You are here

EL-MELİKÜ’S-SÂLİH NECMEDDİN EYYÛB HÂKİMİYETİNDE HARİZMLİLER

KHARIZMIANS UNDER THE RULE OF AL-MALIK AS-SALIH NAJMADDIN AYYÛB

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12570

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
The forces of Jalâladdin Harizmshah were scattered in Eastern Anatolia after the defeat of Yassiçemen (10 August 1230). When the army of Anatolian Seljukid left the region, they domiciled the Erzincan-Ahlat line. These forces, which were quite crowded, with their leaders entered command of Anatolian Seljukids.They showed great usefulness to the state during the period of Alaâddin Keykûbâd. After they fell out with II.Gıyâseddin Keyhusrev, went South Eastern Anatolia. Harizmians, whose number had reached fifteen thousands, were the reasons for the social order of the region. The rulers of the region wanted to use this great power to expand their dominance fields and gain superiority to their opponents. The Ayyûbid ruler, al-Malik al-Salih Najmaddin Ayyûb, took all of these forces under his command to use against his enemies in the region by giving many promises. Najmaddin Ayyûb, with this fresh, crowded and warrior power, soon became stronger and grew.But he did not keep his promises to the Harizmians. He escaped the Rahbe because of fear of the Harizmians. When Najmaddin Ayyûb squeezed in the face of his rivals, he again agreed with these forces at present. With their help, he saved Sinjar, who was besieged by Bedreddin Lulu, removed the forces of Seljukids from Amid, entered Damascus, was freed from imprisonment in Qarak. He has increased his strength in Syria. However, the Harizmians who were not satisfied with what had been given them came out of his dominion for a while.They had a say in the struggles between Ayyubid princes and other rulers of the region for money, property and land. They gained favor to take back Jerusalem from the Crusaders. Nevertheless, they led to great confusion in Syria. Despite this damage, the rulers of the district did not give up using them anyway. But when the damage they caused was so great, even so they rivaled each other, after a while they united against them and form an army. After many collisions between the two sides, the combined forces severely defeated the Harizmians in 1246. Harizmians could not reach their former strength again. Harizmians who survived from the war, came into service Eyyûbî, Mamluk and Ilkhanis.
Abstract (Original Language): 
Celâleddin Harizmşah’ın kuvvetleri Yassıçemen yenilgisi ( 10 Ağustos 1230 ) sonrasında Doğu Anadolu’da dağınık vaziyette kaldılar. Selçuklu ordusu bölgeyi terk edince Erzincan-Ahlat hattına yayıldılar. Sayıları epeyce kalabalık olan bu kuvvetler, başlarında liderleri ile birlikte Türkiye Selçuklularının buyruğuna girdiler. Alaâddin Keykûbâd döneminde devlete büyük yararlılıklar gösterdiler. Fakat, II.Gıyâseddin Keyhüsrev’le araları açılınca Türkiye Selçuklularının hizmetinden çıkıp Güney Doğu Anadolu Bölgesi’ne indiler. Sayıları on beş bine ulaşan Harizmliler, bölgenin sosyal düzeninde sarsıntılara sebep oldular. Bölge hâkimleri, bu büyük gücü, hâkimiyet sahalarını genişletmek ve rakiplerine karşı üstünlük elde etmek amacıyla kullanmak istediler. Eyyûbî hükümdarı el-Melikü’s-Sâlih Necmeddin Eyyub, bu kuvvetleri bölgedeki düşmanlarına karşı, topyekûn hizmetine aldı. Necmeddin Eyyûb, bu taze, kalabalık ve savaşçı güçle kısa zamanda kuvvetlendi ve büyüdü. Fakat Harizmlilere verdiği sözleri tutmadı. Bunun üzerine Harizmliler Necmeddin Eyyûb’a baş kaldırdılar. Necmeddin Eyyûb, Harzimlilere karşı duramayacağını anladı ve korkusundan Rahbe’den kaçtı. Necmeddin Eyyûb, rakipleri karşısında sıkışınca, tekrar, hâli hazırdaki bu kuvvetlerle anlaştı. Onların yardımıyla, Bedreddin Lülü tarafından kuşatılan Sincar’ı kurtardı, Amid’den Türkiye Selçuklu kuvvetlerini uzaklaştırdı, Dımaşk’a girdi, Kerek’teki mahkûmiyetten kurtuldu ve Suriye’de gücünü arttırdı. Fakat, kendilerine verilenlerle yetinmeyen Harizmliler bir süreliğine onun hakimiyetinden çıktı. Para, mal ve toprak karşılığında Eyyûbî melikleri ve bölgenin diğer hâkimleri arasındaki mücadelelerde söz sahibi oldular. Kudüs’ün Haçlılardan geri alınmasında büyük fayda sağladılar. Bununla birlikte Suriye’de büyük karmaşaya yol açtılar. Verdikleri bu zarara rağmen bölge hâkimleri yine de onlardan faydalanmaktan vazgeçmedi. Fakat verdikleri zarar o kadar büyüktü ki, bölge hâkimleri birbirlerine rakip olsalar da bir süre sonra onlara karşı birleştiler ve bir ordu teşkil ettiler. İki taraf arasında vuku bulan çokça çarpışmanın ardından birleşik kuvvetler 1246 senesinde Harizmlileri ağır bir şekilde mağlup etti. Harizmliler bu yenilgi sonrası bir daha eski güçlerine ulaşamadı. Savaştan sağ çıkan Harizmliler, Eyyûbîlerin, Memlûklerin ve İlhanlıların hizmetine girdiler.
255
265

