Buradasınız

ULUSLARARASI İNSANCIL HUKUK PERSPEKTİFİNDEN VATANDAŞLIK: GELENEKSEL SONUÇLARIN DÖNÜŞÜMÜ

Journal Name:

Publication Year:

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (Original Language): 
Uluslararası hukukta birçok konuda vatandaş kavramına atıf yapıldığı veya birçok klasik hukuk ilişkisinin bu kavram üzerine kurulu olduğu gözlenebilir. Akla gelen başlıca iki kurum tabii ki bir yanda devletin vatandaşı üzerinde cezai yargı yetkisi ve diğer yanda ise diplomatik himaye kurumudur. 1907’de yapılan bir anlaşmayla devletler vatandaşlarının sözleşmeye dayanan alacaklarını başka devletlerden tahsil etmek amacıyla silahlı kuvvet kullanmaya başvurmayacaklarını kabul etmişlerdir.1 Kısacası bu döneme dek, vatandaşının başka bir devletten alacağını tahsil etmek, savaşın haklı bir gerekçesi olarak kabul görmüştür. Vatandaşlığa sıkça gönderme yapan uluslararası insancıl hukuk, silahlı çatışmalar başladığında uygulanacak hukuk kurallarından oluşur (jus in bello). Uluslararası insancıl hukuk bağlamında vatandaşlığın kimi zaman uluslararası antlaşmalarda, paralı askerlik ve işgal altında ülkelerde sivillerin korunması konularında olduğu gibi, temel bir kriter olarak ortaya çıktığı görülebilir. Yine Sivillerin Korunmasına İlişkin IV No.’lu Cenevre Sözleşmesinin 4’üncü maddesi silahlı çatışmalar hukukunun geleneksel bir fonksiyonu olarak “düşman vatandaşları” korumayı amaçlamıştır. Bu nedenle uluslararası insancıl hukuk, temelde, tüm korumadan yararlanan düşman vatandaşları kapsayan bir “korunan kişiler” kategorisi öngörmüştür. Diğer yandan, uluslararası olmayan silahlı çatışmalar, tanımı itibariyle kişileri yine kendi vatandaşlarına karşı korumaktadır. 2001’den başlayarak uluslararası hukuk terminolojisine giren koruma sorumluluğu ise devletin vatandaşı ile olan ilişkisine kimilerine göre yeni bir boyut getirmiş kimilerine göre insancıl müdahalenin adı değiştirilmiş hali olarak, vatandaşı, devletin mutlak yetkisine terkedilmiş olmaktan çıkarmıştır. Uluslararası insancıl hukukta mülteciler, vatandaşlık vurgusunun ön plana çıktığı bir diğer alandır. Vatansızlar ve aynı ülke içinde yer değiştirmek zorunda bırakılan kişiler ise konunun diğer bir boyutunu oluşturmaktadır. Son başlık olarak, özellikle savaş suçları, insanlığa karşı suçlar ve soykırım suçu bağlamında uluslararası insancıl hukuku ilgilendiren, iade etme veya yargılama ilkesi (aut dedere aut judicare) ile vatandaşın iade edilmezliği kuralı ilişkisi incelenmiştir. Bu makalede, paralı askerlik, işgal altında ülkelerde siviller ve koruma sorumluluğu bağlamında vatandaşlık, ilk bölümde, uluslararası insancıl hukukun vatandaşlığa sonuç bağladığı veya gönderme yaptığı konular olarak ele alınmıştır. İkinci bölümde ise, silahlı çatışmaların sonucu olarak ortaya çıkan mültecilik ve savaş suçları, insanlığa karşı suçlar ve soykırım suçundan dolayı vatandaşın iadesi gibi konular analiz edilmiştir. Tüm bu incelemelerden yola çıkılarak vatandaşlığa bağlanan sonuçların, uluslararası insancıl hukuk ve bağlantılı konularında nasıl evrildiği değerlendirilmiştir.
FULL TEXT (PDF): 
1021-1049

