Buradasınız

Selçuklular Zamanında Anadolu’da Türk İskânına Dair Bir İnceleme: Malatya Örneği

A Research on Turkish Settlement in Anatolia during the Seljuqids Period: The Case of Malatia

Journal Name:

Publication Year:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
In the first half on IXth century, The Oghuz Turks, began to come to Anatolia this geography acquired their homelands, in the beginning from second half of the century. During this settlement, residential units in Anatolia have been taken under Turkish rule in the various dates. Thus, it is seen that the Turkish sovereignty permanently is observed in Malatia, seized by Danishments On September 18, 1102. So that, Malatia began to retreat into the qualities of Turkish and Islamic culture. This development continued to after Seljuqid rule by Sultan I. KılıcArslanon October 25, 1178. In centuries, Malatia, incorporated Turk-Islamic tradition, plays an important role in the process of formation and development of history of Turkish Civil. In this article, Turk sedentarizon, applied by systematic and orderly manner in the period of Seljuqid, examined the case of Malatia.
Abstract (Original Language): 
XI. yüzyılın ilk yarısında Anadolu’ya gelmeye başlayan Oğuz Türkleri, söz konusu yüzyılın ikinci yarısından itibaren bu coğrafyayı kendilerine vatan edinmişlerdir. Bu yerleşme süresince Anadolu’daki yerleşim birimleri muhtelif tarihlerde Türk hâkimiyeti altına alınmıştır. Nitekim 18 Eylül 1102 tarihinde Danişmendliler tarafından ele geçirilen Malatya’da, bu tarihten itibaren kalıcı Türk egemenliğinin sağlandığı görülmektedir. Böylece Malatya, Danişmendlilerin elinde Türk ve İslâm kültürü vasıflarına bürünmeye başlamıştır. Sultan I. Kılıç Arslan tarafından 25 Ekim 1178’de Selçuklu hâkimiyetine geçtikten sonra bu gelişim devam etmiştir. Asırlardır Türk-İslâm geleneğinin biçimlendirdiği kültür öğelerini bünyesinde barındıran Malatya, bu dönemde Anadolu’da Türk medenî tarihinin oluşum ve gelişim sürecinde önemli bir role sahiptir. Bu makalede Anadolu Türk iskân tarihine kendi muvacehesinden ışık tutması amacıyla, Selçuklular devrinde sistemli ve düzenli bir şekilde uygulanan Türk iskânı, Malatya özelinde incelenmiştir.
137
156

REFERENCES

References: 

