You are here

ULUBEY / AKPINAR MAHALLESİ’NDEN BİR MEYDAN ÇEŞMESİ ÖRNEĞİ: BEŞOLUK ÇEŞMESİ

Journal Name:

Publication Year:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
The Ulubey District, located on the skirts of Canik Mountains, is one of the major districts of the city of Ordu and a historical area that witnessed the settlement of Turkmen people, mainly Chepni people, after the Battle of Manzikert in 1071. The district is rich in natural historical and cultural assets such as Küpkaya Canyon, Çağlayan Waterfall and Ohtamış Waterfall; picnic areas such as Şuayip Hill and Sayacabaşı area; Şahinkayası for outdoor sports (trekking and climbing); archaeological and works of art such as Çubuklu Castle, Kıranyağmur Rock Tombs, Kıranyağmur Fountain and Mosque and Kızılin and Sarpdere Bridges. One of the main artefacts in the district is Beşoluk Fountain, located in Akpınar Street. Dated back to the end of the 19th Century, the fountain is also known as ‘Akpınar Fountain’. While it can be categorised into ‘communal or street fountains’ within the category of city fountains built individually to meet public’s need for water, it is also a significant exemplar of the Ottoman square fountains which have a detached structure and are located in a small square amongst houses, and are mostly found in Constantinople but can also be found in certain Anatolian cities with four-fronted architectural style each decorated with niches three of which are round-arched. In this study, Beşoluk Fountain was initially examined in terms of its architectural characteristics and then presented with the aim of determining its place and significance in the Anatolian Turkish architecture.
Abstract (Original Language): 
Canik dağlarının yamacına yaslanmış olarak kurulmuş olan Ulubey ilçesi, Ordu ilinin önde gelen ilçelerinden biridir ve özellikle 1071 Malazgirt Savaşı’nın ardından Çepniler başta olmak üzere Türkmenlerin yerleşimine sahne olmuş tarihi bir yöredir. Ordu-Sivas yolu üzerinde, Küpkaya Kanyonu, Çağlayan Şelalesi ve Ohtamış Şelalesi gibi doğal güzellikleri, Şuayip Tepesi ve Sayacabaşı gibi mesire alanları, Şahinkayası gibi doğal spor (dağ ve tırmanma) alanı, Çubuklu Kalesi, Kıranyağmur Kaya Mezarı, Kıranyağmur Çeşmesi ve Camii, Kızılin ve Sarpdere Köprüleri gibi arkeolojik ve sanat yapıları ile doğal, tarihi ve kültürel bakımdan oldukça zengin olan Ulubey ilçesindeki önemli eserlerden birisi de Akpınar Mahallesi’nde bulunan Beşoluk Çeşmesi’dir. XIX. Yüzyıl sonlarına tarihlendirilen ve aynı zamanda ‘Akpınar Çeşmesi’ adıyla müsemma olan Beşoluk Çeşmesi, aslında halkın su ihtiyacını karşılamak amacıyla bağımsız olarak inşa edilmiş ‘umumi veya mahalle çeşmeleri’ sınıfında şehir içi çeşmeleri olarak tasnif edilebileceği gibi, evlerin arasında kendine has küçük bir meydandaki konumu, herhangi bir yapıya bitişik olmayan müstakil yapısı ve üçü yuvarlak kemerli birer nişle hareketlendirilmiş dört cepheli mimari tipi ile özellikle İstanbul’da yoğunlaşan ancak bazı Anadolu kentlerinde de örneklerine rastlanılan Osmanlı meydan çeşmelerinin taşradan önemli bir numunesi durumundadır. Bu çalışmada mimari hususiyetleri nedeniyle Beşoluk Çeşmesi, öncelikle detaylı bir şekilde incelenmiş ve tanıtılmış, ardından da Anadolu Türk mimarisi içerisindeki yeri ve önemi belirlenmeye çalışılmıştır.
8
18

REFERENCES

References: 

Aytöre A., “Türkler’de Su Mimarisi”, Milletlerarası Birinci Türk Sanatları Kongresi
(19-24 Ekim 1959, Ankara), Kongreye Sunulan Bildiriler, Ankara,
1962
Aytöre A., “Türkler’de Su Mimarisi”, Milletlerarası Birinci Türk Sanatları
Kongresi (19-24 Ekim 1959, Ankara), Kongreye Sunulan Bildiriler,
Ankara, 1962
Bilgin M., “Giresun Bölgesinde Türkmen Beylikleri ve İskan Hareketleri”,
Giresun Tarihi Sempozyumu Bildirileri, İstanbul, 1997
Çebi S., Ordu Tarihi ve 50. Yılda Ordu Şehri, Ordu, 1973
DANİŞMENDNAME, (Haz.: Necati Demir), Niksar, 1999
Demir N., Ordu İli ve Yöresi Ağızları, Ankara, 2001
Demir N., Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi’nin Tarihi Alt Yapısı (Tarih – Etnik
Yapı – Dil – Kültür), Ankara, 2005
Demir N., “Hacıemiroğulları Beyliği”, Türkler, C. 6, Ankara, 2002
16 M. Denktaş, Karaman Çeşmeleri, Kayseri, 2000, s. 198.
SOBİAD
Mart 2015
Ahmet Ali BAYHAN
16
Denktaş M., Karaman Çeşmeleri, Kayseri, 2000,
Eyice S., “Azapkapı Çeşmesi ve Sebili” Maddesi, Türkiye Diyanet Vakfı İslam
Ansiklopedisi, C. 4, İstanbul, 1991
Eyice S., “Batılılaşma-Mimari” Maddesi, Türkiye Diyanet Vakfı İslam
Ansiklopedisi, C. 5, İstanbul, 1992
Eyice S., “Çeşme” Maddesi, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 8,
İstanbul, 1993
Günaydın S. F., 1831 Nüfus Sayımına Göre Ordu Merkez Kazası Nüfusu (Ordu
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans
Tezi), Ordu, 2011
Gündoğdu H. -A. A. Bayhan-M. Aslan, Sanat Tarihi Açısından Erzurum, Erzurum,
2010
Hasol D., Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü, İstanbul, 1990
Merçil E., “Anadolu Beylikleri”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, III,
İstanbul, 1991
Mülayim S., “Kemer” Maddesi, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 25,
Ankara, 2002
Öz M., XV-XVI. Yüzyıllarda Canik Sancağı, Ankara, 1999
Sümer F., Çepniler, İstanbul, 1992
Turan O., Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul, 1984
Uzunçarşılı İ. H., Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, Ankara
Yediyıldız B., Ordu Kazası Sosyal Tarihi, Ankara, 1985
Yediyıldız B., Ordu Tarihinden İzler, Ankara, 2000
Yurttaş H. -H. Özkan, Tarihi Erzurum Çeşmeleri ve Su Yolları, Erzurum, 2002
Yücel Y., Anadolu Beylikleri Hakkında Araştırmalar, Ankara, 1991
BOA, ML.CRD, 17, 15 S .1253, 18 Mayıs 1837
81 İlde Kültür ve Şehir Ordu, İstanbul, 2012
http://www.orduulubey.gov.tr/

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com