MAHKEME KARARLARINDAN VE YARGISAL TASARRUFLARDAN DEVLETİN SORUMLULUĞU

Devletin özel hukuk veya kamu hukuku alanında sorumluluğu daima ve her devirde sözü edilen bir sorun değildir. Özellikle Devlet iktidannın Allah'tan geldiğine inanıldığı eski devirlerde bu iktidarı temsil eden bir vekil sayılan hükümdarlar ancak Allaha, Devlet memurları da sâdece kendilerine karşı sorumlu addolunmuşlardı. Hükümdarlar ile onların adına görevlerini yürüten memurların muamelelerinden doğan zararların Devlete tazmin ettirilmesi ise düşünülmemişti. Bununla beraber, Orta Çağlarda bile, batı ülkelerinde ve özellikle Cermen Hukukunda Devletin, kamu hukuku ve özel hukuk alanlarında tezahür eden karma bir kişiliği olduğu fikri benimsenmiş ve buna göre, iki veçhe arzeden Devlet kişiliği, otorite tasarruflarında sorumsuz, özel hukuk tasarruflarında ise sorumlu addolunmuştur. Cermen Hukukuna hâkim olan bu telâkki tarzı, Anglo-Sakson memleketlerinde benimsenmemiş, fakat İslâm âlemine Beytü'mal Nazariyesi ile girmiş ve bunun sonucu olarak da Devlete izafe olunabilen muamelelerden zarar görenlerin özel hukuk esaslarına göre Devletten tazminat alabilmeleri kabul olunmuştur. Modern kamu ve idare hukukunda adalet esaslarının ve ekonomik ilişkilerin en basit gerekleri gözönünde bulundurularak Devletin sorumluluğu eski hukuklardaki ayırıma lüzum görülmeden benimsenmiş, hattâ bir çok yerde Devlete mal edilen idarî fiillerden doğan tazminat taleplerinin özel merciileri tayin edilmiş ve bu merciilere başvurma usulleri ayrıca düzenlenmiştir.