You are here

ESKİ TÜRKİYE TÜRKÇESİ DEVRESİNE AİT MENSUR BİR ESER: RİSÂLE-İ Mİ‘RÂCİYYE

AN OLD TURKEY TURKISH CIRCUIT'S PROSE: RİSÂLE-İ Mİ‘RÂCİYYE

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4497
Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Turkish language, which developed from a single section untill XI. century, emerged in different dialects in separate regions according to geographical and cultural changes since this century. These dialects constituted various written languages on and after XIII. century. Oghuz dialect is one of these written languages. In scientific community, the written language which developed on the basis of Oghuz Turkish between XIII and XV centuries in Anatolia is called Old Turkey Turkish. The Old Turkey Turkish period is the most important period of the constitution and establishment phase of the written language at the historical development of the Turkey Turkish. At this period, mainly, texts with the content of religious-ethical and sufistic were written. Of these works, the Mirac-nâme type which was formed around Hz. Muhammed is so important. Our study Risâle-i Mi‘râciyye is one of the samples of mirâc-nâme type. The only private copy of the work is between the 101a-119a pages of the manuscript whicih is registered in the number Y.3/3 at Marmara University Faculty of Art and Sciences Library. The work is important because of being one of the oldest samples of the prose mirac-nâmes. It includes original religious motifs, mythological elements and rich vocabulary. It reflects the typical phonological and morphological characteristics of Historical Turkey Turkish. It reveals the vocabulary of the period. It brings some problems of the rigid orthographic tradition of the old script to the present. In this study, at first, information about the present copy is given, the linguistic and orthographic features of the text is analyzed, then, the text is transcribed by keeping the writing features, grammar glossary of the text is prepared and its exact copy is given.
Abstract (Original Language): 
XI. yüzyıla kadar tek bir koldan gelişen Türk dili, bu yüzyıldan sonra coğrafya ve kültürel değişimler doğrultusunda ayrı ayrı bölgelerde farklı lehçelerle ortaya çıkmıştır. Bu lehçeler, XIII. yüzyıldan başlayarak çeşitli yazı dillerini oluşturmuştur. Oğuz lehçesi, bu yazı dillerinden biridir. Bilim çevresinde, XIII. ve XV. yüzyıllar arasında Oğuz Türkçesine dayalı olarak gelişen bu yazı diline Eski Türkiye Türkçesi denir. Eski Türkiye Türkçesi dönemi, Türkiye Türkçesinin tarihî gelişiminde yazı dilinin oluşum ve kuruluş evresinin en önemli devresidir. Bu dönemde, ağırlıklı olarak dinî-ahlakî ve tasavvufî içerikli metinler yazılmıştır. Bu eserlerden Hz. Muhammed’in çevresinde oluşturulmuş türlerden miracnamelerin yeri büyüktür. Çalışmamıza konu olan Risâle-i Mi‘râciyye, miracname türünün bir örneğidir. Eserin bilinen tek müstakil nüshası, Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Kütüphanesi nr. Y.3/3 kayıtlı yazmanın 101a-119a yaprakları arasındadır. Eser, mensur olarak yazılan miracname türünün en eski örneklerinden olması itibariyle önemlidir. Muhteva açısından orijinal dinî motiflere, mitolojik unsurlara ve zengin söz varlığına sahiptir. Tarihsel Türkiye Türkçesinin karakteristik ses bilgisi ve şekil bilgisi özelliklerini yansıtır. Dönemin söz varlığını ortaya koyar. Eski yazı sistemimizin kalıplaşmış imla geleneği içinde birtakım problemleri günümüze taşır. Çalışmamızda, önce mevcut nüsha hakkında bilgi verdik; metnin dil ve imla özelliklerini inceledik sonra metnin yazım özelliklerine bağlı kalarak metni transkribe ettik; metnin gramatik sözlüğünü hazırladık ve tıpkıbasımını verdik.
2257-2349

REFERENCES

References: 

