You are here

Home » Content

MEKANSAL TASARIM VE PLANLAMANIN POLİTİK VE MESLEKİ GÜNDEMİNİ YENİDEN DÜŞÜNMEK: KAMUSAL MEKAN OLARAK SANAL MEKAN

VIRTUAL SPACE AS A PUBLIC SPHERE: RETHINKING THE POLITICAL AND PROFESSIONAL AGENDA OF SPATIAL PLANNING AND DESIGN

Journal Name:

  • Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi

Publication Year:

  • 2006

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author Name
Abstract (2. Language): 
Even we have not been able to recognize its whole transformative effects within ten to fifteen years, relatively a short period of time for human civilization; communication systems (internet, wireless application protocols, teleconference systems etc.) and simulation technologies have radically shifted the conventional understanding of space concept. In the societies that succeeded to integrate technology into everyday life, sociospatial practices in relational terms are currently defining new platforms to reproduce themselves: next generation of public sphere, which is virtual one. While such a transformation has a potential to construct new socialities and political formations, which could not have a chance to be experimented in ‘real’ space it also has a challenge to trigger a kind of fragmentation in urban space, with its highly increasing dominance. The current condition about the issue, calls for spatial planners, designers and policy makers to develop a holistic theoretical framework on both inner characteristics of virtual space and its relationship with the real space in urban context. What we need here is not a purely technologically deterministic discourse, but a socio-critical point of view. In this sense, the main aim of the paper is to discuss the syntactic structure of virtual environments that tend to construct new collective meanings and publicness; and the relevancy of public space in emerging context. While doing this, the problem statement ends with the questions of how planners and designers can benefit the means of virtual space within a participatory planning process and for the design of high-performance real urban space.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Neden olduğu etkiyi bütünüyle algılayamamış olsak da uygarlık için görece kısa bir zaman aralığı olan son çeyrek yüzyıllık süre içerisinde bilgi sistemleri olarak adlandırdığımız iletişim -internet, uydu teknolojileri, telekonferans sistemleri vb.- ve benzetim (simülasyon) / modelleme teknolojileri, geleneksel mekan kavrayışını büyük ölçüde dönüştürmüş durumda. Bu durum, teknolojiyi gündelik yaşam pratiklerinin önemli bir parçası haline getirmiş toplumlarda daha da belirginlik kazanmakta. İnsanların coğrafi konumlarına bağlı olmaksızın aynı ortamda ‘bulunmalarını’ sağlayan siberuzam (cyberspace); ve ses, görüntü ve hareketle etkileşime olanak tanıyan çokluortam (multimedia) yeni mekansal deneyim biçimlerini de beraberinde getirmekte. Türkçe’de ‘sanal mekan’ ya da ‘sanal çevre’ olarak kavramsallaştırdığımız bu ortam, üzerine inşa edildiği kitle iletişim ağı sayesinde yeni bir tür kamusal alan düzlemi haline gelmekte ve mekandan (space) öte; anlamlı yer (place) imgeleri barındırma aşamasına gelmiş durumdadır. Sahip olduğu teknolojik altyapı dolayısıyla sunduğu araçsallıklar her geçen gün çeşitlilik kazanırken; ortaya çıkan yeni sanal mekan örüntüsünün sentaktik ve anlamsal bakımdan ne derece ‘yeni’ olduğu çok da fazla sorgulanmamakta; alanın yeniden üretimi, yaygınlığını