KÛFELİLERİN MİLADİ VII. YÜZYILIN ORTALARINDAKİ SİYASİ MUHALEFETLERİ

Hz. Ömer'in halifeliği dönemindeki fetihlerle ele geçirilen büyük servet, özel arazi ve emlak, hep birlikte Kûfe şehrine Arap iskanının en önemli sebeplerinden birisidir. Aynı şekilde bu durum, Kûfelilerin miladi VII. Yüzyılın ortalarındaki muhalefetini konu edinen bir çalışma için de hayati bir konu olmuştur. Bu makale, Hz. Osman'ın hilafeti esnasında ortaya çıkan Kûfelilerin muhalefeti ile Irak'ta bazı işgal edilen yerler üzerindeki tartışmalar arasında bir ilişki kurmaya çalışmaktadır. 24/644-35/656 yıllar ı arası, Irak'ta-bir kriz dönemidir ki bu kriz, Halife Hz. Osman'ın hilafete geçişiyle canlanıp onun öldürülmesiyle de neticelenen bir muhalefettir. Bu makaledeki mütalaâlar, Kûfelilerin muhalefeti üzerine yapılan daha detaylı bir çalışmada * ulaşılmış olan sonuçların genel bir görünümünü sunmayı hedeflemektedir.1 Bu sonuçlar da elde mevcut, özellikle el-Balâzurî, et-Taberî, İbn A'sem el-Kûfî, Halife b. Hayyât ve İbn Sa'd'ın eserleri gibi ilk dönem İslâm Tarihi kaynaklarına dayanmaktadır. Hz. Ömer'in hilafetinin sonlarına doğru, Arabistan'dan Kûfe'ye doğru devam eden Arap kabilelerinin göçlerinin doğurduğu sonuçlar önemli bir problem haline geldi. Bu kabilelerin gelişlerinin hiç te küçümsenemeyecek etkileri oldu. Bu etki, sadece 'atâ' yani maaşları da kapsayan Arap organizasyonuyla sınırlı kalmadı, aynı şekilde Sevâd'daki terkedilmiş arazinin sistemini de etkiledi. (Irak'taki delta şeklindeki kara toprak parçası) İşte bu konu Halife Hz. Ömer'in 23/644'teki ölümünden sonra büyük bir problem haline geldi.