YUNUS EMREDE ARHAÎK UNSURLAR

Eski Anadolu fikir ve kültür hayatının sembolik bir unsuru sayılan Yunus Emrenin tarihi kişiliği ile manevi değerini ortaya koyabilecek yegane kaynağımız, zaman zaman kontrolsuz yayınlanan Divanıdır. Şimdiye kadar bir kaç defa yayınlanmıştır. Bunlardan en itibarlısı yine de Abdülbaki Gölpmarlı'nm, 1943 tarihli olanıdır. Naşir, bir çok nüshalar arasında kendince karşılaştırmalar yapmıştır. Benim burada faydalandığım da bu yayındır. Bununla birlikte şairin elde ettiği ünü nispetinde kendine ait olmayan bir çok şiir parçalarının da, Divanda şaire mal ettirildiğine şüphe bırakmamaktadır. Bu ise, şairin dili ve yarattığı üslub üzerinde gerçek araştırmayı engellemekten başka bir işe yaramamaktadır. Türkistan illerindeki arkadaşı ünlü Türk şairlerinden Ahmet Yesevi de bu hususta, Yunustan ayrılmamaktadır. Yıllar boyunca her iki şair mütefekkiri, yam-sıiamak suretiyle, ün teminine kalkışan bir çok şairler, durmadan bu iki Türk şairine mal edilmiştir. Bu yüzden çağın fikir ve dil araştırılması yönü çıkmaza sürüklenmiştir. Şairin hangi kültür çevresinde yetiştiği, durduğu ve mensubu bulunduğu bir türlü ortaya koyulamamaktadır. Hele geniş Türk fikir muhitinde lejander ün sağlamış olan ünlü şairlere, taklit yolu ile şiir yakıştırmak ve birbirine yakın çeşitli mahlaslar kullanmak suretiyle benimsenmeğe çalışmak, Yunus çağının kaçınılmaz bir edebi geleneğinden olmuştur. Bundan dolayıdır ki, ister Yunus Emre olsun, ister Ahmet Yesevi olsun, her ikisi de, bu edebi gelenekten müteessir olmuşlardır. Şöyle ki «Ahmet, Yunus, Yesevi» ve «Emre» gibi, şair antro-ponimlerinin başına yakıştırılan bazı ufak tefek sıfatlarla yazılan şiirler, hiç bir dil kontroluna tâbi tutulmadan, Yesevi ve Emre hesabına artırılmıştır. Her iki mütefekkirin yayınlanan divanları az inanılır ve ihtiyatla faydalanır kaynaklardan sayılırlar. Yunus Emrenin Türkiye'de yayınlanan bütün divanları, işbu tür üründen sayılmaya lâyık görülmektedir.