Buradasınız

ABBASILERDE TURK NÜFUZU DÖNEMİNİN ÇOKUŞU VE TÜRKLERİN AKIBETİ : (232-447/945-1055)

THE COLLAPSE OF TURKISH POWER IN ABBASIDS AND THE FATE OF TURKS (232-447/945-1055)

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS_343
Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
At the last decade of Turkish influence period at the Abbasid State between (232-334/749-945), we have seen the Caliphs attemting to some actions on account of failing to establish the peace. That last operation of the Caliphs resulted in vesting all the domination system to someone who appointed as Amir al-Umera. Amir al-Umera system which Caliph Radi had founded and developed was not sufficient to establish stability in Abbasids; on the contrary it made worse, which was impossible to solve. Moreover, this system instigated the struggles to seize the power and influence among the statesmen. As a result of this, there occurred a change in the power named as Buwaihids and Deylemlis in Abbasids. Between the years 334-447 Hegira/749-1055 AC, Buwaihids, who took over Abbasids reign, became the dominant factor in the policy of home and abroad and they made the caliphs of that time the religious leaders. During their centenarian sovereignty, the Buwaihids took influential steps not only in political life of Abbasids but also in their religious life. During the period when they were dominant, they attempted the activities to take Shiite belief to power and to establish Persian national state again. In this paper, focusing on the causes creating the Buwaihid power, the process of Buwaihid role, the after roling cases of Turks, the dominant nation of the years 232-334Hegira/749-945 AC which was before the rule of Buwaihids, and their military-politic activities during Buwaihids will be studied.
Abstract (Original Language): 
Abbâsî Devleti'nin (232-334/749-945) yılları arasındaki "Türk Nüfuzu" devresinin son on yılında, halifelerin asayiş ve huzuru temin edememeleri üzerine bir takım çalışmalar içerisine girdiklerini görmekteyiz. Halifelerin bu son atağı bütün emir komuta sisteminin Emîrü'l-ümerâ olarak atanan bir kimseye devredilmesi şeklinde sonuçlanmıştır. Halife Râzi'nin tesis edip geliştirdiği Emîrü'l-ümerâlık sistemi, Abbâsîlerde istikrarı sağlamaya yetmemiş; durumu daha da içinden çıkılmaz hale getirmiştir. Üstelik bu sistem, devlet adamları arasında iktidar ve nüfuzu eline geçirme mücadelelerini körüklemiştir. Neticede, Abbâsîlerde Büveyhîler ve Deylemliler olarak adlandırılan bir iktidar değişikliği oluşmuştur. 334-447/749¬1055 yılları arasında Abbâsî İktidarını ele geçiren Büveyhîler, devletin iç ve dış siyasetinde hakim unsur olmuşlar ve bu dönemdeki halifeleri sadece bir dini lider konumuna getirmişlerdir. Bu yüzyıllık hakimiyetleri boyunca Büveyhîler, Abbâsîlerin sadece siyasi hayatında değil, dini hayatında da etkili olacak adımlar atmışlardır. Hakim oldukları dönemde, Şii inanç sistemini hakim kılma ve yeniden bir İran milli devletini kurma çalışmaları içerisine girmişlerdir. Özellikle Büveyhîler'in son dönemlerinin etkili komutanı Ebü'l-Haris Arslan Besâsîri döneminde, Abbâsî hilafetinin neredeyse sonunu getirecek ve Irak ile Bağdat'ı Şii Fatımî Devleti'nin hakimiyetine devredecek tehlikeli adımlar atılmıştır. Bu makalede, Büveyhî iktidarını doğuran etmenler üzerinde durularak, Büveyhî iktidarına geçiş süreci, Büveyhî iktidarı öncesi 232-334/749¬945 yılların hakim unsuru Türklerin iktidar sonrası durumu, akıbeti ile Büveyhîler dönemindeki askeri ve siyasi faaliyetleri ele alınacaktır.
463-477

REFERENCES

References: 