REFERENCES

References: 

ALTMAN, Andrew ve Christopher Heath Wellman, A Liberal Theory of
International Justice, Oxford University Pres, New York, 2009.
ALTUĞ, Yılmaz, Devletler Hususî Hukuku Bakımından Mülteciler, İstanbul,
1967.
ALVAREZ, José E., The Schizophrenias of R2P, Human Rights,
Intervention and The Use Of Force, Philip Alston ve Euan Macdonald (Ed.),
Oxford University Pres, Newyork, 2008, ss. 275-284.
ARSAVA, A. Füsun, “Egemenlik ve Koruma Sorumluluğu”, Gazi Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XV, Y.2011, Sayı 1, ss. 101-124.
BARBOUR, Emily C., ve Matthew C. Weed, The International Criminal
Court (ICC): Jurisdiction, Extradition and U.S. Policy, 6 Mart 2010,
Congressional Research Service Report for Congress, ss. 7-8.
http://www.amicc.org/docs/R41116_20100316.pdf (26.01.2012).
BASSIOUNI, M. Cherif, International Terrorism and Political Crimes,
Charles C. Thomas Publisher, Springfield, IL, 1975.
BASSIOUNI, M. Cherif, ve E.M. Wise, Aut Dedere Aut Judicare: The Duty
to Extradite or Prosecute in International Law, Martinus Nijhoff,
Dortrecht/Boston/London, 1995.
BATUR YAMANER, Melike, Silahlı Çatışmalarda Sivillerin Korunması,
Arıkan, İstanbul, 2007.
BAXI, Upendra, “The “War on Terror” and the “War of Terror”: Nomadic
Multitudes, Aggressive Incumbents, and the “New” International Law”, Osgoode
Hall Law Journal, Spring/Summer 2005, ss. 9-43.
BEST, Geoffrey, Humanity in Warfare: the Modern History of the
International Law of Armed Conflicts, Weidenfeld and Nicholson, London, 1980.
BROWNLİE, Ian, International Law And The Use Of Force By States,
Oxford University Press, London, 1963.
CAMERON, Lindsey, “Private Military Companies: Their Status Under
International Humanitarian Law and Its Impact on Their Regulation”,
International Review of the Red Cross, Volume 88, Number 863, September
2006, ss. 573-598.
CASSESE, Antonio, Mercenaries: Lawful Combatants or War Criminals?,
40 ZaöRV, 1980, http://www.zaoerv.de/40_1980/40_1980_1_a_1_30.pdf
(08.01.2012).
CHANDLER, David, From Kosovo to Kabul: Human Rights and
International Intervention, Pluto Press, London 2002.
CHESTERMAN, Simon, Just War Or Just Peace?, Oxford University
Press, New York, 2003.
ÇİÇEKLİ, Bülent, Uluslararası Hukukta Mülteciler ve Sığınmacılar, Seçkin,
Ankara, 2009.
CLARK, Roger S., “The Role of the United Nations”, International Crime
And Justice, Mangai Natarajan (Ed.), Cambridge University Press, the USA,
2011.
Uluslararası İnsancıl Hukuk Perspektifinden Vatandaşlık:
Geleneksel Sonuçların Dönüşümü
1047
COTTIER, Michael, “The Case of Switzerland”, Claus Kress ve Flavia
Lattanzi (Ed.), The Rome Statute and Domestic Legal Orders: General Aspects
and Constitutional Issues, Il Sirente, 2000, ss. 219-250.
DEEN-RACSMANY, Zsuzsanna, “A new passport to impunity? Nonextradition
of naturalized citizens versus criminal justice”, Journal of
International Criminal Justice, 2004, 2 (3), ss. 761-784.
DOĞAN, İlyas, Devletler Hukuku, Seçkin, Ankara, 2008
DÖRMANN, Knut, “The Legal Situation of ‘unlawful/unprivileged