AKAR Ali (2010). “Lehçe Oluşma Şartları ve Evreleri Bakımından Eski Türkiye Türkçesi” Türklük Bilimi Araştırmaları-Journal of Turkology Research, S: 28, s. 15-29.
AKAR Metin (1987). Türk Edebiyatında Manzum Mirâc-nâmeler, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
ÇİÇEK Yakup (1995). “Kur’an’da İsra ve Mi‘rac” Mirac Sempozyumu, Sempozyum Bildirileri, 17 Aralık 1995, s. 25-74.
Dini Kavramlar Sözlüğü (2006). Ankara: Diyanet İşleri Bakanlığı Yayınları.
DEMİR Necati (2004). Dânişmend-nâme, Ankara: Akçağ Yayınları.
Derleme Sözlüğü (2009). C. I-VI, Ankara: TDK Yayınları.
DEVELİ Hayati (1998). “Eski Türkiye Türkçesi Devresine Ait Manzum Bir Miracnâme” İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, S: 28, s. 81-205.
DEVELİ Hayati (2002). “Eski Türkiye Türkçesi Ağızlarının Sınıflandırılmasında Morfolojik Esaslar”, Türkbilig, s. 117-124.
DEVELİ Hayati (2008). “Eski Türkiye Türkçesi Ağızlarının Sınıflandırılması”, Turkish Studies-Türkoloji Araştırmaları Dergisi Volume 3/3 Spring, s. 212-230.
DUMAN Musa (1997). “İbrahim Bey’in Mi‘rac-nâmesi: İmlâ Özellikleri, Metin, Sözlük ve Ekler Dizini”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, S: 27, s. 169-238.
ERAYDIN Selçuk (1995). “Mi‘rac’ın Tasavvufî Mahiyeti” Mirac Sempozyumu, Sempozyum Bildirileri, 17 Aralık 1995, s. 75-95.
EMİROĞLU H. Tahsin (1974). Esbâb-ı Nüzûl (Kur’an Âyetlerinin İniş Sebebleri ve Tefsirleri) Yedinci cild, Konya: Mustafa Naci Gücüyener Matbaacılık ve Gazetecilik T.A.Ş.
GÜLSEVİN Gürer-BOZ Erdoğan (2004). Eski Anadolu Türkçesi, Ankara: Gazi Kitabevi.
GÜLSEVİN Gürer (2010). “Oğuzca Olmayan Türk Lehçelerindeki Oğuzca Unsurlar ve Bunlara Teorik Bir Yaklaşım”, Turkish Studies-Türkoloji Araştırmaları Dergisi, Volume 5/1 Winter, s. 57-76.
2340 Ayşe Nur SIR
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/1 Winter 2013
KARAHAN Leyla (2006). “Eski Anadolu Türkçesinin Kuruluşunsa Yazı Dili - Ağız İlişkisi”, Turkish Studies-Türkoloji Araştırmaları Dergisi, Volume 1/1 Summer, s. 1-11.
KANAR Mehmet (2009). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, İstanbul: Say Yayınları.
KARAMANLI Naci (1988). “Mirac Olayı” Din Öğretimi: Eğitim, Bilim ve Sanat Dergisi, s. 137-139.
KORKMAZ Zeynep (1972). “Eski Türkçedeki Oğuzca Belirtiler” Birinci Türk Dili Bilimsel Kurultayı, s. 433-446.
KORKMAZ Zeynep (2010). “Oğuz Türkçesinin Tarihî Gelişme Süreçleri” Turkish Studies ”, Turkish Studies-Türkoloji Araştırmaları Dergisi, Volume 5/1 Winter, s. 1-41
KÖKSAL M. Âsım (1954). Mi’râc Gecesi, Ankara: Diyanet İşleri Reisliği Yayınları.
KÖKTEKİN Kâzım (2007). Yûsuf-ı Meddâh Varka ve Gülşah, Ankara: TDK Yayınları.
ÖZKAN Mustafa (2000). Türk Dilinin Gelişme Alanları ve Eski Anadolu Türkçesi, İstanbul: Filiz Kitabevi.
ŞAHİN Hatice (2011). Eski Anadolu Türkçesi, Ankara: Akçağ Yayınları.
ŞENTÜRK Lütfi (1978). “Mirac’da Resûl-i Ekrem (sav.) Allah’ı Gördü mü?” Diyanet Dergisi, s. 133-139.
Tarama Sözlüğü (1996). C. I-VI, Ankara: TDK Yayınları.
TATLI Bekir (2008). Âyet ve Hadislerde İsrâ ve Miraç Olayı, Adana: Çukurova Üniversitesi Basımevi.
TİMURTAŞ F. Kadri (1994). Eski Türkiye Türkçesi XV. Yüzyıl (Gramer-Metin-Sözlük), İstanbul: Enderun Kitabevi.
Türkçe Sözlük (2005). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
ULUDAĞ Süleyman (2005). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
UZUN Mustafa (2002). “Mi‘râciyye” İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, s. 135-140.
YAZIR Elmalı Hamdi (2007). Kur’ân-ı Kerim Türkçe Meali, İzmir: Sad. Kamil Yüce, Birleşik Yayınları.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com