: 215
(yayınlanmamı).
Çelebi, H. 1986. Die Genese der Magnetit-Apatit
Lagerstatte Avnik, Prov. Bingöl/ Ost
Türkei und ihre wirtschaftsgeologische
Bewertung: TU-Berlin, Doktora
Çalşıması, 214 s., Berlin, Almanya
(yaynlanmam).
Çolakolu, A. R. ve Kuru S. G. 2002. Attepe
Demir Yatanda Jeotermometrik Ölçüm
Çalmalar: MTA Dergisi, 125, 1-11,
Ankara.
Çolakolu, A. R. 2003. Attepe Demir Yatanda
Jeotermometrik Ölçüm Çalmalar
Makalesinin Eletirisine Cevap: MTA
Dergisi, 126, 89-91, Ankara.
Dalolu, C. 1987. Dou Toroslar Otokton
“Geyikda” Alt Kambriyen
Detritiklerindeki Kromit Bulgusu:
Türkiye Jeoloji Kurultay, Bildiri Özleri
Kitab, 24, Ankara.
Dalolu, C. 1988. Kozan-Feke-Saimbeyli
Tufanbetli (Adana lçeleri)-Sarz
(Kayseri) lçesi Dolaynn Demir
Cevherlemeleri Prospeksiyonu Jeoloji
Raporu: MTA Derleme No: 9215, 102 s.
(yaynlanmam).
Dalolu, C. 1990. T.D.Ç. Genel Müdürlüü
Adna Adana-Feke-Mansurlu Çevresinde
R:1704, AR:1544, R:1660, R:1662
Ruhsat Alanlarnda Yaplan Etüt ve
Arama Çalmalar Jeoloji Raporu: MTA
Derleme No: 8910 (yaynlanmam).
Dalolu, C. ve Bahçeci, A. 1992. Adana-Feke-
Mansurlu TDÇ Ruhsat Sahalarnn
(Attepe, Koruyeri (Maarabeli))
Deerlendirme Raporu: MTA Derleme
No: 9339 (yaynlanmam).
Dalolu, C., Bahçeci, A. ve Akça, . 1998.
Attepe, Koruyeri (Maarabeli), Hanyeri
Bats (TDÇ Genel Müdürlüüne Ait)
Demir Madenlerinin Deerlendirme
Raporu: MTA Derleme No: 10101
(yaynlanmam).
Dayan, S. 2007., Adana-Mansurlu Attepe
Civarndaki Demir Yataklarnn Jeolojik,
Petrografik ve Yapsal Özelliklerinin
ncelenmesi: Ankara Üniversitesi,
Yüksek Lisans Tezi, 125s., Ankara
(yaynlanmam).
Demirtal, E. 1967. Pnarba-Sarz-Maara
civarnn jeoloji raporu: MTA Enst.
Raporu, Rap. No: 1935, 129 s.
(yaynlanmam).
Erdoan, B. ve Dora, O. Ö. 1983. Bitlis Masifi
Apatitli Demir Yataklar’nn Jeolojisi ve
Oluumu: Türkiye Jeoloji Kurumu
Bülteni, 26, 133-144, Ankara.
Frietsch, R. 1978. On the magmatic origin of iron
ores of the Kiruna type: Econ. Geol., 73:
478-485.
Helvac, C. 1984. Apatite-rich iron deposits of the
Avnik (Bingöl) region, Southeastern
Turkey: Econ. Geol., 79: 354-371.
Henden, ., Önder, E. ve Yurt, M.Z. 1978. Adana-
Kayseri, Mansurlu-Karaköy (Attepe,
Elmada Beli, Kzl Mevkii, Mentedere,
Uyuzpnar) Demir Madenleri Jeoloji ve
Rezerv Raporu: MTA Derleme Arivi
rap. No: 6394 (yaynlanmam).
Henden, . ve Önder, E. 1980. Attepe (Mansurlu)
Demir Madeninin Jeolojisi: TJK Bülteni.,
23, 1, 153-163.
Ketin, . 1966. Anadolunun tektonik birlikleri:
M.T.A Dergisi, 6, 20-34.
Küpeli, . 1986. Attepe (Mansurlu-Feke)
Yöresinin Demir Yataklar: Selçuk Üniv.
Fen Bilimleri Ens., Tüksek Lisans Tezi,
111 s., Konya (yaynlanmam).
