You are here

ATASÖZLERİNDE GİRİŞ VE BİTİŞ KALIPLARI

BEGINNING AND ENDING PATTERN IN ADAGES

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS1550

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
What adds expression richness to adages is using them in time and place doubtless. An adage expresses shortly and compactly what a book can not express. Sometimes they confront of us as the best line of a gazelle, sometimes stick in our minds as grafiti and sometimes make the headlines of newspapers. By means of their effective expressions, large mass of people trail behind of them. With this aspect, they mention cultural memory of society proficiently and reflect society. Despite of being oral literature genre, when it has been analysed structural, it is seen that most of the words that created adages have not been leagued together randomly, leagued together in certain order. That shows that, the society created adage has a common memory and thought system and this memory and thought system also reflected syntax. It is possible to describe syntax that leagued together by means of a structure generally, as usage pattern. Harmony factors such as rhyme and redif and usage of various rhetorics are effective items in effectiveness of expression of the adages. Contribution of usage patterns to effective expression must be also taken into account as much as these harmony factor.It is possible to see some of the usage patterns that are effective expression factors of adage at the beginning and ending. These patterns that can be called as beginning and ending patterns are also seen in textes of folk literature such as riddle, fable, nursery rhyme and anecdote. These patterns created by the result of common sense and culture are the indicator of expression richness and flexibility of a language. In this text, by establishing the patterns at the beginning and ending of adages, it will be focused on the structuring of these patterns and it will be tried to classify the patterns between each other.
Abstract (Original Language): 
Atasözlerine anlatım zenginliğini katan hiç şüphesiz yerinde ve zamanında kullanılmalarıdır. Bir kitabın anlatamadığını bir atasözü kısa ve özlü bir şekilde anlatır. Kimi zaman gazellerin mısra-ı bercestesi olarak karşımıza çıkar, bazen duvar yazısı olarak hafızalarımızda yer edinir bazen de gazetelerin manşetlerini süslerler. Etkileyici anlatımlarıyla geniş halk topluluklarını peşine takıp sürüklerler. Bu yönüyle toplumun kültür hafızasını büyük bir ustalıkla dile getirip topluma ayna tutarlar. Sözlü edebiyat ürünü olmalarına rağmen yapısal olarak incelendiklerinde atasözlerini oluşturan kelimelerin çoğunun rast gele bir araya gelmedikleri belli bir düzen içerisinde bir araya geldikleri görülmektedir. Bu da atasözünü oluşturan toplumun ortak hafıza ve düşünce sistemine sahip olduğunu, bu hafıza ve düşünce sisteminin söz dizimine de yansıdığını göstermektedir. Genel olarak ortak bir yapı dâhilinde bir araya gelen bu söz dizimini kullanım kalıbı olarak nitelendirmek mümkündür. Atasözlerinin anlatımının etkili olmasında çeşitli söz sanatlarını kullanmaları kafiye - redif dizimi ve benzeri ahenk unsurları etkili öğelerdir. Bu ahenk öğeleri kadar kullanım kalıplarının da etkileyici anlatıma olan katkısı gözden uzak tutulmamalıdır. Etkileyici anlatım unsurlardan olan kullanım kalıplarının bazılarına atasözlerinin başında ve sonunda rastlamak mümkündür. Giriş ve bitiş kalıbı olarak adlandırılabilecek olan bu kalıplara; bilmece, masal, tekerleme ve fıkra gibi diğer halk edebiyatı metinlerinde de rastlanır. Ortak akıl ve kültür sonucu oluşan bu kalıplar bir dilin anlatım zenginliği ve esnekliğinin göstergesidir. Bu çalışmada atasözlerinin başlangıç ve bitiş bölümlerinde yer alan giriş ve bitiş kalıpları tespit edilerek bu kalıpların kuruluşları üzerinde durulacak ve kalıplar kendi arasında sınıflandırılmaya çalışılacaktır.
1125-1144

REFERENCES

References: 

AYALDI, Kemal (1970), “Türk Atasözlerinde Çocuk”, Türk Folklor Araştırmaları, 21 (250), Mayıs, 5615-5616.
BORATAV, Pertev Naili (1969), 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, Gerçek yayınları, İstanbul.
BOZKAPLAN, Şerif Ali (2004), “Atasözlerinin Yapı ve İşleyiş Biçimlerine İlişkin Bir Örnekleme Modeli”, V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri, C I, s. 513-552. Ankara.
BOZYİĞİT, Ali Esat (1971), “Atasözleri ve Deyimlerimizde Giyim-Kuşam”, Türk Folklor Araştırmaları, 22 (261), Nisan, s. 5935-5937.
BOZYİĞİT, Ali Esat (1972), “Atasözleri ve Deyimlerimizde Meslekler”, Türk Folklor Araştırmaları, 23 (276), Temmuz, s. 6368-6372.
GÜLEÇ, Azmi (1970), “İklim ve İklime Dair Atasözleri ve Deyimler”, Türk Folklor Araştırmaları, 21 (252), Temmuz, 5675-5679.
KORKMAZ, Zeynep (2007), Gramer Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
OY, Aydın (1972), Tarih Boyunca Türk Atasözleri, Türkiye İş Bankası yayınları, İstanbul.
ÖZKAN, İbrahim (2011), “Türk Atasözlerinde Yinelemeler”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 6/1 Winter, s.1595-1603.
ÖZÜNLÜ, Ünsal (2001) Edebiyatta Dil Kullanımları, Multılungual Yayınevi, İstanbul.
ÖZÇELİK, Sadettin-ERTEN Münir (2005), Türkiye Türkçesi Dilbilgisi, Diyarbakır.
TUĞLUK Mehmet Emin (2012), Atasözlerinin Sınıflandırılması ve Yapısal Özellikleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
YARDIMCI, Mehmet, (2008), “Geleneksel Kültürümüzde ve Âşıkların Dilinde Sayılar” Edebiyat Tarihi Çerçevesinde Âşık Edebiyatı Araştırmaları, Ankara, s.83-96.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com