Buradasınız

Anasayfa » Content

MOLLA MUSTAFA ŞEVKÎ BAŞESKİ’NİN RÛZ-NÂMESİ IŞIĞINDA SARAYBOSNA’DA HALK KÜLTÜRÜ (1756-1805)

FOLK CULTURE IN SARAJEVO IN THE LIGHT OF MOLLA MUSTAFA ŞEVKÎ BAŞKESKİ’S RÛZ-NÂME

Journal Name:

  • İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi

Publication Year:

  • 2011

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Sarajevo is an important cultural center in Balkan geography. Founded after the conquest of Bosnia and Herzegovina, Sarajevo has become an important cultural center of the Ottoman -Turkish culture since XVIth century. Material, verbal, and as well as written components of Islamic civilization and Turkish culture have moulded the cultural texture of Sarajevo. Until today, the population of Sarajevo have been consisted mainly of Bosniaks. This Muslim community, made up of Slav-speaking Bosnians, used Turkish as written language during the Ottoman period. Despite being a Bosnian, Molla Mustafa Başeski, who lived in Sarajevo between XVIIIth and early XIXth centuries in Sarajevo, wrote his works in Turkish. Molla Mustafa Başeski wrote Ruz-nama that mentions about the events that took place in Sarajevo between the years 1756-1804. Rûz-nâma is an important source text for the history of Sarajevo in the XVIIIth century, Turkish (written language) and folklore.The aim of this study is to discuss the folk culture in Sarajevo in the light of Mustafa Başeski’s Ruz- Nama. In this study, craftsmen celebrations, Kuşanma ceremonies (putting on a belt during a master ceremony according to ahi order) public amusements, beliefs, proverbs and idioms and the tradition of rain prayers will be analysed. It has been concluded that Folk culture returns in Sarayevo seen in Ruz-nama bear a consistency with other folk culture componets in other centers in the Ottoman Empire (especially in Istanbul) in terms of content, function and behaviour patterns. Folk culture returns discussed in this study have been evaluated through functionalist method.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Saraybosna, Balkan coğrafyasında önemli bir kültür merkezidir. Bosna-Hersek’in fethedilmesiyle birlikte kurulan Saraybosna, XVI. yüzyıldan itibaren Osmanlı-Türk kültürünün önemli bir kültür muhiti haline gelmiştir. İslam medeniyeti ve Türk kültürünün maddî, sözlü ve yazılı kültür unsurları Saraybosna’nın kültürel dokusunu oluşturmuştur. Geçmişten günümüze Saraybosna halkı ağırlıklı olarak Boşnaklardan teşekkül etmiştir. Halkı Boşnak olan ve Slavca konuşan bu Müslüman topluluk, Osmanlı döneminde Türkçeyi yazı dili olarak kullanmıştır. XVIII. ve XIX. yüzyılın başlarında Saraybosna’da yaşayan Molla Mustafa Başeski Boşnak olmasına rağmen eserini Türkçe yazmıştır. Molla Mustafa Başeski, 1756-1804 yılları arasında Saraybosna’da yaşanan olayları konu edindiği bir Rûz-nâme kaleme almıştır. Rûz-nâme; XVIII. yüzyıl Saraybosna tarihi, Türkçesi (yazı dili) ve folkloru için önemli bir kaynak eserdir. Bu çalışmanın amacı, Molla Mustafa Başeski’nin Rûz-nâmesi ışığında Saraybosna’daki halk kültürünü ele almaktır. Çalışmamızda; Rûz-nâme’deki esnaf eğlenceleri, kuşanma törenleri, halk eğlenceleri, inanışlar, atasözleri ve deyimler, yağmur duası geleneği tahlil edilmiştir. Rûz-nâme’de görülen Saraybosna’daki halk kültürü verimlerinin içerik, işlev ve davranış kalıpları açısından Osmanlı İmparatorluğu’nun diğer merkezlerindeki (özellikle İstanbul) halk kültürü unsurlarıyla bütünlük gösterdiği tespit edilmiştir. Çalışmada ele alınan halk kültürü verimleri işlevsel metot ile değerlendirilmiştir.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastrmx_190871_45_pp_87-112.pdf
  • 45
87-112
  • Turkish

REFERENCES

References: 