Küpeli, . 1991. Attepe (Mansurlu-Feke) Yöresi
Demir Yataklarnn Jeolojik, Petrografik
ve Jenetik ncelemesi: Selçuk Üniv. Fen
Bil. Enst., Doktora Tezi, 227 s., Konya
(yaynlanmam).
Küpeli, ., Ayhan, A., Karada, M. M., Ark, F.,
Döyen, A. ve Zedef, V. 2006. Attepe
(Feke-Adana) Demir Yataklarndaki
Siderit Mineralizasyonunun C, O, S ve Sr
sotop Çalmalar ve Jenetik Bulgular:
JMO 59. Türkiye Jeoloji Kurultay Bildiri
Özleri Kitab, 143-144, Ankara.
Küpeli, ., Karada, M.M., Ayhan, A., Döyen, A.
ve Ark, F. (Baskda). C, O, S and Sr
Isotope Studies on The Genesis of Fecarbonate
and Barite Mineralizations in
the Attepe Iron District (Adana, Southern
Turkey): Chemie der Erde Geochemistry.
Lucius, M. 1927. Antitoros silsilesinde Zamant
Suyu ile Göksu arasnda Faraa Demir
Madeni zuhurunda yaplan Jeolojik
Taharriyet hakknda rapor: MTA Rap.
No: 421, 84s. (yaynlanmam).
Metin, S., Papak, ., Keskin, H., Özsoy, ., Polat,
N., Altun, ., Haznedar, H., Karabalk
N.N. ve Konuk, O. 1982. Tufanbeyli-
Sarz-Göksun ve Saimbeyli arasnn
jeolojisi (Dou Toroslar): MTA Enst.
Raporu, Rap no: 7129, 123 s.
(yaynlanmam).
Metin, S. 1984. Dou Toroslarda Dereba
(Develi), Armutalan ve Gedikli
(Saimbeyli) Köyleri Arasnn Jeolojisi:
.Ü. Müh. Mim. Fak. Yerbilimleri
Dergisi., 4, 1-2, 45-66.
Öncel, S. 1989. Sazak-Karaköy-Delialiua
(Yahyal-Kayseri) Köyleri Arasnn
Jeolojisi ve Maden Yataklar: Selçuk
Üniv. Fen Bil. Enst., Yüksek Lisans Tezi,
89 s., Konya (yaynlanmam).
Önder, E. ve ahin, M. 1979. Adana-Feke-
Mansurlu (Hanyeri, Çalda, Talk Tepe,
Mursal Tepe, Bahçecik, Çandrlar,
Ksackl) Demir Sahalar Jeoloji ve
Kozan, Saimbeyli lçeleri Prospeksiyon
Raporu: MTA Maden Etüt Ariv rap. No:
1636 (yaynlanmam).
Özgül N., Erdoan, B., Akyürek, B., Kengil, R.
ve Özyardmc, Ö., 1968. 1/25000 ölçekli
jeoloji haritalar: MTA Jeoloji Dairesi
Harita Arivi (yaynlanmam).
Özgül, N., 1971. Orta Toroslarn kuzey kesiminin
yapsal geliiminde blok hareketlerinin
önemi: Türkiye Jeol. Kur. Bült., 14, 75-
87.
Özgül, N., Metin, S. ve Dean W. T. 1972. Dou
Toroslar’da Tufanbeyli ilçesi (Adana)
dolaynn Alt Paleozoyik stratigrafisi ve
faunas: MTA Enst. Derg., 79, 9-17.
Özgül, N., Metin, S., Göer, E., Bingöl, .,
Baydar, O. ve Erdoan, B. 1973.
Tufanbeyli dolaynn (Dou Toroslar,
Adana) Kambriyen-Tersiyer kayalar:
Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 16, 39-
52.
Özgül, N. 1976. Toroslarn Baz Temel Jeoloji
Özellikleri: TJK Bülteni, 19, 1, 65-78.
Özgül, N. ve Kozlu H. 2002. Kozan-Feke (Dou
Toroslar) Yöresinin Stratigrafisi ve
Yapsal Konumu ile lgili Bulgular:
Türkiye Petrol Jeologlar Dernei Bülteni,
14, 1, 1-36.
Özgül, N. 2006. Toroslar’n Paleozoyik Yata
Baz Kaya Stratigrafi Birimleri.