Anonim Süryanî Vekayinâmesi (Anonymous Chronicle), İng. çev. A. S. Tritton, “The First and Second Crusades froman Anonymous Syriac Chronicle” (January 1933), JRAS, Londra;Haçlı Seferleri Vakayinamesi (2005). I. ve II.,Çev. Vedii İlmen, İstanbul.
Arık, F. Şamil (1991). “Selçuklular Zamanında Anadolu’da Veba Salgınları”, A.Ü. Tarih Araştırmaları Dergisi, XV/26, 27-57.
Aşan, M.B. (1989). Elazığ, Tunceli ve Bingöl İllerinde Türk İskân İzleri (XI-XIII. Yüzyıllar), Ankara.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, 323 no’lu Evkâf Defteri.
Baykara, Tuncer (2004). Türkiye Selçuklularının Sosyal ve Ekonomik Tarihi, İstanbul: IQ.
Baykara, T. (1975). “Eski Türk İktisadi Hayatı ve Şehir”, İ. Ü. Edebiyat Fak. Tarih Enstitüsü Dergisi, VI, 75-104.
Baykara, T. (1985). “Türkiye Selçuklularında İdarî Birim ve Bununla İlgili Meseleler”, Vakıflar Dergisi, XIX, 49-60.
Baykara, T. (2001). “Selçuklu Devri Türk Şehrinin Temel Özellikleri”, I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi, Bildiriler, I. Cilt, Konya, 149-155.
Baykara, T. (2006). “Türkiye Selçuklularında Şehir/Kent ve Şehirliler / Kentliler”, Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı I, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 275-291.
Belâzurî (1956). Fûtûhu’l-Bûldan, Thk. Selahaddin el-Müneccid, Kahire; Çev. Mustafa Fayda, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002.
Bezer, Gülay Ö (2000). “Selçuklular Zamanında Anadolu’da ve Civar Bölgelerde Kıtlık”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 3, 7-22.
Brooks, E.W. (1901). “Byzantines and Arabs in the Time of the Abbasids”, The English Historical Review, Vol. 16, No. 61.
Cahen, Claude(1994). Osmanlılardan Önce Anadolu’da Türkler, Çev. Yıldız Moran, 3. Baskı, İstanbul: E Yayınları, 1994.
Cahen (2001). The Formation of Turkey the Seljukid Sultanate of Rum: Eleventhto Fourteenth Century, İng. çev. P.M. Holt, London.
Can, Yılmaz (1995). İslam Şehirlerinin Fiziki Yapısı, (H.I-III/M.VII-IX), Ankara; TDV Yayınları.
T. METİN / Çankırı Karatekin Üniversitesi SBE Dergisi 4(2): 137-156
Can, Y. (2002). “Anadolu Öncesi Türk Kenti”, Türkler, C. III, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 219-234.
Cezar, M. (1977). Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Darkot, B(1997). “Malatya”, İA, VII, İstanbul: MEB Yayınları, 225-232.
Demir, Mustafa (2003), “Anadolu’da Selçuklu Dönemi Şehirleşmesi”, Akademik Araştırmalar Dergisi, S: 16, 61-82.
Durmuş, İlhami (2007). İskitler, İstanbul: Kaynak Yay.
Ebül-Ferec (1941). Tarihi Muhtasarüddüvel, Çev. Şerafeddin Yaltkaya, İstanbul.
Ebül-Ferec (1999). Abû’l-Farac Tarihi, C. I, Türkçeye çev. Ömer Riza Doğrul, Ankara: TTK.
Elisseeff, N. (1992). “Fiziki Plan”, Çev. Elif Topçugil, İslam Şehri, ed. R. B. Serjeant, İstanbul.
Evliya Çelebi (1314). Seyahatnâme, C. IV, Nşr. Ahmed Cevdet, İstanbul.
Göyünç, Nejat (1985). Malatya’dan Görüş, İstanbul.
Göyünç, N. (1973). “Kanûnî Devrinde Malatya Şehri”, VII. Türk Tarih Kongresi, C. II (25-29 Eylül 1970), Ankara: TTK, 654-659.