ABDÜLAZİZ BEY, Osmanlı Âdet, Merasim ve Tabirleri-I, Yayına hazırlayan: Kazım Arısan ve Duygu Arısan Günay, Tarih Vakfı Yurt Yayınları,1995 İstanbul.
ACIPAYAMLI, Orhan, “Türkiye’de Yağmur Duası ve Psiko-Sosyal Metotla İncelenmesi”, Yağmur Duası Kitabı, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2007, s. 17-116.
ARUÇİ, Muhammed, “Saraybosna” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul 2009, c.36, ss.128-132.
ÂŞIK PAŞAZÂDE, Tevârih-i Âl-i Osmân, Hazırlayan: Kemal Yavuz-Yekta Saraç, Gökkubbe Yayınları, İstanbul 2007.
AND, Metin, Kırk Gün Kırk Gece Osmanlı Düğünleri, Şenlikleri, Geçiş Alayları, Toprakbank Yayınları, İstanbul 2000.
AND, Metin, 16. Yüzyılda İstanbul: Kent, Saray, Günlük Yaşam, Akbank Yayınları, İstanbul 1993.
AND, Metin, Osmanlı Şenliklerinde Türk Sanatları, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1982. ARTUN, Erman, “Adana’da Yağmur Yağdırma Törenleri ve Çomçalı Gelin”, Yağmur Duası Kitabı, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2007, s.289-303.
AYNAKULOVA, Gülnisa, “Türk Kültüründe Yada Taşı”, Yağmur Duası Kitabı, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2007, s.126-141.
AYVERDİ, Ekrem Hakkı, Avrupa’da Osmanlı Mimari Eserleri: Yugoslavya, c.2, 3.kitap, İstanbul Fetih Derneği, İstanbul 1981.
BEL Albert ve Pertev Naili Boratav, “İstiskâ (Yağmur Duası)” Yağmur Duası Kitabı, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2007, s. 166-173.
ÇAĞATAY, Neşet, Bir Türk Kurumu Olan Ahilik, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1989.
ÇOBANOĞLU, Özkul, Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2000.
Molla Mustafa Şevki Başeski’nin Rûz-Nâmesi Işığında …
111
BORATAV, Pertev Naili, 100 Soruda Türk Folkloru, Gerçek Yayınları, II. Baskı, 1984 İstanbul
BOYRAZ, Şeref, Fal Kitabı Melhemeler ve Türk Halk Kültürü, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2006.
ĆEHAJIĆ, Dzemal, Derviški Redovi u Jugoslovenskim Zemljama sa Posebnim Osvrtom Na Bosnu i Hercegovinu, Univerzitet u Sarajevo, Orijentalni Institut u Sarajevu, Sarajevo 1986.
DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lugât, Aydın Kitabevi, İstanbul 2011.
EKİCİ, Metin, “Tire Yöresi Yağmur Duası Gelenekleri Üzerine Bir İnceleme”, “Yağmur Duası Kitabı”, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2007, s.451-460.
EKİNCİ, Yusuf, Ahilik, Özgün Matbaacılık, Ankara 2008.
EVLİYA ÇELEBİ, Seyahatnâme, Hazırlayan: Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman, İbrahim Sezgin, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2001, c. 5, II baskı, s. 223-229.
FARUKİ, Süreyya, Osmanlı kültürü ve gündelik yaşam: Ortaçağdan Yirminci Yüzyıla, Çeviren: Elif Kılıç, Türk Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1997.
FRİEDMAN, Francine, The Bosnian Muslims Denial of a Nation, Westview Press, Colarado 1996.
FİLAN, Kerima, XVIII. Yüzyıl Günlük Hayatına Dair Saraybosnalı Molla Mustafa’nın Mecmuası, Connectum, Saraybosna 2011.
GÖLPINARLI, Abdülbaki, İslam ve Türk İllerinde Fütüvvet Teşkilatı, İTO Yayınları, İstanbul 2011.
GÖLPINARLI, Abdülbaki, Nedim Divanı, İnkılap Yayınları, İstanbul 1951.
IMAMOVİĆ, Mustafa, Historia Bošnjaka, Bošnjačka Zadejnica Kulture Preporod, Sarajevo 1998.
KAVAS, Ahmet, “Osmanlı’da Yağmur Duası”, Yağmur Duası Kitabı, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2007, s. 225-242.
KAZANCIGİL, Ratip, Edirne Helva Sohbetleri ve Kış Gecesi Eğlenceleri, Kütüphaneler Derneği Edirne Şubesi Yayınları, İstanbul 1993.
MALCOLM, Noel, Bosnia a Short History, Pan Book, London 2002.
MUJEZİNOVİĆ, Mehmet, Islammska Epigrafka u Bosni i Hercegovini, Veselin Masleša, Sarajevo 1974.
OĞUZ, Öcal, Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir, Geleneksel Yayınları, 2009 Ankara.
OKİĆ, M. Tayyib, “Gazi Hüsrev Bey Külliyesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam
Fatih İYİYOL
112
Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul 1996, c.5, ss. 453-454.
ÖRNEK, Sedat Veyis, Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Batıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları, 1966 Ankara.
ÖZTUNA, Yılmaz, Büyük Osmanlı Tarihi, Ötüken Yayınları, İstanbul 1994, c.5, s. 38-39.
ÖZTÜRK Orhan, Folklor ve Mitoloji Sözlüğü, Phoenix Yayınları, 2009 Ankara.
YARDIMCI, Mehmet, 15 ve 16. Yüzyılda Bir Osmanlı Livâsı Bosna, Kitab Yayınevi, İstanbul 2006.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com