MURAT HÜDAVENDİGÂR TOMB AND OUTBUILDINGS IN KOSOVO
Journal Name:
- Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi
Keywords (Original Language):
| Author Name | University of Author |
|---|---|
Abstract (2. Language):
Murat Hüdavendigâr [Murat I], who was stabbed by Milos Kobilovic
while touring the battlefield of Kosovo War , who hid behind the corpses,
is the only Ottoman sultan having a tomb abroad. Dead body of the
Hüdavendigâr, of whom the inner organs were buried at the place he
was martyred, was taken to Bursa and entombed in Çekirge together
with the corpse of Yâkub Bey who was executed by his brother Yıldırım
Bayezıd [Bayezıd I]. His tomb in Kosovo located at the place of his death
is known as “Hüdâvendigâr Mashhad”which is an important visiting
center. Location and architecture of the tomb and the outbuildings of
Murat Hüdavendigâr, the third Ottoman sultan, demanded a detailed
research because of its place in Turkish political history. The noteworthy
and international dimensions of the subject have urged local and global
researchers to prepare various articles about the topic since very long time.
However, this article needs attention since it reveals the unknown facts
about the renovation documents, dating back to 1906-1907, including some
information related to the tomb’s outbuildings, architectural characteristics
and the location of tomb and outbuildings, formerly unmentioned by
researchers. In this article, firstly, documents that exist in the Prime
Ministry Ottoman Archives appertaining renovation of Kosovo Murat
Hüdavendigâr Tomb and outbuildings are presented chronologically
in detail by referring to the costs, processes of the renovations and
the name of contributors. While renovations between 1906-1907 are
separately handled, the projects and photographs of the hitherto neglected
outbuildings are examined. The documents notify to take precaution
for protection of the tomb after the 1907 period, in order to prevent the
destructive consequences of the Balkan Wars. The article also evaluates the
position of tomb architecture in the early period of the Ottoman by making
comparison of other sultan’s tombs’ architectural features constructed in
the same period with Kosova Murad Hüdavendigâr tomb.
Although the news in Turkish newspapers about the destruction of the
tomb, by Yugoslavian government was disclaimed in 1952, it is presumed
that destruction should have been carried out in outbuildings. Some of
the nonextant outbuildings of tomb not only did not occupy the agenda of
Turkey in 1950s, but also did not attract the attention of researchers. The
Tomb and the Selamlık buildings survived solely within the outbuildings
in question and it is detected that reconstruction of the house of caretaker
in 2005 was not prosecuted in correspondence with location and form
deciphered through the plans belonged to 1907. Thence, the void of the
unknowns about the Murat Hüdavendigâr Tomb and evaluation of the
architectural characteristics of outbuildings are considered as the subject
matter of this article in order to contribute to attainment of an integrated
perception of the architecture of the tomb complex.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language):
Osmanlı İmparatorluğu’nun üçüncü sultanı olan, “Murad Hüdavendigâr”,
“Hüdavendigâr Gazi”, “Gazi Hünkar” adlarıyla da anılan I. Murad, Orhan
Bey’in Nilüfer Hatun’dan olan oğludur. Sırp despotu Lazar, Bosna Kralı
Tvrtko, Hırvat ve Arnavut prensleri 1388’de ittifak oluşturarak başlattıkları
Hıristiyan harekatı sonucunda, I. Murad’ın saltanatının ve yaşamının
bütün Osmanlı sultanlarından farklı ve trajik bir biçimde sona ermesine
neden olmuştur. 1389 yılında Osmanlı tarihinin ilk büyük meydan
savaşının yaşandığı Kosova (Karatavuk) sahrasında sultanın -büyük
olasılıkla- savaş bitmeden suikaste uğraması ile yaşamı sona ermiştir
(Sakaoğlu, 2011, 48-50). Gazânâme’ye göre I. Murad, birkaç hasekisiyle
gelip cesetler arasında dolaşırken, kendisini cesetler arasına saklamış
bulunan Miloş Kobilovic tarafından hançerle yaralandı ve az sonra öldü.
İç organları çıkarıldıktan sonra şehit düştüğü yerde gömüldü; daha sonra,
tahta çıkan oğlu Yıldırım Beyazid’in idam ettirdiği kardeşi Yâkub Bey’in
naaşıyla Bursa’ya götürülüp, Çekirge’deki türbesine defnedildi. Yaralandığı
ve öldüğü yere Hüdâvendigâr Meşhedi denilen bir türbe yapıldı (İnalcık,
2010, 104-5). “Küffarla” savaşırken gaza meydanında şehit olması, Türkler
arasında ve İslam dünyasında Murad Hüdavendigâr’a kutsallık düzeyinde
saygı beslenmesinin gerekçesi olurken, Kosova’da öldüğü yere daha sonra
yapılan Meşhed-i Hüdavendigâr ile Bursa’daki türbesi de birer ziyaretgâh
olmuştur (Sakaoğlu, 2011, 48-50).
Bu makalede, Osmanoğulları’ndan benzeri bir yazgıyı yaşayan başka
bir sultanın olmadığı ifade edilen I. Murad’ın, Kosova’daki meşhedine
dair bazı tespitler değerlendirilecektir. Belgelerde, türbe ile birlikte
anılmaktan vazgeçilmeyen ve türbe kadar önem verilen, ek yapılardan
sıkça sözedilmektedir. Dolayısıyla, günümüze kadar pek fazla değişiklik
yapılmadan kalan türbenin ek yapıları üzerinde daha fazla yoğunlaşarak,
bilinmeyen mimarileri ve konumları hakkında fikir sahibi olmaya
çalışılacaktır. Kosova’daki türbe ve ekyapılarına dair inşaat işleri için
çeşitli tarihlere ait yazılmış bazı kararların ve emirlerin bulunduğu
evraklar derlenerek, yapılan tadilatların detayları ve örgütlenmesine dair bilgilerin derli toplu bir biçimde sunulması hedeflenmektedir.
Tamirlerin sadece bir kronolojik sıralama olmasının dışında, yazışmaların
detayları da araştırmacılarla paylaşılacaktır. Şimdiye kadar yayımlanan
yazılı kaynaklarda yapının yapıldığı döneme ait arşivlenmiş projelerine
rastlanmamakla birlikte, Osmanlı’nın geç dönemlerindeki onarımlar
nedeniyle hazırlanmış projelerin yayımlanmadığı da saptanmaktadır.
Yapılan çizimlerin yakın döneme ait rölöveler olduğu görülmektedir.
Bu amaçla, I. Murad’ın Kosova’da bulunan meşhedi ve ek yapılarına
ait arşivde bulunan proje ve fotoğraflar üzerine yeni tespitlerin bugün
var olmayan ek yapılarına ve konumlarına dair bilinmeyenleri ortaya
çıkarmasında katkı sağlayacağı umulmaktadır.
FULL TEXT (PDF):
- 2
285-311