You are here

Home » Content

MUTASAVVIFLARIN YOKTAN YARATMAYA DAİR GÖRÜŞLERİ ÜZERİNE KELAMİ AÇIDAN BİR DEĞERLENDİRME

An Assesment of Views of Sufis on Creation from Nihility in Terms of Scholastic Theology

Journal Name:

  • Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

Publication Year:

  • 2013

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
In this study, the views of “vahdat-i shuhud” and “vahdat-i vucud” schools on creation from nihility (adam) were compared, and their conformity to Ahlessunna was investigated. Since the discussion depends on whether nihility can be termed “thing,” it was also studied. The views on how nihility, known also as “existence in mind” (subut dihni), turned to exist were also compared and the views about whether the universe is eternal or created in due course were studied. It was seen that both sufi schools considered bringing nihility into existence as manifestation of Allah’s desire to make Himself known, which they believed ıt could only actualize in the rank of attributes not essence (zât). Ancient Greek Phylosophers disaffirmed creation from nihility. Although Muslim phylosophers affirmed it, they disaffirm nothingness of nihility. Since Mutazilis believed that universe was created from nihility they termed a “thing,” they calimed its eternity. Ahlassunna considered creation from nihility more consistent with regard to Allah’s omnipotence. School of vahdat-i shuhud took place among Ahlassunna preferring the view that nihility turned out to be a shadowy but real existence. However, school of vahdat-i vujud took a place nearer to Mutezilites by disapproving creation from nothingness and believing nihility to be fixed prototypes by the Omniscient.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Bu çalışmada vahdet-i şühud ve vahdet-i vücud mekteplerinin yoktan yaratmaya dair görüşleri karşılaştırılmış ve Ehl-i sünnet’e uyumu incelenmiştir. Tartışma “yok”a şey denip denmeyeceğine dair karara göre şekillendiği için bu mesele de araştırılmıştır. “Zihni sübut” olarak da bilinen yokluğun varlığa dönüşüne dair görüşler karşılaştırılmış, âlemin kadim veya hadis oluşuna dair görüşler ele alınmıştır. Her iki tasavvuf mektebinin, “yok”un var edilişini Allah’ın kendini tanıtma isteğinin bir tezahürü olarak gördüğü ve bunun zat makamında değil, sıfat makamında gerçekleştiğine inandığı görülmüştür. Eski Yunan filozofları, yoktan yaratmayı reddederken İslam meşşaileri kabul etmiş ama onlar yokluğu hiçlik olarak görmemiştir. Mutezile de âlemin kendine şeylik atfedilebilen bir yokluktan var edildiğine inandığı için âlemin ezeli olduğunu iddia etmişlerdir. Ehlisünnet Allah’ın yoktan yaratmasını mutlak kudretini ifade etmesi bakımından daha tutarlı bulmuşlardır. Vahdet-i şühut mektebi, yokluğun vehim mertebesinde gölge fakat hakiki bir varlığa dönüştüğüne inanmakla Ehl-i sünnete paralel bir görüşü benimsemiştir. Hâlbuki vahdet-i vücud mektebi, yokluğu ilahi ilimde sabit özler kabul etmiştir. Bununla hiçlik manasındaki yoktan yaratmayı kabul etmemekle mutezileye yakın bir duruş sergilemişlerdir.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon 4.pdf
  • 1
71-103
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Aclûnî, İsmail b. Muhammed b. Abdülhâdî el-Cerrâhî, Keşfü’l-Hafâ, I-II, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1997.
Aydın, Mehmet, Yaratılış ve Gayelilik, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1991, Ankara.
