Hz. Peygamber’in Şer’î Hükümleri Ortaya Koymada Yöntemi* (Çeviri)

es-Serahsî, Ebu Bekr Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl (ö.490/1097) Karahanlılar döneminde yaşamış, Türk olması kuvvetle muhtemel, meşhur Hanefî fakihtir.1 Onun el-Mebsut adlı mufassal eseri taksim edilerek kalabalık bir heyet tarafından Türkçeye çevrilmiştir; her çeviri gibi prensipte o da tenkide açık olsa da, bu bir kazanımdır. Ancak Mebsut’un mukaddimesi niteliğinde olan iki ciltlik Usul‘ün de bir heyet tarafından çevrilmesi daha uygun olur, Mebsut’u tamamlayıcı olur. Biz, Serahsî’nin Usul’ünden bir parça da olsa, en çok ilgimizi çeken yerlerden biri olan, bazı tespitleri diğer birçok eserde olmayan, Hz. Muhammed’in (sav) peygamber olmasına rağmen hüküm ortaya koyma (izhar) konusunda rey ve içtihat ile de amel etmesi ve şûraya/meşverete önem vermesi açısından önemli bilgiler içeren bir konuyu çevirmekte fayda mülahaza ettik. Bize göre şer’î hükümleri ortaya koymada Hz. Peygamber’in rolü büyüktür; “Kur’an bize yeter” vb. abartılı iddialarla Peygamber’in kişisel rolü de atlanamaz. Allah’tan aldım (vahiy) dediğine güveniliyor da, mütevatir nakledilmemiş diye dinin mantığıyla uyumlu kendi sözlerine niçin güvenilmesin? Uydurma hadisler ayrı bir konudur. Çevireceğimiz konunun orijinal adı, manası başlığa yansıdığı üzere şudur: Fasl fî Beyanî Tarikati Resulillah (sav) fî İzhari Ahkami’ş-Şer’. Bu konu tahkikli eser olan Usulü’s-Serahsî’de geçmekle birlikte, bazı hususlarda tahkiki yetersiz bularak (ayet ve hadislerin kaynaklarını da biz gösterdik), çeviride dipnot düşüp bazı metin tenkitleri yaptık, açıklamalarda bulunduk, onların sonuna çevirene ait işaret (ç.) koyduk.