combatants’”, International Review of the Red Cross, No. 849, ss. 45-74.
DOSWALD-BECK, Louise ve Sylvain Vité, “International Humanitarian
Law and Human Rights Law”, International Review of the Red Cross, March-
April 1993, No. 293, ss. 94-119.
DUNANT, Henry, A Memory of Solferino, ICRC, Geneva, 1939.
DURAN, Hasan, “Yeni Bir Müdahale Şekli ‘İnsani Müdahale’”, Süleyman
Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Y.2001, C.6, S.1, ss.
87-94.
GOODWIN-GILL, Guy S., International Protection and Assistance for
Refugees and the Displaced: Institutional Challenges and United Nations Reform,
Mülteci Çalışmaları Merkezi’nin düzenlediği workshop’ta sunulan tebliğ,
Workshop: ‘Refugee Protection in International Law: Contemporary Challenges’,
Oxford, 24 Nisan 2006, http://www.unhcr.org/47e8d2a82.pdf (18.01.2012).
GROTIUS, Hugo, De Iure Belli ac Pacis, Book II, (Çev: F.W. Kelsey) The
Law of War and Peace, Classics of International Law, 1925.
GÜNDÜZ, Aslan Milletlerarası Hukuk Temel Belgeler Örnek Kararlar,
4.Baskı, Beta, İstanbul, 2000.
HATHAWAY, James C., The Rights Of Refugees Under International Law,
Cambridge University Press, the UK, 2005.
HENCKAERTS, Jean-Marie ve Louise Doswald-Beck, Uluslararası İnsancıl
Teamül (Örf-Adet) Hukuku, Cilt I: Kurallar, (çev) A. Emre Öktem ve diğerleri,
Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları 66, İstanbul, 2005.
JAEGER, Gilbert, “On The History Of The International Protection Of
Refugees”, IRRC, September 2001, Vol. 83, No. 843, ss. 727-736.
JENNINGS, Robert ve Arthur Watts (Ed.), Oppenheim’s International
Law, Ninth Edition, Longman, London, 1992.
KESKİN, Funda, “Darfur: Koruma Yükümlülüğü ve İnsancıl Müdahale
Kavramları Çerçevesinde Bir İnceleme, Uluslararası İlişkiler, Cilt 6, Sayı 21,
Bahar 2009, ss. 67-88.
KOFİ, Francis, Abiew, The Evolution Of The Doctrine And Practice Of
Humanitarian Intervention, Kluwer Law International, Hague, 1999.
LAUTERPACHT, Elihu, ve Daniel Bethlehem, “The Scope and Content of
the Principle of Non-Refoulement: Opinion”, Refugee Protection in International
Law – UNHCR’s Global Consultations on International Protection, Erika Feller,
Volker Türk ve Frances Nicholson (Ed.), Cambridge University Press, the UK,
2003, ss. 85-171.
LIEBLICH, Eliav, “Intervention and Consent: Consensual Forcible
Interventions In Internal Armed Conflicts As International Agreements”, Boston
University International Law Journal, Vol. 29:337, 2011, ss. 337-382.
LIU, Hin-Yan, “Mercenaries in Libya: ramifications of the treatment of
"armed mercenary personnel" under the arms embargo for private military
Meltem Sarıbeyoğlu (İÜHFM C. LXXI, S. 1, s. 1048 1021-1050, 2013)
company contractors”, Journal of Conflict & Security Law, 2011, 16 (2), ss.
293-319.
LOWE, Vaughan, International Law, Oxford University Press, Oxford,
2007.
MALANCZUK, Peter, Akehurst’s Modern Introduction to International
Law, Routledge, London, 1997.
O’KEEFE, Roger, “The Grave Breaches Regime and Universal
Jurisdiction”, JICJ, 7, 2009, ss. 811-831.
ODMAN, Tevfik, “Mülteci Hukukunda Uluslararası Düzenlemeler ve