REFERENCES

References: 

Abû’l Farac ( 1999 ), Abû’l Farac Tarihi, II, ( Çev. Ömer Riza Doğrul ), Ankara: TTK.
Cahen, Claude ( 1953 ), “XIII. Asır Ortalarında Cezire ( İzzeddin b. Şeddâd’a Göre), (Çev. Neşet
Çağatay ), Ankara İlâhiyat Fakültesi Dergisi, IV: 93-106.
Cuveynî ( 1999 ), Tarih-i Cihan Güşa, ( Çev. Mürsel Öztürk ), Ankara: Kültür Bakanlığı.
Ebû’l Fida ( 1997 ), el-Muhtasâr fi Ahbâru’l-beşer, II, ( Tahkik: Mahmud Deyyûb ), Beyrut: Dârü’lkütübi’l-
ilmiyye.
Gül, Muammer ( 2006 ), “Harezmli Türklerin Anadolu ve Yakındoğu’daki Rolleri ve Tesirleri”,
Belleten, LXX ( 257): 1-25.
Hatibî, Ebu’l Fazl ( 2004 ), “ el-Meliku’s-Salih, Ebü’l-Hayş”, DİA, C. 29, İstanbul: TDV İslâm
Araştırmaları Merkezi.
Humphreys, Stephen ( 1977 ), From Saladin to the Mongols: The Ayyubids of Damascus, Albany:
State University of New York Press.
İbn Bibi ( 1996 ), el-Evamirü’l Ala’iye Fi’l-Umuril-Ala’iye (Selçuk Name), II, ( Çev. Mürsel Öztürk),
Ankara: Kültür Bakanlığı.
El-Melikü’s-Sâlih Necmeddin Eyyûb Hâkimiyetinde Harizmliler 265
Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/26
İbn Şeddâd ( 1978 ), el-Alâku’l hatîra fi Zikri Umera el-Şam ve’l Cezira, III/I, ( Tahkik: Yahya
Abbâre ), Dımaşk: Vezâretü’s-sakâfe.
İbn Tağrıbirdi ( 1985 ), Menhelü’s-sâfi, III, ( Tahkik: Zenbîl Muhammed Abdulaziz ), Kahire:
Merkezü Tahkiki Turâs.
İbn Vâsıl ( 1977 ), Muferricu’l Kurûb, V, ( Tahkik: Hasaneyn Muhammad er-Rebî’ve Said
Abdulfettah ‘Aşûr ), Kahire.
İbnü’l Adîm ( 1968 ), Zübdetu’l Haleb, III, ( Neşir ve Tahkik: Sâmi Dehhân ), Dımaşk: Institut
Français de Damas.
İbnü’l Esîr ( 1987 ), el-Kâmil fi’t-Târîh, İslâm Tarihi, XII, ( Çev. Ahmet Ağırakça ve Abdülkerim
Özaydın ), İstanbul: Bahar Yayınları.
Kılıç, Mustafa ( 2001 ), “Celâleddin harizmşah’tan sonra Anadolu ve Suriye’de Harizmliler”,
Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakultesi Dergisi, 5 ( 2 ): s.1-16.
Koca, Salim ( Güz 2009 ), “Moğol İstilasına Karşı Sultan I.Alâeddin Keykubâd’ın Güvenlik
Politikası”, Gâzi Türkiyat, Sayı 5:187-216.
Kök, Bahattin ( 2004 ), “el-Melikü’s-Sâlih, Eyyûb”, DİA, C. 29, İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları
Merkezi.
Köprülü, Fuad ( 2001 ), “Hârizmşahlar”, İA, 5/2, Eskişehir: ETAM A.Ş.Matbaa Tesisleri.
Makrizî (1997 ), Kitâbü’s-Sülûk, I, ( Tahkik: Muhammed Abdulkadir ‘Atâ ), Beyrut: Dârü’l Kütübi’l
İlmiyye.
Nuveyrî ( 2004 ), Nihâyetu’l İrâb, 30, ( Tahkik: Necib Mustafa Kavvaz ve Hikmetu Keşlî Kavvâz ),
Beyrut: Dârü’l kütübi’l İlmiyye.
Runciman, Steven ( 2008 ), Haçlı Seferleri Tarihi, ( Çev. Fikret Işıltan ), III, Ankara: TTK.
Spuler, Bertold ( 1987 ), İran Moğolları, ( Çev. Cemal Köprülü ), Ankara: TTK.
Sümer, Faruk ( 1999 ), Şahıs Adları, I, İstanbul: Türk Dün. Araş. Vakfı.
Şumeysânî, Hasan ( 1983 ), Medinetu Sincar, Beyrut: Dârü’l-Afaki’l-Cedide.
Turan, Osman ( 2001 ), Doğu Anadolu Türk Devletleri Târihi, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
Turan, Osman ( 2014 ), Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul: Ötüken Yayınları.
Yınanç, Mükrimin Halil ( 2001 ), “ Celâleddin Harzemşah”, İA, C. 3, Eskişehir: ETAM A.Ş. Matbaa
Tesisleri.
Yunûnî ( 1955 ), Zeylu Miratuz Zaman, I-II, Haydarabad: Dairetü’l Maarifi’l Osmaniyye.
Zehebî ( 1998 ), Tarihu’l İslam, 46, ( Tahkik: Omar Abdusselâm Tedmurî ), Beyrut: Dârü’l Kitâbi’l
Arabi.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com