You are here

OSMANLI İDARESİNİN ERMENİ OKULLARINA YAKLAŞIMI (1878-1900)

Journal Name:

Publication Year:

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
The Armenian “millet” in the Ottoman Empire were targetted by the missionary schools from the beginning of the 19 th century. They’ve re-acted by opening private schools to be able to keep the community in a united form and raise the awareness of national idendity. It was also a great period for the Ottoman modernization, especially Tanzimat era and the first Constitutional period. A lot of major structural changes were realized on the institutions, judical and as well as educational system. It was a great reformation period especially for the non-Muslims and foreigners. Beside Tanzimat and Islahat edicts, a special regulation was created for the Armenian Nation in 1863, which is considered to be the first constitutional text in the Ottoman history. The government was aiming to improve learning system in a modern way, as well as to control the schools accross the country. The Regulations of General Education (Maarif-i Umûmiye Nizamnâmesi) is implemented in this regard in 1869. Russo-Ottoman war of 1877-78, was a great trauma for the Government, due to Armenians in the eastern provinces to cooperate with the Russians. According to Berlin Treaty of 1878, the Ottomans needed to carry out a reformation program in the region; however, Abdulhamid was unwilling to do anyting on this matter. The Armenian community’s schools across the country are thought to be the focus of the separatist movement. The fast-spreading non-Muslim and foreigner, particularly Armenian schools alerted the the government and put their attention to create a “control mechanism” over them. To do so, in 1886, the Inspectorate Administration of Non-Muslims and Foreigners’ Schools (Mekâtib-i Gayrimüslime ve Ecnebiyye Müfettişliği İdaresi) was established. Two years later, in 1888, a Regulation called “Mekâtîb-i Gayrimüslime ve Ecnebiye Müfettişliği Nizamnâmesi” is published to be able to control such schools’ “harmful” (muz.r) activities. In addition, the improvement of the education system and ensure effective supervision, a variety of reports were created by the high ranking bureaucrats, e.g. Ferid Paşa of Vlore. However, Abdulhamid would not achieve to established full control mechanism, as he expected to perform. In contrary, an increase tends to stand out in attacks against the Sultan’s personality and the governmental institutions.
Abstract (Original Language): 
19. yüzy.l baş.ndan itibaren misyonerlerin hedef kitlesi olan “Ermeni milleti”, cemaatlerini bir arada tutabilmek ve bir ulusal bilinç oluşturabilmek için eğitim faaliyetlerine büyük ağ.rl.k verirler. Bu yüzy.l, Osmanl. Devlet kurumlar.n.n ve hukuki sisteminin büyük yap.sal değişikliklere uğrad.ğ. Tanzimat ve I. Meşrutiyet dönemlerini de kapsamaktad.r. 1863 Ermeni Milleti Nizamnâmesi Osmanl. milletleri için yap.lm.ş ilk anayasal metin olarak kabul edilir. Eğitim sisteminde pek çok düzenlemeyi bünyesinde bar.nd.ran Maarif-i Umûmiye Nizamnâmesi 1869’da yay.nlan.r. Rusya ile yap.lan savaştan büyük bir mağlubiyetle ayr.lan Osmanl. devleti için, doğu vilayetlerindeki Ermeniler’in Ruslar’la işbirliği yapmas. büyük bir travma yaratacakt.r. Abdülhamid, 1878 Berlin Anlaşmas. ile bölgede .slahat yapmay. kabul etmesine rağmen, bunu hiçbir zaman pratiğe geçirmeye yanaşmaz. Ülkede çap.nda aç.lan Ermeni cemaat okullar.n.n da bölücü faaliyetlerin odağ. olduğu düşünülmektedir. Başta Ermeni okullar. olmak üzere, h.zla yay.lan Gayrimüslim ve yabanc. okullar.n. denetleyebilmek için 1886’da “Mekâtib-i Gayrimüslime ve Ecnebiyye Müfettişliği İdaresi” kurulur. 1888'de yay.nlanan “Mekâtîb-i Gayrimüslime ve Ecnebiye Müfettişliği Nizamnâmesi” ile sözkonusu okullar.n “muz.r” faaliyetlere karş. denetimi için düzenlemeler yap.l.r. Ayr.ca, eğitim sisteminin iyileştirilmesi ve etkin denetimin sağlanmas. için, aralar.nda Avlonyal. Ferid Paşa’n.n da bulunduğu devlet adamlar. taraf.ndan çeşitli raporlar haz.rlan.r. Ancak, Ermeni okullar.nda Abdülhamid’in arzu ettiği denetim sağlanamad.ğ. gibi, padişah.n şahs.na ve devlete karş. sald.r.lar bir art.ş eğilimi göze çarpar.
115-148