Bağdadî, Ebû Mansûr Abdülkâhir b. Tahir et-Temîmî, el-Fark Beyne’l-Fırak, thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, el-Mektebetü’l-Mısriyye, Beyrut, 1990.
---------, Ebû Mansûr Abdülkâhir b. Tahir et-Temîmî, Usûlü’d-Din, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, ts., (İstanbul 1346/1928 1. Baskısının Aynısı).
Bakıllanî, Ebû Bekir Muhammet b.Tayyib, el-İnsaf, el-İnsâf fî ma Yecibü İtikâduh ve lâ Yecûzu’l-Cehlü bih, thk. Muhammed Zâhid b. Hasen el-Kevserî, Mektebetu’l-Hanci, Kahire, 1993.
--------- Temhidü’l-Evâil fi’r-Redd ale’l-Mulhide ve’l-Muatılla ve’r-Rafıza ve’l-Havarıc ve’l Mutezile, tah. Muhammed Abdülhâdî Ebû Ride Mahmud Muhammed el-Hudayrî, Dâru’l Fikri’l-Arabî, Kahire, 1987.
Beyazi, Kemâlüddin Ahmed, İşârâtü’l-Meram an İbârâti’l-İmâm, Kahire, 1949.
Cürcânî, Seyyid Şerif Ali b. Muhammed b. Ali, Şerhu’l-Mevâkıf, I-VIII, Kahire, 1325.
Cüveynî, İmâmü’l Harameyn Abdülmelik b. Abdillah, e’ş-Şâmil fî Usûliddin, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1999.
Devvanî, Muhmmed b. Es’ad es-Sıddîki, Celâl, Kırımlı Yusuf Ziya Neşri, Amasyalı Rifat Bey Matbaası, 5. baskı, İstanbul, 1325.
Düzgün, Şaban Ali, Nesefî ve İslam Filozoflarına Göre Allah-Âlem İlişkisi, Akçağ yayınları, Ankara, 1999.
Gihami, Gerard, Mevsuat-ü Mustalahati’l-Kindî ve’l-Farabî, Mektabet-ü Lübnan, Lübnan, 2002.
Harputî, Abdüllatîf, Tenkîhu’l-Kelâm, fî Akaid-i Ehli’l-İslam, İstanbul, 1330.
F.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 18:1 (2013) 101
____________________________________________________________________________
Hillî, Ebu’l-Kasım Necmeddin Cafer b. Hasan Yahya Muhakkık Hüzelî, Nihayetü’l-Meram fî İlmi’l-Kelam, thk. Fazıl el-İrfan, Kum, trs.
İbn Arabi, Ebû Abdullah Muhammed, Füsûsu’l-Hikem, Şevki Bey Matbaası, İstanbul 1287.
------, Fütühat-ı Mekkiye, thk. Osman Yahya, el-Mektebetü’l-Arabiyye, Mısır, 1985.
İbn Fürek, Ebûbekir Muhammed b. Hasen, Mücerradü Makâlâti’ş-Şeyh Ebi’l-Hasen el-Eş’arî (min imlai’ş-Şeyh İbn Fûrek), thk, Daniel Gimaret, Dâru’l-Meşrik, Beyrut, 1987.
İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed, el-Fisal fi’l-Milelel vel- Ehvâi ve’n Nihal I-III, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1996.
İbn Manzûr, Ebu’l Fazl Cemâlüddin Muhammed b. Mükerrem, Lisânü’l-Arab, I-XV, Dâru'l-Fikr, Beyrut, 1994.
İbn Sîna, Ebu Ali Hüseyin b. Abdullah b. Alî Belhî, Kitabü’ş-Şifâ Oluş ve Bozuluş, Metin ve Çev, Editör: Muhittin Macit, çev. Muammer İskenderoğlu, İltera Yayıncılık, İstanbul, 2008.
Îcî, Adududdîn Kadı Abdurrahman b. Ahmed, el-Mevakıf fi-İlmi’l Kelâm, Alemu’l-Kütüb, Beyrut, Trs.
İmam-ı Rabbani, Ahmed b. Abdülahad el-Fârûkî es-Serhindî, Manevi Yolculuk, Mükaşefât-ı Gaybiyye, Çev, Necdet Tosun, Sufi Kitap, İstanbul, 2006.
--------, Mektûbât (ed-Düreru’l-Meknûnât) I-III, Arapçaya Çev. Muhammed Murad Kazanî el-Menzilevi, 1. c. Enver Baytan Kitabevi, 2. ve 3. c. bir arada, Fazilet Neşriyat ve Matbaacılık, İstanbul, trs.
İsfehanî, Ebu’-Sena Şemseddin Mahmud b. Abdurrahman b. Ahmed, Tesdîdi’l-Akâidi fî Şerh-i Tecridi’l-Kavâid, Konya Yusufağa Ktp., Nr: 4729, vr. 23-29.
İsfehanî, Râgıb, Ebu’l-Kâsım el-Hüseyin b. Muhammed el-Mufaddal, Mu’cem-u Müfredât-i Elfâzi’l-Kur’ân, Dâru'l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1997.
İzmirli, İsmail Hakkı, Yeni İlm-i Kelam, I-II Evkâf-ı İslamiye Matbaası, İstanbul 1339- 1341.
Kadı Abdülcabbar, Ebu’l-Hasen Abdülcebbar b. Ahmed, el-Muhît bi’t-Teklîf, thk. Osman Seyyid Azmi, ed-Daru’l-Mısriyye, Kahire, trs.