her geçen gün artırır biçimde kendini hızla sürdürmektedir. Kentsel kamusal mekana alternatif yaratma noktasında elektronik ya da sanal mekana yönelik kavramsal-politik bakış geliştirme, asıl olarak kamusal alan üreten mekansal planlama ve tasarım disiplinlerinin kayıtsız kalamayacağı bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Son yirmi yılda ivme kazanan söz konusu dönüşüm, yine salt bu dönemin içsel dinamikleri ile açıklanamayacak kadar uzun bir tarihselliğe sahiptir. Köklerini yazının, matbaanın ve telgrafın icadında bulan bu süreç; yeni üretim rejimleri ve toplumsal/sınıfsal ilişki biçimleri içerisinde evrilerek -genel kabul görür biçimiyle- adına ’bilgi toplumu’ denilen olguyu ortaya çıkarmıştır. Bu anlamda, toplumsal sermayenin bir ürünü olan bilgi teknolojileri kuşkusuz bir geniş kapsamlı sosyo-politik çözümlemeyi gerekli kılmaktadır. Bu nitelikte bir bakış açısının eksikliği, konuyu teknolojik belirlenimci (determinist) ve indirgemeci bir perspektifle sınırlayabilmektedir. Bu çerçevede çalışma, neden olduğu yeni toplumsal üretim biçimleri konusunu merkeze koymamakla birilikte; var olan kamusallık tanımlarından yola çıkarak sanal çevrenin önerdiği mekansal yapı ve anlamın ne derece kamusal alan yaratma gizilgücüne sahip olduğu Alındı: 25.09.2005; Son Metin: 10.09.2006 Anahtar Sözcükler: sanal çevre; sanal mekan; siberuzam; kamusal alan; mekansal planlama ve tasarım.sorusunu temel sorgu konusu yapmaktadır. Bu anlamda, iletişim ve bilgi teknolojilerinin ürettiği mekansal kurgunun toplumsal ve politik bir kuramsal çerçeve içine taşınması ve irdelenmesi makalenin temel amaçları arasındadır. Sanal mekanlar, gerçek mekan üzerinde kendini var edemeyen farklı politik kimlik ve oluşumların kendilerini yeniden üretmelerine olanak verecek bir kamusallık tanımladığı koşulda olumlanması gereken bir sosyo-politik bağlama otururken; kentsel kamusal alan karşısında ciddi bir seçenek olarak ortaya çıktığı oranda kentsel mekanda kırılmalara neden olabilme eğilimi göstermekte ve baş edilmesi gereken bir soruna dönüşebilmektedir. Bu çok boyutlu bağlam içerisinde plancı ve tasarımcı için sorun, sanal çevrenin kendi içinde sahip olduğu mekansallık ve kamusallık nitelikleri konusu kadar; sanal mekanın kentsel mekanla ne tür bir ilişki içerisinde kurgulanabileceği sorusu olarak gündeme gelmektedir. Soruya verilecek olası yanıtların ipuçları, yöntemsel olarak sanal çevrenin temel mekansal yapısı üzerine yeniden düşünmekle ortaya konacaktır. Bu çerçevede yazı, gerçek ve sanal çevre arasındaki iki kutuplu sorunlu (problematik) ilişkiyi, sanal mekan tarafından ele almakta; bunu yaparken de geleceğe yönelik bir açılımla tasarım konusu bu iki alanı, birbirini dışlayan değil; mekansal planlama süreci ile besleyen ve bütünleştiren bir ilişkisellikte ele almayı önermektedir. Bu noktada sorunsalın, hem sanal hem gerçek mekanda aranan kamusallık niteliklerinin güçlendirilmesi adına; planlama ve tasarım alanlarının profesyonel olduğu kadar politik gündeminde de yer edineceği temel savı belirginlik kazanmaktadır. Buna göre; sunduğu kamusal mekan niteliği bağlamında sanal çevre, kent mekanının planlanmasında katılımı artırıcı ve bu yolla yüksek performanslı ve içinde etkin kamusal yaşam pratiklerini barındıran kent mekanlarının kurgulanmasında işlevlendirilebilir bir tasarım aygıtı olarak vurgulanmaktadır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastrmx_290_23_pp_1-20.pdf
  • 2
1-20
  • English