Grousset, R. (2005). Başlangıcından 1071’e Ermenilerin Tarihi, Çev. Sosi Dolanoğlu, İstanbul: Aras Yayınları, 467.
Honingmann, E. (1970). Bizans Devletinin Doğu Sınırı, Çev. Fikret Işıltan, İstanbul.
Honingmann, E (1997). “Malatya”, İA, C. VII, İstanbul, MEB Yayınları, 232-239.
Honingmann, E. (1991). “Malatya”, The Encyclopedia of Islam, C. VI, Leyden, 230-231.
İbnü’l-Adim (1986). Bugyetü’t-Taleb fî Tarihî Haleb, C. I, Nşr. Fuad Sezgin, Frankfurt.
İbnBîbî (1956). el-Evâmirü’l-Alâiyyefî’l-Umûri’l-Alâiyye, Tıpkı Basım, Önsöz ve Fihristi Haz. Adnan Sadık Erzi, Ankara: TTK.
İbnü’l-Esir (1965-66). el-Kâmil fi’t-Tarih, C. V, VIII, X,Thk. Halil Me’mun Şiha, Beyrut; Türkçe Çev. Yunus Apaydın, Ahmet Ağırakça, Abdülkerim Özaydın, İstanbul, 1986-87.
İbnŞıhne (1909). ed-Dûrru’l-Muntehab fî Tarihî Memleketi Haleb, Nşr. Yusuf b. Elyan Serkised-Dımaşkî, Beyrut.
İbnTagrıberdi (1929). en-Nücum en-Nücumu’z-Zâhire fî Mısrve’l-Kahire, I, Thk. Cemâleddin Şeyyâl Fehim Muhammed Şeltut-İbrahim Ali Tarhan, Kahire.
T. METİN / Çankırı Karatekin Üniversitesi SBE Dergisi 4(2): 137-156
Kanat, Cüneyt (2000). “Gazan Han Zamanında Memlûk Devletine İltica eden Uyratlar”, Tarih İncelemeleri Dergisi, S. XV, İzmir, 105-120.
Kafesoğlu, İbrahim (1987). Türk Bozkır Kültürü, Ankara.
Kafesoğlu, İ. (1997). Türk Millî Kültürü, 4. Baskı, İstanbul.
Kafesoğlu, İ. (1953). “Doğu Anadolu’ya İlk Selçuklu Akını (1015-1021) ve Tarihi Ehemmiyeti”, Fuad Köprülü Armağanı, İstanbul, 259-274.
Keleş, Ruşen (1971). Eski Ankara’da Bir Şehir Tipolojisi, Ankara.
Koca, Salim (2007). “Diyâr-ı Rûm”un (Roma Ülkesi=Anadolu) “Türkiye” Hâline Gelmesinde Türk Kültürünün Rolü”, SÜ. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 23, 1-53.
Koç, Yunus (2006). “Anadolu Selçukluları Döneminde Türkiye’de Yerleşme ve Nüfus”, Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı I, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 241-247.
Kopraman, K. Yaşar (2005). “Abbâsîler Zamanında Bizans Sugûrunda Türklük Faaliyetleri”, Makaleler, Yay. Haz. E. S. Yalçın, A. Çetin, Ankara: Berikan Yay., 331-346.
Köprülü, M.Fuad (1972). Osmanlı Devletinin Kuruluşu, Ankara.
Köprülü, M.F. (1979). “Avşar”,İA, II, İstanbul: MEB, 28-38.
Kuban, Doğan(1968). “Anadolu-Türk Şehri Tarihî Gelişmesi, Sosyal ve Fizikî Özellikleri Üzerinde Bazı Gelişmeler”, Vakıflar Dergisi, VII, İstanbul, 53-73.
Kurat, A.Nimet (1972). IV-XVIII. Yüzyıllarda Karadeniz’in Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri Tarihi, Ankara: TTK.
M’Elderry, R.K.(1909). “TheLegions of the Euphrates Frontier”, The Classical Quarterly, 3/1, 44-53.
Melikoff, I. (1965). “Dānishmendids”, The Encyclo padedia of Islam, II, Leyden.
Minorsky, V.(1948). “Tamim b. Bahr’s Journey to the Uighurs”, BSOAS, 12/2, 275-305.
Müneccimbaşı Ahmed b. Lütfullah (1995). Camiu’d-Düvel, Osmanlı Tarihi (1299-1481), Çev. A. Ağırakça, İstanbul: İnsan Yay.
Ögel, B. (1978). Türk Kültür Tarihine Giriş, Türklerde Köy ve Şehir Hayatı, C. I, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
Özaydın, A. (1993). “Dânişmendliler”, TDVİA, C. 8, İstanbul, 121-140.