AĞIRAKÇA, Ahmet, "Büveyhîler Devrinde Türk Kumandanları I : Sebüktekin", Belleten, 53/207¬208, Ankara,1989.
AHMED
ÇELEBÎ
, et-Târîhu'l-İslâmî ve'l-Hadâratü'l-İslâmiyye, I-V, Kahire 1962. BARTHOLD, V. V., Orta-Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler, İstanbul, 1927. CORCİ ZEYDAN, İslâm Uygarlıkları Tarihi, c. I, (Çev. Nejdet Gök), İstanbul 2004.
GÜNER, Ahmet, "Hamza el-İsfahânî ve Büveyhîler (I)", D.E.Ü.İlahiyat Fakültesi Dergisi Sayı
XX, İzmir 2004, ss.3-27.
GÜNER, Ahmet, "Hamza el-İsfahânî ve Büveyhîler (II)," D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi Sayı
XXI, İzmir 2005, ss. 57-75
GÜNER, Ahmet, Büveyhîlerden Adudu'd-Devle ve Dönemi, (Basılmamış Doktora Tezi) İzmir
1992.
HAMZA İSFAHÂNÎ, Târîhu Sinî Mülûki'l-Arz ve'l-Enbiyâ, Beyrut trz.
HEMEDÂNÎ, Muhammed b. Abdülmelik (ö. 521/1127): Tekmiletü Târih-i Taberî, (Tahkik Muhammed Ebu'1-Fadl İbrahim ), Beyrut 1967, (Taberî Tarihi'nin XI. Cildinin içinde).
Abbâsîlerde Türk Nüfuzu Döneminin Çöküşü ve Türklerin Akıbeti
476
Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi, İmadeddin el-Katip el-İsfehani'nin, Zubdet al-Nusra ve nuhbat al-Cusra, İhtisar eden El-Bondari, (İng. Çev. M. Th. Houtsma) Leiden, 1989, İng. Türkçeye çeviren, Kıvameddin Burslan, Maarif Matbası, İstanbul, 1943.
İBN HALDÛN, Abdurrahmân b. Muhammed (ö. 808/1406): Kitâbü'l-İber ve Divânü'l-Mübtede've'l-Haber, I-VII, Beyrut 1971.
İBN HALLİKAN, Ebu'l-Abbâs Ahmed b. Muhammed (ö. 682/1282): Vefayâtu'l-A'yân ve Enbâü Enbâi'z-Zaman, I-VIII, Beyrut, trs.
İBN KESİR, Ebu'l-Fida İsmail b. Ömer İbn Kesir, (ö.774/1372): el-Bidâye ve'n-Nihâye, I-XII,
Beyrut, 1990.
İBN MİSKEVEYH, Ebû Ali Ahmed b. Muhammed, (ö.421/1030): Tecâribü'l-Ümem ve Teâkubu'l-Himem, I-II, Mısır, 1914.
İBN TAĞRİBERDÎ, Ebu'l-Mehâsin Cemâleddin Muhammed Yusuf b. Tağriberdî, (ö.874/1469): en- Nucûmü'z-Zâhire fi Mülûki Mısır ve'l-Kâhire, I-XII, Kahire, 1963.
İBNÜ'D-DEVÂDÂRİ, Ebû Bekr b. Abdillâh b.Aybek (736/1335) Kenzü'd-Dürer ve Câmiu'l-Ğurer, thk. Salahaddin el-Müneccid, I-IX, Beyrut-Kahire, 1960.
İBNÜ'L-ADİM, Kemaleddin Ömer (ö.660/1262) Zubdetü'l-Haleb min Tarihi Haleb,(nşr. Halil el-Mansur), Beyrut,Trs.
İBNÜ'L-CEVZİ, Cemâlüddin Ebu'l-Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed (ö.597/1201): el-Muntazam fi Tarihi'l-Ümem ve'l-Müluk, (Neşr. Muhammed-M. Abdülkadir Ata) I-
XVIII, Beyrut, 1992.
İBNÜ'L-ESÎR, İzzüddin Ebu'l-Hasan Ali b. Muhammed b. Abdilkerîm el-Cezeri (ö. 630/1232):
el-Kamil fi't-Târih, I-XIII, Beyrut, 1965.