REFERENCES

References: 

Arşiv Belgeleri: HR.SYS, 2789/8, HR. SYS, 2788/23, Y.A.HUS, 213/62,
Y.EE, 71/85-1, Y.PRK.MF, 1/63, Y.PRK.ŞD, 1/30, Y.PRK.ZB, 6/19.
AYDEMİR, Filiz ÖZKAN, Salnamelere Göre Bal.kesir'de Eğitim ve
Eğitim Kurumlar. (1876'dan 1908'e), Yay.nlanmam.ş Yüksek Lisans Tezi,
Bal.kesir Üniversitesi (2009)
BALAKIAN, Peter, The Burning Tigris: The Armenian Genocide and
America’s Response (Newyork: HarperCollins e-books, 2003)
BEBİROĞLU, Murat, Osmanl. Devleti’nde Gayr.müslim
Nizamnâmeleri, Haz. Cahit Külekçi (İstanbul: Akademi Matbaas., 2008)
BİLGİ, Nejdet, Ermeni Tehciri ve Boğazl.yan Kaymakam. Mehmed
Kemal Bey’in Yarg.lanmas. (Ankara: KÖKSAV, 1999)
BOURNOUTIAN, George A., Ermeni Tarihi, Çev. Ohannes K.l.çdağ.
(İstanbul: Aras Yay.nc.l.k, 2011)
CAHEN, Cl., “Zimme” İslâm Ansiklopedisi, 13.Cilt, 566-571 (İstanbul:
Milli Eğitim Bas.mevi, 1986)
ÇETİN, Atillâ, “Maarif Nâz.r. Ahmed Zühdü Paşa'n.n Osmanl.
İmparatorluğu'ndaki Yabanc. Okullar hakk.nda raporu”, İstanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi Güney-Doğu Avrupa Araşt.rmalar. Dergisi, Say.: 10-11,
s.189-219 (1983)
ERDOGDU, Teyfur, “Maarif-i Umumiye Nezareti Teşkilat.”, A.Ü.
Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, s. 247-285 (1995)
ERHAN, Çağr., “Ottoman official attitudes towards American
Missionaries”, International Conference on The United States and the Middle
East: Cultural Encounters, Yale University (December 2000)
ERTUĞRUL, Halit, Kültürümüzü Etkileyen Okullar (İstanbul: Nesil
Yay.nlar., 2010)
ERYILMAZ, Bilal, Osmanl. Devleti’nde Millet Sistemi (İstanbul: Ağaç
Yay.nlar., 1992)
___________, Osmanl. Devleti’nde Gayr.müslim Teban.n Yönetimi
(İstanbul: Risale Yay.nlar., 1996)
FINDLEY, Carter V., Modern Türkiye Tarihi (1789-2007), Çev. Güneş
Ayas (İstanbul: Timaş Yay.nlar., 2011)
FINKEL, Caroline, Rüyadan İmparatorluğa Osmanl., Çev. Zülal K.l.ç
(İstanbul: Timaş Yay.nlar., 2010)
HAYDAROĞLU, İlknur POLAT, Osmanl. İmparatorluğu'nda yabanc.
okullar (Ankara: Ocak Yay.nlar., 1993)
İNALCIK, Halil, The Ottoman Empire: The Classical Age 1300-1600
(London: Phoenix, 1997)
KARACAKAYA, Recep, Kaynakçal. Ermeni meselesi kronolojisi
(1878-1923) (İstanbul: Başbakanl.k Bas.mevi, 2001)
KENANOĞLU, M. Macit, Osmanl. Millet Sistemi (İstanbul: Klasik
Yay.nlar., 2001)
KESKİNKILIÇ, Erdoğan, “Biblelands Arşivi ve Osmanl. Topraklar.nda
İngiliz Misyoner Evangelist Faaliyetleri”, Akademik Araşt.rmalar Dergisi, Cilt.
10, No. 37, s. 102-120 (Haziran 2008)
KILIÇ, Sezen, “Cumhuriyet Döneminde Yabanc. Okullar (1923-
