You are here

19. Yüzyıla ait Ermeni Harfli Türkçe Atasözleri Üzerine

On The Turkish Proverbs in Armenian Alphabet Belonging to 19 th Century

Journal Name:

Publication Year:

Abstract (2. Language): 
Throughout history, Turkish nations have been communicated and interacted with the different nations and communities on many areas in different geographies. One of these nations are Armenians. Turkish- Armenian relations, Huns start to settlement to the Caucasus between IV. and V. centuries. It has developed widely with the Kipchaks and also in the Caspian regions as well as in the Crimea and Eastern Europa. So that some Kipchak communities adopted the Gregorian that the religion of the Armenian national church and they brought forth to written works with Armenian alphabet. Turkish-Armenian relations are not limited to this and they lived together to share the same geography in Seljuk and Ottoman periods. Armenians that living in Turkey and as part of the Republic of Turkish show that the Turkish-Armenian relations based on the tarie continue today.During the Ottoman period, Armenians supported an important role in the localization and especially they made in the field of theater with the contributions and thus they supplied in the development of Turkish literature. It is possible to see a result of Turkish-Armenian relations that lasted in the presence of both languages for hundreds years. It can be determined that the interaction is reflected in the languages at this point as well owing to the words which are from Turkish language to Armenian language and Armenian language to Turkish language. Beginning of XIV. and XV. century, it has been created the some works with Armenian alphabet as folklore, language, literary, religious, history on this area. In 1727, Turkish books in written Armenian alphabet began to printed in different cities and printing house of the world. More than two thousand books printed in 1727- 1968. Turkish Proverbs, which is one of these works and which is a source of our works was published in 1844 as the English translation in S. Lazarus Armenian Monastery printery. After this work, in which the Turkish proverbs with Armenian alphabet were included. The other works about the Turkish proverbs with Armenian alphabet had been done. But this book sourced the other books. In this work, Turkish Proverbs will translate texts as comparison with Armenian alphabet. It will be the source to the next work and it will be pioneer. So that it will contribute to the researcher who will make new works in this area.
Abstract (Original Language): 
Türk milleti, tarih boyunca farklı coğrafyalarda farklı milletler ve topluluklar ile pek çok alanda iletişim ve etkileşim içerisinde olmuştur. Bu milletlerden birisi de Ermenilerdir. Hunların IV. ve V. yüzyıllar arasında Kafkasya’ya yerleşmeleri ile başlayan Türk - Ermeni ilişkileri, Kıpçaklar ile hem Hazar çevresinde hem de Kırım ve Doğu Avrupa’da daha da gelişmiştir. Öyle ki bazı Kıpçak toplulukları Ermeniler ile kurdukları yakın ilişkiler neticesinde Ermenilerin millî kilise dini olan Gregoryanlığı benimsemiş ve Ermeni harflerini kullanarak yazılı eserler meydana getirmişlerdir. Türk - Ermeni ilişkileri bununla sınırlı kalmamış ve Selçuklu ile Osmanlı dönemlerinde de aynı coğrafyayı paylaşmak üzere birlikte yaşamışlardır. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin halen bir parçası olarak Türkiye’de yaşayan Ermeniler, tarihe dayalı Türk - Ermeni ilişkilerinin bugün de devam ettiğini göstermektedirler. Osmanlı Devleti döneminde Ermeniler, özellikle tiyatro alanında sağladıkları katkılar ile tiyatronun yerlileşip yaygınlaşmasında ve böylece Türk edebiyatının gelişiminde önemli roller üstlenmişlerdir. Yüzlerce yıl devam eden Türk - Ermeni ilişkilerinin bir sonucunu da her iki dilin söz varlığında görmek mümkündür. Türkçeden Ermeniceye, Ermeniceden de Türkçeye geçen kelimeler sayesinde etkileşimin bu derecede dillere de yansıdığı tespit edilebilmektedir. XIV. ve XV. yüzyıllarda başlayan Ermeni harfli Türkçe edebiyatının oluşumu ile bu alanda folklor, dil, edebî, dinî, tarih gibi konularda pek çok eserler meydana getirilmiştir. 1727 tarihinde Ermeni harfli Türkçe eserler basılmaya başlanmış ve günümüze dek dünyanın farklı şehir ve basımevlerinde iki binden fazla Ermeni harfli Türkçe eser basılmıştır. Bu eserlerden birisi olan ve çalışmamıza kaynaklık eden Turkish Proverbs adlı eser, 1844 yılında S. Lazarus Ermeni Manastırı Basımevince İngilizceye çevirisi ile yayınlanmıştır. Ermeni harfli Türkçe atasözlerinin yer aldığı bu eserden sonra, Ermeni harfli başka Türkçe atasözleri çalışmaları da yapılmış ve 1844 yılında basılan bu eser, onlara da kaynaklık etmiştir. Bu çalışmada, Turkish Proverbs adlı eserin Ermeni harfleriyle karşılaştırmalı olarak metin çevirisi yapılacak, dizinler ve değerlendirme bölümleriyle sonraki çalışmalara kaynaklık ettiği ve öncü olduğu ispat edilmeye çalışılacak ve böylelikle bu alanda yeni çalışmalar yapacak araştırmacılara katkı sağlayacaktır.
739
766