REFERENCES

References: 

ADAMS, P.C. (1991) “Television as a Gathering Place”, Annals of the
Association of American Geographers, (82), 117-135.
AKCAN, E. (1994) “İletişim ve Tüketim Toplumunda Mekansal Farklılığa
Ait Çelişkiler” (Contradictions about spatial differences in the
information and consumer society) Toplum ve Bilim, Güz/Kış; 64-65.
ARENDT H. (1958) The Human Condition, The University of Chicago Press
Ltd., London.
AUGE, M. (1995) Non-Places: Introduction to an Anthropology of
Supermodernity, Verso, London-NewYork.
BALLI, R. N. (1999) “Çılgın Kalabalıktan Uzak...”(Far From The
Maddening-Crowd…), Birikim, Temmuz, 45-46.
BATTY, M. (1995) “The Computable City”, http://www.geog.buffalo.edu/
Geo666/ battymelbourne.html
BATTY, M., JIANG, B., MARTIN D, SMITH, A. (1998) “GIS and Urban
Design” http://www.casa.ucl.ac.uk/urbandesifinal.pdf
BROWN, F. E. (1976) Roman Architecture, sixth edition,George Braziller, New
York.
BUMIN, K. (1998) Demokrasi Arayışında Kent (The City in the Context of the
Quest for Democracy), İz Yayıncılık, İstanbul.
BUTINA, G. (1993) “Urban Space as a Negotiated Product”, in 2. Kentsel
Tasarım ve Uygulamalar Sempozyumu (Second Symposium on Urban
Design and Implementations), Mimar Sinan Üniversitesi, Mimarlık
Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, İstanbul; 83-89.
CASTELLS, M. (1998) “A Rejoinder: On Power Identities and Culture in
Network Society” New Political Economy, November, (3: 3) 473- 483.
COTTON, B., OLIVER, R. (1994) The Cyberspace Lexicon, Phaidon Press Ltd.,
London.
CROWN, T. E. (1989) Direct Democracy, Harvard University Press,
Cambridge.
FAINSTEIN, S.S. and FAINSTEIN, N. (1998) “City Planning and Political
Values: an Updated View” in Readings in Planning Theory, Eds. S.
Campbell, S.S. Fainstein, Blackwell Publishers Ltd., Oxford; 265-287.
FARMER, F.R., MORNINGSTAR, C., CROCKFORD D. (1997) “From
Habitat to Global Cyberspace”, http://www.usyd.edu.au/su/
social/papers/farmer1.html
FRASER, N. (1999) “Rethinking the Public Sphere: a Contribution to the
Critique of Actually Existing Democracy”, in Habermas and the Public
Sphere, Ed C Calhoun, The MIT Press, Cambridge.
FUDGE, C. (1976) “Local Plans, Structure Plans And Policy Planning”, The
Planner Journal of The Royal Town Planning Institute, 62 174 - 176
GOLDSTEIN, S., KIRSCHBRAUN, T. (2000) “Big Shoulders and
Broadband“, Urban Land, September; 78-83.
GRAHAM S., MARVIN, S. (1996) Telecommunication and the City: Electronic
Spaces, Urban Places, Routledge, London and New York.GREENHILL, A., FLETCHER, G. (2003) “The Social Construction of
Electronic Space”, http://www.spaceless.com/papers/12.htm
HABERMAS, J. (1994) Modernity versus Postmodernity, Culture and Society:
Contemporary Debates, Cambridge University Press, Cambridge.
HABERMAS, J. (1999) The Structural Transformation of the Public Sphere, tr. by
T Burger, first printed in 1962, Blackwell Publisher Ltd., Oxford, UK.
HALL, T, 1998 Urban Geography (Routledge, New York)
HAMELINK, C.J. (1986) “Is There a Life After the Information Society?” in
Ed M.Traber, The Myth of the Information Revolution: Social and Ethical
Implications of Communication Technologies, Sage Publications, London;
7-20.
HANDERSON, H. (1993) “Demokrasi Araçlarını Mükemmelleştirmek
(Perfection of the Means of Democracy)”, New Perspectives Quarterly
Turkiye, (1:.4) 24-27.
HARVEY, D. (1989) The Condition of Postmodernity: An Enquiry in to the
Origins of Cultural Change, Basil Blackwell Incorporated, Oxford.
HEALEY, P. (1998) “Planning Through Debate: The Communicative
Turn In Planning Theory”, in Readings In Planning Theory, Eds. S.
Campbell, S.S. Fainstein, Blackwell Publishers Ltd., Oxford; 234-257.
HORAN, T., CHINITZ, B., HACKLER, D. (1996) “Stalking The Invisible
Revolution: the Impact of Information Technology on Human
Settlement Patterns”, http://www.cgu.eduinst/ cguri/stalking.html
HOŞKARA, S. O., 2000, “Public Domain: From Agoras To Electronic
Spaces“, domus m, October/December (7) 76-80.
JACOBS, J. (1961) The Death and Life of Great American Cities, Random