1938)”, Atatürk Araşt.rma Merkezi Dergisi, Cilt. 21, Say.. 61 (Mart 2005)
KIRMIZI, Abdülhamit, “Usûl-i Tedrîs Hâlâ Tarz-. Kadîm Üzre: Konya
Valisi Ferid Paşa’n.n Eğitimi Islah Çal.şmalar.”, Dîvân Disiplinleraras.
Çal.şmalar Dergisi, Say. 19, s. 195-230 (2005)
KOCABAŞOĞLU, Uygur, Kendi Belgeleriyle Anadolu'daki Amerika
(İstanbul: Arba Yay.nlar., 1989)
KODAMAN, Bayram, Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi (Ankara: Türk
Tarih Kurumu Yay.nlar., 1991)
McCARTHY, Justin, Ölüm ve Sürgün, Çev. Bilge Umar (İstanbul:
İnk.lâp, 1998)
MUTLU, Şamil, Osmanl. Devleti'nde Misyoner Okullar. (İstanbul:
Gökkube Yay.nlar., 2005)
ÖKSÜZ, Melek, “Osmanl. Topraklar.nda Hukuki Statü Aray.s. ve
Varl.k Mücadelesinde Amerikan Kurumlar.”, History Studies, Cilt. 2/1, s. 147-
187 (2010)
ÖNEY, Celal, II. Abdülhamid Döneminde Anadolu'da meydana gelen
Ermeni isyanlar.nda Amerikan misyoner okullar.n.n rolü, Bas.lmam.ş Yüksek
Lisans Tezi, Bal.kesir Üniversitesi (2010)
ÖZEL, Ahmet, “Gayrimüslim”, İslâm Ansiklopedisi, Cilt. 13, s. 418-
427 (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakf., 1996)
PAYASLIAN, Simon, United States Policy Toward the Armenian
Question and the Armenian Genocide (Newyork: Palgrave Macmillan, 2005)
Salnâme-i Devleti-i Âliyye-i Osmaniyye: 1305 (Dersaadet: Mahmut Bey
Matbaas., 1305/1889)
Salnâme-i Nezâret-i Maârif-i Umûmiye: 1316 (Dersaadet: As.r
Matbaas., 1316/1900)
SARINAY, Yusuf (Haz.), Osmanl. belgelerinde Ermeni-Frans.z
ilişkileri (1879-1918) (Ankara: Başbakanl.k Bas.mevi, 2002)
___________, Osmanl. belgelerinde Ermeni-İngiliz ilişkileri (1845-
1890) (Ankara: Başbakanl.k Bas.mevi, 2004)
SOMEL, Selçuk Akşin, The modernization of public education in the
Ottoman Empire, 1839-1908 (Leiden: Brill, 2001)
___________, “Osmanl. Ermenilerinde Kültür Modernleşmesi, Cemaat
Okullar. ve Abdülhamid Rejimi” içinde: İmparatorluğun Çöküş Döneminde
Osmanl. Ermenileri (İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yay.nlar., 2011)
SONYEL, Salâhi R., Minorities and the destruction of the Ottoman
Empire (Ankara: Turkish Historical Society Printing House, 1993)
ŞAHİN, Recep, Türk İdarelerinin Ermeni Politikalar. (İstanbul: Ötüken
Yay.nlar., 1988)
TAŞDEMİRCİ, Ersoy, Türk Eğitim Tarihinde Az.nl.k Okullar. ve
Yabanc. Okullar, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Say..
10 (2001)
VAHAPOĞLU, Hidayet, Osmanl.’dan Günümüze Az.nl.k ve Yabanc.
Okullar (İstanbul: Milli Eğitim Bas.mevi, 1997)

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com