Buradasınız

BÜYÜK SELÇUKLU ŞEHİR YAPILANMASININ ANADOLU SELÇUKLU ŞEHİR KÜLTÜRÜ ÜZERİNE TESİRİ

THE IMPACT OF CITY FORMATION IN GREAT SELJUKS ON THE CITY CULTURE OF ANATOLIAN SELJUKS

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2359
Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
An urbanization oriented formation can be observed in the development and housing activities enhanced based on the socio-economic conditions parallel to a settling life during the foundation period of the Great Seljuk Empire. The urban culture which was formed based on the Sasanians, Islamic, Samanians, Ghaznavids and Karakhanids gained a new pace during the Seljuks period and came to the fore. Several other coeval or follower states of Seljuks dominated the Islamic world shortly, which were established in Persia, Anatolia, Iraq, Syria and Egypt, were carrying political, social and cultural traces of Seljuks. It is evident that among these states, the Seljuk of Anatolia which was established as a branch of the Great Seljuk Empire presented this impact more clearly. The Seljuk city establishment process in the Anatolia took place within the uncontrolled lands or in the lands captured from the Byzantines and it was structured with conscious development policy which is specific to Seljuks. Similar applications of Seljuks which carry a fallow-up characteristic of the ones formed systematically in the Persian territory regarding city and urbanization activities were continued in the Anatolia through addition of some advancement. Undoubtedly, a different territory and existence of a different prior formation were fused once more under the Seljuk impact. The effect of the urban culture existed within the Khorasan territory since the foundation of the Seljuks over the cities of Seljuks of Turkey is an outstanding subject that is needed to be investigated through comparison by taking institutions and other primary factors into account.
Abstract (Original Language): 
Büyük Selçuklu Devleti’nin kuruluş aşamasında sosyo-ekonomik koşullara bağlı olarak geliştirilen iskân ve imar faaliyetlerinde yerleşik hayata paralel şehirleşme amaçlı bir yapılanma görülmektedir. Bu meyanda oluşturulan ve menşei Sasanî, İslâm, Samanî, Gaznelî ve Karahanlılara dayanan Selçuklu şehir kültürü, Selçuklular ile yeni bir ivme kazanarak temayüz etmiştir. Kısa sürede İslâm dünyasına hâkim olan Selçukluların muasırı olan veya sonrasında İran, Anadolu, Irak, Suriye ve Mısır’da kurulan muhtelif devletler siyasî, sosyal ve kültürel bakımdan Selçuklu izleri taşımaktadırlar. Bunlardan Selçukluların bir şubesi olarak Anadolu’da tesis olunan Selçuklularda bu tesirin daha güçlü olduğu aşikârdır. Selçukluların Anadolu’da Bizans’tan devraldıkları veya boş yerlerde yapılanmaya gittikleri şehir müessesesi Selçuklulara has bilinçli imar politikası ile yapılandırılmıştır. İran coğrafyasında sistemli bir şekilde oluşturulan şehir ve şehirleşmeye dair yapılan faaliyetlerin devamı niteliğinde olmak üzere Selçuklular tarafından Anadolu’da aynı uygulama gelişerek devam ettirilmiştir. Şüphesiz farklı bir coğrafya ve öncesinde vaki olan bir yapılanmanın varlığı Selçuklu tesiri ile yeniden yoğrulmuştur. Selçukluların kuruluşundan itibaren Horasan coğrafyasında sahip oldukları şehir kültürünün, Türkiye Selçuklu şehri üzerindeki tesiri, oluşumu, kurumları ve diğer unsurları dikkate alınarak mukayese yoluyla incelenmesi gereken önemli bir mevzudur.
357
370

REFERENCES

References: 

