HAKEMLİĞİN HUKUKİ MAHİYETİNİN TAYİNİNDE KULLANILAN KRİTERLER VE BİR SEMİNERİN BIRAKTIĞI İZLENİMLER

Yabancı memleketlerde olsun, Türkiye'de olsun fertler arasındaki medenî ve ticarî uyuşmazlıkların devlet yargısı dışında kanunların öngördüğü özel yollarla hallini hedef tutan hakemlik müessesesinin hukukî mahiyetinin tayini bugün bile hukukun nazarî yönden ihtilaflı konularından biridir. Bunun bir örneğini Türk Ekonomik Hukuk Araştırmaları Vakfı'nın bir müddet evvel Etap Marmara otelinde düzenlediği ve zaman darlığmdan ötürü ilmî bir tartışma hüviyetinin hudutlarım aşarak bir münazara mahiyetini alan, neticede seçkin ve ihtisas sahibi bir dinleyici kitlesini tatmin etmeden biten toplantıda yakinen gördük. Gerçekten hakemlik hükümle sona erdiğine göre tıpkı bir mahkeme karan gibi kazaî (juridictionel) bir müessese mi olduğu, yoksa bunun esas ilibarile iki tarafın anlaşmasına dayandığı için özel hukuk alanı içine giren aktı (contractuel) bir faaliyet mi teşkil ettiğinin saptanması, sadece ilmî veya hukukî merakımızı gidermekle kalmıyarak aynı zamanda hakemliğin millî ve milletlerarası alandaki birçok problemlerini halle, kanunun birçok boşluklarını doldurmaya ve neticede ilmî olsun, kazaî olsun, birçok isabetli içtihatların doğumuna yardım eder.