Pirene, H. (2005). Ortaçağ Kentleri, Çev. Şadan Karadeniz, İstanbul: İletişim Yayınları.
Ramsay, W.M. (1960). Anadolu’nun Tarihî Coğrafyası, Çev. Mihri Pektaş, İstanbul: MEB Yayınları.
T. METİN / Çankırı Karatekin Üniversitesi SBE Dergisi 4(2): 137-156
Reşidüddin Fazlullah (1373hş). Câmiu’t-Tevârih, C. I, Nşr. Muhammed Ruşen-Mustafa Musevî, Tahran.
Roux, J.P. (1994). Aksak Timur İslamın Kutsal Savaşçısı, Çev. Ali Rıza Yalt, İstanbul.
Runciman, S. (1992). Haçlı Seferleri Tarihi, II, Çev. Fikret Işıltan, 2. Baskı, Ankara: TTK.
Schiltberger, J. (1997). Türkler ve Tatarlar Arasında (1394-1427), Çev. Turgut Akpınar, 3. Baskı, İstanbul: İletişim Yay.
Selçuk, Ali (2008). Ağaçeri Türkmenleri Tahtacılar, IQ: İstanbul.
Sevim, Ali (2000). Anadolu’nun Fethi Selçuklular Dönemi, Ankara: TTK.
Simon de Saint Quentin (2006). Bir Keşişin Anılarında Tatarlar ve Anadolu 1245-1248, Çev. Erendiz Özbayoğlu, Antalya: Doğu Akdeniz Kültür ve Tarih Araştırmaları Vakfı.
Solmaz, Sefer (2002). “Dânişmendliler”, Türkler, C. 6, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 430-451.
Sümer, Faruk (1994). Eski Türklerde Şehircilik, Ankara: TTK.
Sümer, F. (1999). Oğuzlar (Türkmenler), 5. Baskı, İstanbul.
Sümer, F. (1962). “Ağaç-Eriler”, Belleten, XXVI/103, 521-528.
Sümer, F. (1988). “Ağaçeriler”, TDVİA, I, İstanbul, 460-461.
Süryanî Mihail Vekainâmesi (1944). II, Çev. Hrant D. Andreasyan, TTK’da yayınlanmamış nüsha.
Tanyeli,U.(1987). Anadolu Türk Kentinde Fiziksel Yapının Evrim Süreci (11.–15. yy), İstanbul.
Togan, Z. Velidî (1946). Umumî Türk Tarihine Giriş, İstanbul.
Turan, Osman (1973). Türkler Anadolu’da, İstanbul: Hareket Yay.
Turan, O. (1988). Türkiye Selçukluları Hakkında Resmî Vesikalar, 2. Baskı, Ankara: TTK.
Turan, O. (1997). Doğu Anadolu Türk Devletleri Târihi, 4. Baskı, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
Turan, O. (1988). Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
Urfalı Mateos Vekayinâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor Zeyli (1136-1162), (2000), Çev. Hrant Andreasyan, 3. Baskı, Ankara: TTK.
Uzunçarşılı, İ.H. (1988), Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, 4. Baskı, Ankara: TTK.
Uzunçarşılı, İ.H. (1988). Osmanlı Devleti Teşkilâtına Medhal, 4. Baskı, TTK.
T. METİN / Çankırı Karatekin Üniversitesi SBE Dergisi 4(2): 137-156
Ünal, O. (1980). Horasan’dan Anadolu’ya Türkiye Tarihine Giriş, Ankara.
Varlık, M.Ç. (1974). Germiyan-oğulları Tarihi (1300-1429), Ankara.
Varlık, M.Ç. (1989). “Germiyan Oğulları”, DGBİT, C. VIII, İstanbul: Çağ Yayınları, 487-524.
Yazıcızâde Âli (1902). Tevârîh-i Âli Selçuk (Histoire Des Seldjoucides D’Asie Mineure), Nşr. M. Th. Houtsma, Leyden.
Yıldız, H.D. (2000). İslâmiyet ve Türkler, İstanbul.
Yinanç, M.H. (1944). Türkiye Tarihi, Selçuklular Devri I, İstanbul.
Yinanç, M.H.(1341). “Maraş Emirleri”, Türk Tarih Encümeni Mecmuası, 8/85,81-100.
Yinanç, R.,Elibüyük, M. (1983). Kanuni Devri Malatya Tahrir Defteri (1560), Ankara.
Yuvalı, A. (Ocak 1986). “Fırat Havzasının Türk Tarihindeki Yeri”, Türk Kültürü, XXIV/273, 1-10.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com