MURGUL - ARTVİN - MARADİT YÖRESİNDE (KD TÜRKİYE) ALTIN İÇEREN CEVHERLEŞMELER

ncelenen altın içeren cevherleşmeler, Türkiye'nin en kuzeydoğusunda Murgul, Artvin ve Maradit yöresinde yer almaktadır. Çalışma alanı kuzeybatıda Karadeniz kıyısı, doğuda Çoruh nehri, kuzeyde Türkiye-Gürcistan sınırı, güneyde ise Artvin-Fındıklı çizgisi ile sınırlanır ve Murgul çayı'nın kaynağını içine alır. Çalışılan alanda Jurasik ile Kuvaterner arasında oluşmuş çeşitli volkanik, volkanosedimenter ve sedimenter kayalarla çok sayıda petrojenik kompleksleri oluşturan granitik birimler yer alır. Iskalka köprüsü ve Budiyet köprüsü bakır cevherleşmelerini içeren en yaşlı volkanik-volkanosedimenter birimler andezitik veya ortaç-asidik karakterli olup Jurasik yaşlıdır. Bu birim altın açısından henüz ayrıntılı irdelenmemiştir. Bu birimin üzerinde riyolit-riyodasit birleşimli ve büyük bölümü henüz araştırılmamış irili ufaklı bakır zuhurları içeren volkanik ve volkanosedimenter birimler yer alır. Bu kompleks Geç Jurasik - Erken Kretase volkanizmasının ürünüdür ve belirgin bir altın içeriğine sahip değildir. Bulgular, Murgul çevresinde (Anayatak, Çakmakkaya, Aduca dere, Kilise tepe vb.), ve Artvin yöresindeki (Kuvarshan, Irsa Maden, Sinkot, Seyitler ve Umasen) bakır yataklarında değerli metallerin iz element olarak yer aldığını gösterir. Benzer altın ve gümüş içerikleri özellikle Hopa çevresindeki (Peronot, Sivrikaya, Kutunit ve diğerleri) bakır yataklarında beklenmelidir. Bu bakır zuhur ve yataklarında altın değerleri oldukça düşüktür (çoğun < 0.5 ppm). Gümüş değerleri ise iz element seviyesinden 180 ppm'ye kadar değişebilmektedir. Ancak 100 milyon tonu aşan bakır rezervleri dikkate alınırsa düşük tenörlere rağmen bu birimde 50 ton altın ve birkaç yüz ton gümüş bulunması beklenmektedir. Daha da üstteki bileşik petrolojik kompleksi Geç Kretase-Paleojen yaşlı volkanik-volkanosedimenter ve sedimenter kayalar oluşturur. Altta bazalt ve spilitlerle başlayan istifler üste doğru ande¬zitler ve dasit-riyolit birleşimli kayalara geçerler. Bu birimde değerli metaller bakır-çinko-kurşun cevherleşmeleri içeren andezitler ve kısmen andezitik volkanizmanın yeniden işlenmesi ile ortaya çıkan sedimenter kayalar içinde yer almaktadır. Bu petrojenetik kaya grubunda iki farklı tipte altın oluşumu ayırtlanmıştır. Bunlardan ilki Çayeli yakınındaki Akarşen, Hohur sırtı ve Madenköy baz metal yataklarıdır. Madenköy'de altın içeriği 11,43 ppm'dir. Gümüş içeriği ise tonda birkaç on gramdan 241 ppm'ye, hatta Akarşen galenitinde 350 ppm'ye ulaşır. Bu birim içindeki tüflü kumtaşları gibi potansiyel cevher içerecek çökellerde 0,11 ppm altın ve 2,25 ppm gümüş saptan¬mıştır. Diğer bir tip değerli metal oluşumu Maradit yakınındaki Pehlivan Köy'dedir. Bu cevherleşmeler yüksek hidrotermal alterasyonlu andezitlerde pirit ve bakır mineralleri ile birlikte bulunur. Burada özel bir alterasyon tipi olarak adularyalaşma dikkat çekicidir ve epitermal kökenli bakır ve eşleniğindeki altın mineralizasyonuna işaret eder. Üçüncü tür altınlı oluşuklara Artvin yakınında Melo dere boğazında rastlanır. Burada Eosen yaşlı ve yer yer yüksek kalkopirit içerikli kuvars diyoritler düşük altın (> 0,03 ppm), ama nispeten yüksek gümüş (7,2 ppm) içeriklidirler. Bu bulgular Artvin-Murgul-Maradit alanının altınlı bakır-çinko-kurşun yatakları açısından önemini vurgulamaktadır.