You are here

ZÜHD VE SÛFÎLERİN ZÜHDE YÜKLEDİKLERİ ANLAM Tasavvufta Dünyevileşmeye Tepkisel Yaklaşım

Journal Name:

Publication Year:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Abdulah b. Mübârek, Kitâbü'z-Zühd ve'r-Rekâik, tah.Habiburrahman Azamî, Beyrut 1386;Kitâbu'z-Zühd ve'r-Rekâik -Zâhidlik ve İncelikleri-, ter.M.Adil Teymur, Seha Neşriyat, İstanbul 1992. Afifi, Ebu'l-Ala, Tasavvuf İslâm'da Manevî Devrim, ter. H.İbrahim Kaçar-Murat Sülün, Risale yay. İstanbul 1996. Ahmed b . Hanbel, Kitâbu'z-Zühd, Beyrut 1983;Kitâbü'z-Zühd, ter.M.Emin İhsanoğlu, İstanbul 1993; Kitâbu'z-Zühd, tah.M.Said Besyûnî Zağlûl, Dâru'l-Kitâbi'l-Arabî, Beyrut 1406/1986. 192 I Ahmed b . Hanbel, el-Musned, tah.Abdullah Muhammed ed-Derviş, Beyrut 1991. Asım Efendi, Kâmus Tercümesi, Matbaatü Bahriyye, İstanbul 1304-1305 Aşkar, Mustafa, Tasavvuf Tarihi Literatürü, Kültür Bakanlığı yay., Ankara 2001. Attar, Ferîdüddin, Tezkiretu'l-Evliyâ, çev.Süleyman Uludağ, Erdem yay., İstanbul 1991. Aydınlı, Abdullah, Doğuş Devrinde Tasavvuf ve Hadis, Seha Neşriyat, İstanbul 1986. Azzam, Abdurrahman, Resul-i Ekrem'in Örnek Ahlâkı, çev.Hayrettin Karaman, Yağmur yay., İstanbul 1975. Beyhakî, Kitâbü'z-Zühdi'l-Kebtr, tah.Amir Ahmed Haydar, Dâru'l-Cinân, Beyrut 1408/1987;Kitâbü'z-Zühd, çev.Enbiya Yıldırım, İstanbul 2000. Buhârî, İsmail b. İbrahim, Sahthu'l-Buhârt, İstanbul, ts. Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Rehber yay., Ankara 1997. Darimi, Abdullah b. Abdirrahmn es-Semerkand, Sunenu'd-Darimi, tah.Fevvaz Ahmed Zemrelî, Hâlid es-Seb' el-Âlem, Beyrut 1987. Ebû Dâvud Sicistânî, Kitâbu'z-Zühd, tah.Ebu Temim Yasir b. İbrahim, Ğanim b. Abbas, Kahire 1993. Eraydın, Selçuk, Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul 1990. Esed bin Musa, Kitâbu'z-Zühd, ed.Raif Georges Khoury, Otto Harrassowitz, Wiesbaden 1976; Kitâbu'z-Zühd, tah.Ebû İshâk el-Huveynî el-Eserî, Mektebetu'l-Vayi'l-İslâmî, Riyad 1993. Fazlurrahman, İslâm, çev.Mehmet Dağ-Mehmet Aydın, İstanbul 1981. Gazzali, Muhammed Ebu Hamid, İhyau Ulumi'd-Din, Daru'l-Cîl, Beyrut 1992. Gazzali, Muhammed Ebu Hamid, Kimyâ-yı Saâdet, çev.Ahmed Faruk Meyan, Bedir yay., İstanbul 1979. Hatîb Bağdâdî,Ebûbekr Ahmed b. Ali, Târthu Bağdad, Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrut, ts. Hennâd bin es-Serî, Kitâbu'z-Zühd, tah.Abdurrahman Abdülcebbâr el-Ferîvâî, Dâru'l-Hulefâ li'l-Kitâbi'l-İslâmî, Kuveyt 1985. 1 3 5 İsfehânî, Ebu'l-Kasım Hüseyin b. Muhammed b. el-Fadl er-Rağıb, ez-Zert'a ilâ mekârimi'ş-şert'a, Matbaatu'l-Vatan, Kahire 1299, s.161. 1 3 6 Attar, Ferîdüddin, Tezkiretu'l-Evliyâ, çev.Süleyman Uludağ, Erdem yay., İstanbul 1991, s.307. zühd ve sûfîlerin zühde yükledikleri anlam Heysemî, Ali b. Ebîbekr, Mecmeu'z-Zevâid ve Menbeu'l-Fevâid, Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrut, ts Hucvirî, Ali b. Osman, Keşfu'l-Mahcûb, arb.ter. Mahmud Ahmed Mâdî Ebu'l-Azâim, thk.İbrahim Dessûkî Daru't-Turâsi'l-Arabi, Kahire 1974; çev.Süleyman Uludağ, İstanbul 1982. İbn Ebî Asım, Kitâbu'z-Zühd, tah.Abdulalî Abdulhamîd el-A'zamî el-Ezherî, Dâru'l-Kutubi'l-İ lmiyye, Beyrut 1985. İbn Manzûr, Ebu'l-Fadl Cemâlüddin Muhammed b. Mükerrem el-Afrikî, Lisânu'l-Arab, Dâru Beyrut, Beyrut 1955-1956. İbn Sa'd, Muhammed, et-Tabakatu'l-Kübra, Dâru Sâdır, Beyrut, ts. İbnu'l-Cevzî, Ebu'l-Ferec Abdurrahman, Telbtsu İblts, Beyrut 1992. İmâm-ı Rabbani, Mektubat-ı Rabbant, çev.Abdulkadir Akçiçek, Cümle yayınları, İstanbul 