Uluslararası Standartlar”, Türk Mülteci Hukuku ve Uygulamadaki Gelişmeler,
İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, 2004, ss. 17-56. (b)
ODMAN, Tevfik, Mülteci Hukuku, AÜ. SBF. İnsan Hakları Merkezi Yayınları
No: 15, Ankara, 1995. (a)
PATTISON, James, Humanitarian Intervention and the Responsibility to
Protect: Who Should Intervene, Oxford University Press, New York, 2010.
PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk, Turhan, Ankara, 2007.
PERCY, Sarah, Mercenaries: The History of A Norm in International
Relations, Oxford University Press, New York, 2007.
ROTMAN, Edgardo, “Foreword”, Isidoro Zanotti, Extradition in
Multilateral Treaties and Conventions Studies on the Law of Treaties Vol. 3,
Martinus Nijhoff, Leiden, 2006.
ROUSSEAU, Jean-Jacques, The Social Contract (1762), G.D.H. Cole
(Çev), Book 3, J.M. Dent & Sons, London, 1973.
RUSESABAGINA, Paul, An Ordinary Man, Viking, USA, 2006.
SANDEL, Michael J., What Money Can’t Buy: The Moral Limits of
Markets, The Taner Lectures on Human Values,
http://www.tannerlectures.utah.edu/lectures/documents/sandel00.pdf.
SASSOLI, Marco ve Antoine A. Bouvier, How Does Law Protect In War?,
Volume I, Second Ed., ICRC, Geneva, 2006.
SASSOLI, Marco ve Antoine A. Bouvier, How Does Law Protect In War?,
Volume II, Second Ed., ICRC, Geneva, 2006.
SUR, Melda, Uluslararası Hukukun Esasları, 5. Baskı, Beta, İstanbul,
2011.
SUTTER, Philip, “The Continuing Role of Belligirent Reprisals”, Journal
of Conflict & Security Law, 2008, 13 (1), ss.93-122.
TAŞDEMİR, Fatma, Uluslararası Nitelikte Olmayan Silahlı Çatışmalar
Hukuku, Adalet Yayınevi, Ankara, 2009.
TEKİN, Segah, “İnsani Müdahale” Kavramı ve Libya’nın Geleceği, Stratejik
Düşünce Enstitüsü, Ankara, Nisan 2011.
TESÓN, Fernando R., “The liberel case for humanitarian intervention”,
Humanitarian Intervention: Ethical, Legal and Political Dilemmas, J.L.
Holzgrefe ve Robert O. Keohane (Ed), Cambridge University Press, UK, 2003, ss.
93-129.
TEZCAN, Durmuş, Mustafa Ruhan Erdem ve R. Murat Önok, Uluslararası
Ceza Hukuku, Seçkin, Ankara, 2009.
TÜRKMEN, Füsun, İnsan Haklarının Yeni Boyutu İnsancıl Müdahale,
Okumuş Adam Yayınları, İstanbul, 2006.
TÜTÜNCÜ, Ayşe Nur, İnsancıl Hukuka Giriş, Beta, İstanbul, 2006.
Uluslararası İnsancıl Hukuk Perspektifinden Vatandaşlık:
Geleneksel Sonuçların Dönüşümü
1049
ULUTAŞ, Ahmet, “Suçluların Geri Verilmesinde Vatandaşlığın Rolü ve
Türk Vatandaşlığı Kanununun 28’inci Maddesinin Geri Verme Hukuku Bakımından
Değerlendirilmesi”, Ankara Barosu Dergisi, 2011/4, ss. 179-210
ÜNAL, Şeref, Uluslararası Hukuk, Yetkin, Ankara, 2005.
VERRI, Pietro, Dictionary of the International Law of Armed Conflict,
ICRC, Geneva, 1992.
WHEELER, Nicholas J., Saving Strangers: Humanitarian Intervention in
International Society, Oxford University Press, New York, 2002.
WHITE, Nigel D., “The privatisation of military and security functions
and human rights: comments on the UN Working Group's draft Convention”,
Human Rights Law Review, 2011, 11 (1), ss. 133-151.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com