Stratigrafi Komitesi 6. Çaltay (Toros
Kua ve Güneydou Anadolu Bölgesi
Prekambriyen-Paleozoyik Kaya
Birimlerinin Litostratigrafi Adlamalar):
Bildiri Özleri, 1-8, Ankara.
Parak, T. 1985. Phosphorus in Different Types Of
Ore, Sulfides in The Iron Deposits And
The Type And Origin Of Ores At Kiruna:
Econ. Geol. 80, 646-665.
Philippson, A. 1919. Kleinasien: Handbuch d.
Regional Geologie, Heidelberg, V/2.
Quade, H. 1970. Der Bildunsgraum und die
genetische Problematik der vulkanosedimentaeren
Eisenerze: Clausthaler
Hefte, 27-65, Berlin, Stuttgart.
Smoot, J. P. 1983. Depositional subenvironments
in arid closed basin: the Wilkins Peak
Member of the Gren River Formation
(Eocene), Wyoming, USA:
Sedimentology, 30, 801-827.
Tekeli, O. 1980. Toroslarda Aladalarn Yapsal
Evrimi: TJK Bülteni, 23, 11-14.
Tekeli, O. ve Erler, A. 1980. Alada Ofiyolit
Dizisindeki Diyabaz Dayklarnn Kökeni:
TJK Bülteni, 23, 1, 15-20.
Tekeli, O., Aksoy, A. ve Ürgün, B.M. 1988.
1:1000.000 ölçekli açnsama nitelikli
Türkiye jeoloji haritalar serisi, Kozan-J 20
Paftas: MTA Gen. Müd. Yayn, 17 s.
Tschihatschef, P. 1869. Asie mineure: Paris,
Geologie, 1, 2, 552 s.
Tucker, E. M., Wright, V. P. and Dickson J. A. D.
1990. Carbonate Sedimentology: 552 s.,
London.
Tutkun, Z. 1984. Saimbeyli (Adana) yöresinin
stratigrafisi: C.Ü. Yerbilimleri Dergisi, 1,
1, 31-41.
Ünlü, T. 1983. Die Genese der Siderit-
Lagerstaette Deveci in der Hekimhan-
Provinz Malatya/Türkei und ihre
wirthschaftliche Bewertung: Doktora
Çalmas, Berlin Teknik Üniversitesi,Almanya, mikrofilm (ayn çalma TDÇ
Genel Müdürlüü tarafndan orijinal ekli
ile bastrlmtr, 1987, 84 s., Ankara).
Ünlü, T., Yldrm, M., Öztürk, M., Dalolu, C.,
Krkolu, G. ve Hasar, M. 1984. Feke-
Mansurlu Yöresi Demir Yataklarnn
Oluum Modeli Hakknda Bir Yaklam:
MTA Maden Etüt Demir zleme Destek
50225/1104, 3s. (yaynlanmam).
Ünlü, T. ve Stendall, H. 1986. Divrii Bölgesi
Demir Yataklarnn Element Korelasyonu
ve Jeokimyas (Orta Anadolu-Türkiye):
TMMOB Jeoloji Müh. Odas Derg., 28,
5-19, Ankara.
Ünlü, T. ve Stendall, H. 1989. Divrii Bölgesi
Demir Cevheri Yataklar’nn Nadir
Toprak Element (REE) Jeokimyas (Orta
Anadolu-Türkiye): Türkiye Jeoloji
Kurumu Bülteni, 32, 21-37, Ankara.
Ünlü, T. ve Sayl, .S. 1999. Maden Yataklar ve
Levha Tektonii (F. J. Sawkins’ten çeviri
ve düzenleme: Telif eser): A.Ü. Fen Fak.
Yayn No: 55, 366 s., Ankara.
Ünlü, T. 2003. Attepe Demir Yatanda
Jeotermometrik Ölçüm Çalmalar
Makalesi Üzerine Eletiri: MTA Dergisi,
126, 87-88, Ankara.
Zaitsev, A.N. and Chakhmouradian, A.R. 2007.
Calcite-amphibole-clinopyroxene rock
from the Africanda Complex, Kola
Peninsula, Russia; mineralogy and a
possible link to carbonatites.II. Oxylat
minerals: The Canadian Mineralogist, 40,
1, 103-120.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com