Kadı Abdülcabbar, Ahmed, Şerh-u Usuli’l-Hamse, thk, Dr. Abdülkerim Osman, Mektebet-ü Vehbe, Kahire, 1988.
Karadaş, Cafer, İbn Arabî’nin İtikadî Görüşleri, Beyan yay., İstanbul, 1997.
Karî, Molla Ali, Şerh’u Kitâbi’l-Fıkhı’l-Ekber, Beyrut, 1984.
---------, Dav’u’l-Meâlî, Dersaadet Kitabevi, İstanbul, 1985.
Yrd. Doç. Dr. Mustafa ÖZGEN
____________________________________________________________________________
102
Kaya Mahmut, Sudur Maddesi. TDV İslam Ansiklopedisi, XXXVII, 467- 468.
Kindî, Ebu Yusuf Yakub b. İshak, Felsefi Risaleler, çev. Mahmut Kaya, İz Yayıncılık, İstanbul, 1994.
Konuk, A. Avni, Fusûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi, I-IV, Hz. Mustafa Tahralı, Selçuk Eraydın, Marmara ÜİFV. Yay, İstanbul, 1989.
Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed, Kitâbü’t-Tevhîd, nşr. Fethullah Huleyf, Beyrut, 1970, (Elif Ofset, İstanbul, 1979).
---------, Te’vîlâtü Ehli’s-Sünnet, I-V, thk. Fâtıma Yûsuf el-Haymî, nşr. Müessesetü’r-Risâle, Beyrût, 2004.
Mehmed Bahaüddin, Yeni Türkçe Lugat, Akçağ Yay. İstanbul, 1997.
Molla Sadra, Sadreddin Muhammed b. İbrahim b. Yahya Kavamî, el-Esfarü’l-Erbaa, I-IX, nşr. Gulam Rıza Avânî, Tahran, 1381.
Müslim, Ebû’-Huseyn Müslim el-Haccac, Sahih-u Müslim, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
Nesefî, Aziz b. Muhammed, Tasavvufta İnsan Meselesi ve İnsan-ı Kâmil, Çev. Mehmet Kanar, Dergah Yay., İstanbul, 1990.
Nesefî, Ebu’l-Muin Meymûn b. Muhammed, Tabsıratu’l-Edille Fi Usûli’d-Din, I-II, el-Jaffan& al-Jabi, Limasol, 1990.
Nesefî, Ebu’l-Berekât, Abdullah b. Ahmed b. Mahmud, Tefsîrü’n-Nesefî, I-IV, Kahraman Yay. İstanbul, 1984.
Ôşî, Osman, Bed’i’l-Emâlî, (Ali el-Kârî’nin Dav’u’l-Meâlî isimli şerhi ile beraber), Dersaâdet Kitabevi, İstanbul, 1985.
Özdemir, Metin, Allah’ın Bilgisinin Ezeliliği ve İnsan Hürriyeti, İz Yayıncılık, İstanbul, 2003.
Razî, Fahreddin, Muhammed b. Omer, Muhassalü Efkâri’l-Mutekaddimîn ve’l-Müteahhirîn mine’l-Ulemâ ve’l-Hukemâ ve’l-Mütekellimîn, Dâru'l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut, 1984.
---------, el-Mebahis’ul-Meşrikiyye, I-II, Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, thk. M. Mutassımbillah, Beyrut, 1990.
Saffâr, Ebu İshak İbrahim b. İsmail b. Ahmed b. İshak, Telhisu’l-Edille likavâidi’-Tevhid, thk. Hişam İbrahim Mahmud, Daru’s-Selam, Kahire, 2010.
Semerkandî, Ebu Muhammed Rukneddin Ubeydullah b. Muhammed b. Abdülaziz, el-Akidetü’r-Rükniyye, thk. Mustafa Sinanoğlu, İsam Yayınları, İstanbul, 2008.
Şehristanî, Ebu’l-Feth Muhammed b. Abdülkerîm, el-Milel ve’n-Nihal, thk. Muhammed Seyyid Geylânî, Beyrut, Tarihsiz.
F.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 18:1 (2013) 103
____________________________________________________________________________
---------, Nihayetü’l-Akdam fî İlmi’l-Kelâm, Mektebetü e’s-Sakâfeti’d-Dîniyye neşri, Kahire, tarihsiz.
Şirinov, Agil, Nasırüddin Tusî’de Varlık ve Uluhiyet, İsam Yay, İstanbul, 2011.
Taftazani, Sadüddin Mesud b. Ömer, Şerhu’l-Akâid, Salah Bilici Kitabevi, İstanbul, 1986.
----------, Şerhu’l-Makâsıd, thk. Abdurrahman Umeyra, Âlemü’l-Kütüb, Beyrut, 1989.
Topaloğlu, Bekir; Çelebi, İlyas, Kelam Terimleri Sözlüğü, İsam Yay, İstanbul, 2010.
Yavuz, Yusuf Şevki, Adem Maddesi, TDV İsl. Ans., İstanbul, 1988, I, 357.
Yıldırım, Ömer Ali, İslam Düşüncesindeki Yoktan Yaratma ve Kıdem Tartışmaları: Kelamcılar ve İbn Sîna Merkezli Bir İnceleme, Kelam Araştırmaları 10:2 (2012) ss. 251- 274.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com