İBNÜ'T-TİKTAKA, Muhammed b. Ali b. Tabâtabâ, (ö.709/1309), el-Fahrî fi'l-Âdâbi's-Sultâniyye ve'd-Düveli'l-İslâmiyye, Beyrut, 1966.
SAUNDERS,
J
. J. A History of the Medieval Islam, London-New York 1990.
ZETTERSTEEN, K. V., "Büveyhîler", İA, İstanbul, 1977, I, 843-844
ZETTERSTEEN, K. V., "İbn Raik ", İA,, Eskisehir 1997, V/II, s. 777.
ZETTERSTEEN, K. V., "Razi Billâh", İA, Eskisehir 1997.
KİNDÎ, Ebû Ömer Muhammed b. Yûsuf, (ö.350/961): Kitâbu'l-Vülât ve'l-Kitabu'l-Kudat, (Neşr.
Rhuven Guest), Beyrut, 1908.
Kitâbü'l-Uyûn ve'l-Hadâık fi Ahbâri'l-Hakâik, (Neşr. Ömer es-Saîdî), Dımaşk, 1972.
LİNDA T. Darling, "Osmanlılar ve Rönesans", Türkler Ansiklopedisi, XI, s.840-847 , Ankara
2002.
MAHMUD, Mahmud Arafe, "Irak Büveyhîleri Dönemi Paraları ve Bunların Tarihi Değeri"., Çev.: Seyfullah Korkmaz, E.Ü.S.B.E.D., 8 Kayseri 1999.
MAHMUT ŞAKİR, et-Târîhu'l-İslâmî, Beyrut, 1991.
MAKRÎZÎ, Ebu'l-Abbas Ahmed b. Ali, (ö. 845/1441): Kitâbü'l-Mevâiz ve'l-İ'tibar bi Zikri'l-Hıtatı ve'l-Âsâr, I-II, Bulak, 1270.
MERÇİL, Erdoğan, "Büveyhiler", DİA, VI, 496-497. İstanbul 1992.
477
Mehmet Emin ŞEN
~ 1 •
MES'ÛDÎ, Ebü'l-Hasen el-Hüseyin b. Ali el-Mes'ûdî, (ö. 345/956): Mürûcü'z-Zeheb ve
Meadinü'l-Cevher, thk. Müfîd Muhmammed Kamîha, I-IV, Beyrut, 1987.
MES'ÛDÎ, Ebü'l-Hasen el-Hüseyin b. Ali el-Mes'ûdî, (ö. 345/956): et-Tenbih ve'l-İşraf, Beyrut, trs.
MUHAMMED MÂHİR HAMMÂDE, Dirâse Vesîkıyye li't-Târîhi'l-İslâmî ve Masâdiruhû min Ahd-i Benî Ümeyye Hatte'l-Fethi'l-Osmânî li Suriye ve Mısır, 40-922/661-1516, Beyrut
1988.
ÖZAYDIN, Abülkerim "Adudüddevle", DİA, I, 392-393, İstanbul, 1988.
P.K. Hitti, Siyâsî ve Kültürel İslâm Tarihi, çev. Salih Tuğ, I-II, İstanbul, 1989.
Sûlî, Ebû Bekir Muhammed b. Yahya es- Sûlî, (ö. 335/946): Ahbâru'r-Râzî ve'l-Müttakî Billah (Nşr. J. Heywort Dunne) Beyrut, 1983.
SUYÛTÎ, Celaleddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr (ö. 911/1505) : Târihu'l-Hulefâ thk.Muhammed Muhyiddin Abdülhamîd, Beyrut, 1995.
TABERÎ, Ebû Ca'fer Muhammed b. Cerir, (ö.310/922): Târihu'l- Ümemi ve'l-Muluk, Thk.
Muhammed Ebu'l-Fadl İbrahim, I-XI, Beyrut, 1967. YILDIZ, Hakkı Dursun Yıldız, "Abbâsîler", DİA, I, 31-48, İstanbul 1988,
ZEHEBİ, Ebû Abdillâh Şemseddîn Muhammed b. Ahmed (ö.748/1347), Düvelü'l-İslâm,
Beyrut, 1999.
ZEHEBİ, Ebû Abdillâh Şemseddîn Muhammed b. Ahmed (ö. 748/1347) : Târîhu'l-İslâm ve Vefeyâtü'l-Meşâhiri ve'l-A'lam, thk. Ömer Abdüsselâm et-Tedmûrî, I-XXXXVII, Beyrut, 1990.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com