ABU-LUGHOD, Janet L., “The Islamic City-Historic Myth, Islamic Essence, and Contemporary Relevance”, International Journal of Middle East Studies, Vol. 19, No. 2 (May. 1987), p. 155-176.
AKSARAYÎ, Kerîmuddin Mahmud, Müsâmerütül-Ahbâr, Pub. Osman Turan, 2. Baskı, TTK, Ankara, 1999.
ARIK, M. O., “Malatya Ulu Camiinin Aslî Plânı ve Tarihi Hakkında”, Vakıflar Dergisi, Vol. VIII, Ankara, 1969, p. 141-145.
ARSEVEN, C. E., “Kale”, Sanat Ansiklopedisi, II, Istanbul, 1993, p. 908-909.
BALA, Mirza, “İsfahan”, İslâm Ansiklopedisi, V.II, İstanbul, 1987, p. 1068-1072.
BAŞGELEN, N., Bir Zamanlar Malatya, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, Istanbul, 1998.
BAYKARA, Tuncer, ,Türkiye Selçukluları Devrinde Konya, Ankara, 1985.
BAYKARA, T., Türkiye Selçuklularının Sosyal ve Ekonomik Tarihi, Istanbul, 2004.
BAYKARA, T., “Türkiye Selçuklularında Şehir/Kent ve Şehirliler/Kentliler”, Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı I, Ankara, 2006, p. 275-291.
BAYKARA, T., “Eski Türk İktisadi Hayatı ve Şehir”, İstanbul Üniversitesi Tarih Enstitüsü Dergisi (Istanbul University Journal of History Institute), VI, 1975, p. 73-104.
BAYKARA, T., “Ulucami-Selçuklu Şehrinde İskânı Belirleyen Bir Kaynak Olarak”, Belleten, LX/227, 1996, p. 33-57.
BAYRAM, M., “Selçuklular Zamanında Malatya’da İlmî ve Kültürel Faaliyetler ve Siyasi Boyutları”, III. Battal Gazi ve Malatya Çevresi Halk Kültürü Sempozyumu Tebliğler (19-21 Ekim 1988), Istanbul, 1989, p. 66-74.
BEDİRHAN, Yaşar- ATÇEKEN, Zeki, Selçuklu Müesseseleri ve Medeniyeti Tarihi, Konya, 2004.
BORAN, A., Anadolu’daki İç Kale Cami ve Mescidleri, Ankara, 2001.
CEZAR, M., Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık, Istanbul, 1977.
ÇETİN, A., “Memlûk Dönemi Doğu Akdeniz Müslüman Şehirlerinin Ekonomik Yüzü: Çarşılar”, Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty, Vol. 4, 2009, p. 369-384.
DEMİR, M., “Anadolu’da Selçuklu Dönemi Şehirleşmesi”, Journal of Academic Studies, Vol. 16, 2003, p. 61-82.
ERGENÇ, O., “Osmanlı Şehrindeki “Mahalle”nin İşlev ve Nitelikleri Üzerine”, Osmanlı Araştırmaları Dergisi, Vol. 4, 1984, p. 69-78.
ERGİN, O., Türkiyede Şehirciliğin Tarihî İnkişafı, Istanbul, 1936.
ESKİCİ, B., “Malatya”, Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı 2, T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2006, p. 263-265.
EVLİYA ÇELEBİ, Seyahatnāme, IV, Pub. Ahmed Cevdet, Istanbul, 1314.
GABRİEL, A., Voyages Archeologiques Dans La Turquie Orientale, I, Paris, 1940.
HABİBÎ, Seyyid Mohsin, Az Shar Ta Shahr (از شار تا شهر ), Tahran, 1390/2011.
HONİGMANN, E., “Malatya”, Encyclopedia of Islam, VII, Eskişehir, 1997, p. 232-239.
IBN BATTÛTA SEYAHATNÂMESİ I, Trns. A. S. Aykut, YKY, Istanbul, 2004.
İBN BÎBÎ, al-Avāmir al-Alāiyye fî al-Umūr al-Alāiyye, Pub. Adnan Sadık Erzi, TTK, Ankara, 1956.
Büyük Selçuklu Şehir Yapılanmasının Anadolu Selçuklu Şehir Kültürü Üzerine Tesiri 369
IBN HALDUN, Mukaddime, Trns. Zakir Kadiri Ugan, I, Istanbul, 1990.
KAFESOĞLU, İbrahim, Türk Bozkır Kültürü, Ankara, 1987.
KASAYÎ, Nurullah, Madares-e Nizāmiyye ve Taserāt-e Elmî ve Ectemāî-ye An, Tahran, 1374/1395.
KAYMAZ, N., “Anadolu Selçuklu Devletinin İnhitatında İdare Mekanizmasının Rolü”, A.Ü. D.T.C.F. Tarih Araştırmaları Dergisi, 2/II (1964), p. 91-155.