REFERENCES

References: 

ADS I = Aksoy, Ö. A. (1993). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü I. İstanbul: İnkılâp Yayınları
Doğan, İ. ve Öztürk A. (2016). Sorunları ve Tartışmalarıyla Türkçe. Ankara: Gece Kitaplığı.
Ercilasun, A. (1977). Bugünkü Türk Alfabeleri I-II. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
İlhan, N. (2011). Türklerde Alfabe Değiştirme Sorunu ve Türk Kültürü Açısından Sonuçları. 38.
ICANAS (38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi 10-15 Eylül 2007 Ankara, Türkiye)
Bildiriler, Ankara, Cilt I-IV, 785-793.
Kasapoğlu Çengel, H. (2012). Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesi, Dil Araştırmaları, 10: 17-81.
Kaymaz, Z. (2013). Ermeni Harfli Bir Türkçe Atasözleri Kitabı. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi /
Journal of Turkish World Studies, XIII/1, 173-212.
Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(3), 749-776, Aralık 2016
766
Koz, S. (2015). Ermeni Harfli Bir Türkçe Yazma Mecmûadan Atasözü ve Deyimler. Çekirge Budu.
Festschrift in Honor of Robert Dankoff. Journal of Turkish Studies / Türklük Bilgisi Araştırmaları, 44, 285-
314.
Kut, T. (1983). Ermeni Harfleriyle Basılmış Türkçe Atasözleri Kitapları. Türk Folkloru, Aralık, 53: 5.
Öztürk, A. (2011a). Türk Ermeni İlişkilerinde Dil. IJSES, 1(1), 81-87.
Öztürk, A. (2011b). Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesinin Yayılma Alanları. Gazi Türkiyat, 8, 323-334.
Pamukçiyan, K. (2002). Ermeni Harfli Türkçe Metinler. İstanbul: Aras Yayıncılık.
Stepanyan, H. A. (2005). Ermeni Harfli Türkçe Kitaplar ve Süreli Yayınlar Bibliyografyası (1727-
1968). İstanbul: Turkuaz Yayınları.
Şirin, H. (2015). Başlangıçtan Günümüze Türk Yazı Sistemleri. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
TAD = Milli Kütüphane Başkanlığı. (2001). Türk Atasözleri ve Deyimleri I-II. İstanbul: Milli Eğitim
Bakanlığı Yayınları.
TAZD = Akyalçın, N. (2012b). Türkçenin Anlamsal Zenginlikleri Deyimlerimiz. Ankara: Eğiten Kitap
Yayınları.
Tekin, T. (1997). Tarih Boyunca Türkçenin Yazımı. Ankara: Simurg Yayınları.
TİA = Akyalçın, N. (2012a). Türkçemizin İncileri Atasözlerimiz. Tanıklı Sözlük. Ankara: Eğiten Kitap
Yayınları.
TP = (1844). Turkish Proverbs. Translated into English. Now First Published. Printed at the Armenian
Monaster of S. Lazarus. Venice.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com