House, NewYork.
Kitchin , R. (1998) Cyberspace: the World in the Wires, John Wiley and Sons,
New York.
Kostof , S. (1991) The City Shaped: Urban Patterns and Meanings Through
History, Bulfinch Press, Boston-Toronto-London.
Kumar , K. (1995) Sanayi Sonrası Toplumdan Post-Modern Topluma Çağdaş
Dünyanın Yeni Kuramları (New Theories of the Contemporary World
Between Postindustrial and Postmodern Societies), Dost Kitabevi
Yayınları, Ankara.
Lebas, E. (1996) “Introduction: Lost in Transposition-Time, Space and the
City”, in Writings on Cities by H Lefebvre, Blackwell, Cambridge,
MA.
Lefebvre, H. (1996) Writings on Cities, Blackwell, Cambridge, MA.
Lozano, E. (1990) Community Design and the Culture of Cities, Cambridge
University Press, Cambridge.
Lynch, K. (1960) The Image of The City, The MIT Press, Cambridge, MA.
Mitchell, W. J. (1996) City of Bits: Space, Place and Infobahn, The MIT
Press, Cambridge, MA.
MOSS, M.L. (2000) “Why Cities Will Thrive in the Information Age“, Urban
Land, September; 24-30.NALCIOĞLU, H. (1999) “Yarılamayan Kentin Batışı: Ankara ve Batıkent
Üzerine Notlar”, Birikim, Temmuz (July); 63-67.
NTV-MSNBC (2003) “Internette İlk Referandum (First Referendum at
the Internet)”, 20 Ocak (January), http://www.ntvmsnbc.com/
news/197974
O’CONNOR, J., LOVATT, A. (1995) “Cities and the Night Time Economy”,
http://www.mmu. ac.uk/h-ss/mipc/work/cities3.htm
OKSAY, R. (2000) “Akıllı Mekan Kullanımı Verimi Artırıyor (Wiser Use of
Space Increases Efficiency), Cumhuriyet Bilim Teknik, 8 Şubat (February);
14.
OUTHWAITE, W. (1994) Habermas: a Critical Introduction, Blackwell
Publisher, Oxford.
POCOCK, D., Hudson, R. (1978) The Images of the Urban Environment (New
York, G Braziller)
PORTEOUS, D.J. (1977) Environment and Behavior: Planning and Everyday
Life, Addison-Wessley, Reading, MA.
POSTER, M. (1995, “Cyber Democracy: Internet and the Public Sphere”,
http://www.hnet.uci. edu/mposter/writings/democ.html
RELPH, E. (1976) Place and Placelessness, Pion Limited, London.
RHEINGOLD, H. (1998) “The Virtual Community e-book”, http://www.
rheingold.com/vc/book/ 10.html
SENNETT, R. (1990) The Conscience of the Eye (W.W. Norton Company, NYLondon)
SENNETT, R. (1992) The Fall of Public Man, (W.W. Norton Company, NYLondon)
SMITH, A., DODGE, M., DOYLE, D. (1998) “Visual Communication in
Urban Planning and Urban Design”, Centre for Advanced Spatial
Analysis-Working Paper Series, http://www.casa. ucl.ac.uk/working_
papers.htm
SOJA, E.W. (2001) Post Metropolis: Critical Studies of Cities and Regions,
Blackwell Publisher Ltd., Oxford, UK.
SPREIREGEN, P.D. (1965) Urban Design: Architecture of Towns and Cities,
McGraw Hill, New York.
TANNEY, S. (1997a) “Evidence of Place in Electronic Space”, www.hitl.
washington.edu/ people/susan/musings/e-place3
TANNEY, S. (1997b) “The Internal Structure of Cities”, http://ftp.hitl.
washington.edu/people/ susan/musings/rp110597.html
TEKELI, İ. (1991) Kent Planlaması Konuşmaları (Talk On Urban Planning),
TMMOB, Mimarlar Odasi, Ankara.
TEKELI, İ. (1998) “Turkiye’de Cumhuriyet Döneminde Kentsel Gelişme
ve Kent Planlaması (Urban Development and Urban Planning in
the Republican Era in Turkey)”, in 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık
(75 Years in the Transformation of the City and Architecture) Ed. Y. Sey,
Turkiye İş Bankası ve Tarih Vakfı, İstanbul; 1-24.
TRANMER, C. (1997) “Urban Design on the Internet”, Urban Design
Quarterly, October 64; 14-15.TUAN, Y. (1977) Space and Place: the Perspective of Experience, University of
Minnesota Press, Minneapolis.
UÇKAN, Ö. (2000) “Arachne Meets Daedalus: WebCity“, domus m,
October/December 7; 68-73.
VELİBEYOĞLU, K., GENCEL, Z.(2001) “Urban Design at the Transforming
Public Spaces in Information Age”, paper presented at the Rendez-
Vous İstanbul 2001 International Urban Design Meeting, İstanbul,
copy available from K Velibeyoğlu, İzmir Institute of Technology,
Faculty of Architecture, Department of City and Regional Planning.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com