KESKİN, Y., Malatya Ulu Camiinin Asli Hali ve Türk Mimarisindeki Yeri, Master Thesis, Ankara, 1992.
KÖYMEN, M. A., Kirmân Selçukluları, Ankara, 1989.
KÖYMEN, M. A, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, III, Ankara, 1992.
KUBAN, D., “Anadolu Türk Şehri Tarihi Gelişmesi, Sosyal ve Fiziki Özellikleri Üzerine Bazı Gelişmeler”, Vakıflar Dergisi, Vol. 7, 1968, p. 53-73.
MERÇİL, E., Türkiye Selçukluları’nda Meslekler, Ankara, 2000.
MİNORSKY, V., “Tamim b. Bahr’s Journey to the Uighurs”, BSOAS, 12/2, 1948, p. 275-305.
NİSHĀBŪRÎ, Tārikh-i Nishabur, pub. Mohammad Reza Shafiî Kadkanî, Tahran, 1375/1996.
NİZĀM AL-MULK, Siyar al-Mūlūk (Siyasatnama), Tahran, 1389/2010.
OCAK, A. Y., Ortaçağlar Anadolu’sunda İslam’ın Ayak İzleri Selçuklu Dönemi, Istanbul, 2011.
ÖGEL, B., Türk Kültür Tarihine Giriş, Türklerde Köy ve Şehir Hayatı, I, Ankara, 1978.
ÖZCAN, K., “Anadolu’da Selçuklu Dönemi Yerleşme Tipolojileri -I- Pazar yada Panayır Yerleşmeleri”, Anadolu University, Journal of Social Scienses, 6/I, 2006, p. 205-224.
ÖZÇAMCA, S., Büyük Selçuklu Şehirleri ve Ulaşım-Ticaretteki Yerleri (Üç Kaynağa Göre- El-Belazuri, El-Bundari, Er-Ravendi), Master Thesis, Bursa, 2007.
PIRLANTA, İ, Fethinden Sâmânîler Dönemi Sonuna Kadar Nişabur, PhD Thesis, Ankara, 2010.
PİRENE, Henri, Orta Çağda Kentler, Kökenleri ve Ticaretin Canlanması, Trns. Şadan Karadeniz, Istanbul, 1991.
PİRENE, Henri, Ortaçağ Kentleri, Trns. Şadan Karadeniz, Istanbul, 2005.
RASHİDUDDİN FAZLULLAH, Jami al-Tawarikh, C. II, pub. Ahmet Ateş, Tahran, 1362/1982.
RAVANDÎ, Mohammad b. Ali, Rāhat al-Sudūr ve Ayat al-Surūr, pub. Mohammad İqbal, Tahran, 1364/1984.
RAYMOND, A., “Islamic City, Arab City: Orientalist Myths and Recent Wiews”, British Journal of Middle Eastern Studies, Vol. 21, No. 1 (1994), p. 3-18.
SEVGEN, N., Anadolu Kaleleri, I, Ankara, 1959.
SÜMER, F., Eski Türklerde Şehircilik, Ankara, 1994.
SÜRYANÎ MİHAİL, Vekainâme, Translated by Hrant D. Andreasyan, II. Section, Turkish History Institution, 1944.
TĀRİKH-İ SİSTĀN, Tashih: Mohammad Taqiy Bahar, Tahran, 1381/2003.
TABAKOĞLU, A., Türk İktisat Tarihi, Istanbul, 1986.
TANYELİ, U., Anadolu-Türk Kentinde Fiziksel Yapının Evrim Süreci (11-15. yy.), Istanbul, 1987.
TOGAN, Z. V., Umumî Türk Tarihine Giriş, Istanbul, 1946.
TOGAN, Z. V., “Herat”, İslâm Ansiklopedisi, V.I, İstanbul, 1987, p. 429-442.
TURAN, O., “Şemseddin Altun-aba, Vakfiyesi ve Hayatı”, Belleten, XI/42 (1947), p. 197-235.
TURGAY, N., “Kur’an Açısından Kentlerin Yıkılışı”, Mukaddime, I (2010), p. 101-124.
YAKUBOSVSKİY, A., “Merv”, İslâm Ansiklopedisi, VII, İstanbul, 1987, p. 773-777.
YAZICIZÂDE ÂLİ, Tevārîh-i Âli Selcuk (Histoire Des Seldjoucides D’Asie Mineure), Pub. M. Th. Houtsma, Leyden, 1902.
370
Tülay METİN
YOUSEFİFAR, Sh., Costarhaye dar Monasebat-e Shahr ve Shahrneshini dar Dovre-e Selcuqiyan (جستارهايي در مناسبات شهر و شهرنشيني دوره سلجوقيان ), Tahran, 1390/2011.
YOUSEFİFAR, Sh., “Berresi-e Vijegiha ve Muellefeha-e Tārikh-e Mefhum-e Shahr dar Seddeha-ye Meyane-e Tārikh-i İran ( بررسی ويژگيها و مؤلفه های تاريخی مفهوم شهر در سده های ميانة تاريخ ايران )”, Farhang, Vol. 60, 1385/ 2007, p. 263-304.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com