1985. İsfehânî, Ebu'l-Kasım Hüseyin b. Muhammed b. el-Fadl er-Rağıb, ez-Zert'a ilâ mekârimi'ş- şert'a, Matbaatu'l-Vatan, Kahire 1299. Kandemir, M.Yaşar, "Ahmed b. Hanbel", TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1989, c.II, s.75-80. Kandemir, M.Yaşar, "Beyhakî, Ahmed b. Hüseyn", TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1992, c.VI, s.58-59. Kara, Mustafa, Din Hayat Sanat Açısından Tekkkeler Ve Zaviyeler, İstanbul 1990. el-Kâşânî, Abdurrezzâk, Mu'cemu Istılâhâti's-Sûfiyye, thk.Abdulâl Şahin, Kahire 1992. Kelabazi, Ebu Bekir Muhammed, et-Taarruf li-Mezhebi Ehli't-Tasavvuf, tah.Mahmud Emin en- Nevevi, el-Mektebetu'l-Ezheriyyetu li't-Turas, Kahire 1992. Koçyiğit, Talat, Hadis Tarihi, AÜ.İlahiiyat Fakültesi, Ankara 1988. Köksal, M.Asım,İslâm Tarihi Hz.Muhammed ve islâmiyet (Mekke Devri), Şamil yay., İstanbul 1987. el-Kuşeyrî, Ebu'l-Kasım Abdülkerim, er-Risâletu'l-Kuşeyrtyye fi İlmi't-Tasavvuf, Haz.Ma'ruf Zerrik, Ali Abdulhamid Baltacı, Daru'l-Hayr, Beyrut 1993. Kübra, Necmuddin, Tasabvvuft Hayat, haz.Mustafa Kara, Dergâh yay., İstanbul 1980. Malatî, Ebu'l-Huseyn, et-Tenbth ve'r-Redd, nşr.M.Zâhid el-Kevserî, Beyrut 1968. Maraşlı, Yusuf Abdurrahman, Fehresü Ehâdtsi Kitâbi'z-Zühd li'l-İmâm Ahmed, Dâru'n-Nûru'l- İ slâmî, Beyrut 1408/1988. el-Mekkî, Ebû Talib, Kûtu'l-Kulûb, Kahire 1315. I el-Muhâsibî, Hâris, el-Mesâil fi'z-Zühd, tah.Mustafa Abdülkadir Ata, Mektebetu't-Türâsi'l-İslâmî, | 193 Kahire 1986. Müslim, Ebu'l-Huseyn el-Kuşeyr, Sahhu Muslim, tah.Muhammed Fud Abdulbk, Beyrut 1983. Nicholson, Reynold A., Fi't-Tasavvufi'l-İslâmi ve Tarihihi, çev.Ebu'l-Ala Afifi, Kahire 1375/1956. Nicholson, Reynold A., The Mystıcs of Islam, Oxford University Press, 1959. Rûmî, Mevlânâ Celâleddin, Fthi Mâ Fth, ter.Ahmed Avni Konuk, yayına haz.Selçuk Eraydın, İ stanbul 1994. Rûmî, Mevlânâ Celâleddin, Mesnevt Tercemesi ve Şerhi, ter.ve şrh.Abdülbâkî Gölpınarlı, İnkılâp yay., İstanbul 1990. Saklan, Bilal, "Esed b. Mûsâ", TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1995, c.XI, s.367. Schimmel, Annemarie, Tasavvufun Boyutları, ter. Ender Güral, Ankara 1982. Serrâc, Ebu Nasr et-Tûsî, el-Luma', tah. Abdulhâlim Mahmud-Abdulbaki Sürur, Dâru'l-Kutubi'l- Hadise, Kahire 1960. Sühreverdi, Ebu Hafs Şihabuddin, Avarifu'l-Maarif, Mektebetu'l-Kahire, Kahire 1393/1973. et-Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr, Tarihu'l-Ümem ve'l-Mülûk, Dâru'l-Kâlem, Beyrut, ts. et-Taftazânî, Ebu'l-Vefâ, Medhal ile't-Tasavvufi'l-İslâmt, Daru's-Sekâfe, Kahire 1991. Tatçı, Mustafa, "Tasavvuf ve Rumûz", Yesevîlik Bilgisi, Ahmet Yesevî Vakfı yay., Ankara 1998. Tirmizî, Muhammed b. İsa, el-Câmiu's-Sahth, tah.Kemâl Yusuf el-Hût, Beyrut 1987. Uğur, Mücteba, Hadis İlimleri Edebiyatı, TDV Yayınları, Ankara 1996. Uysal, Muhittin, "Dünyayı Yeren Asılsız Haberler, Tasavvuf ve İslâm", Selçuk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Konya 2001/Güz, Yıl:2001, Sayı:12, s.89-122. Vekî' b. Cerrah, Kitâbu'z-Zühd, ter.Abdurrahman Ferivâî, Dârü's-Samiî, Riyad 1415/1994. Yetik, Erhan, "Hz.Muhammed (s.a.v.)'in Zühd Ve Takvası", Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Samsun 1993, Sayı:7, s.127-135. Yıldırım, Ahmet, "Kur'ân ve Sünnet Işığında Zühd ve Zühd Edebiyatı", Kitâbü'z-Zühd, çev.Enbiya Yıldırım, İstanbul 2000. kadir özköse Yılmaz, H.Kâmil, "Kur'ân-ı Kerim ve Sünnette Tasavvuf", Tanımı, Kaynakları ve Tesirleriyle Tasavvuf, Seha Neşriyat, İstanbul 1991. Zebidî, Tâcu'l-Arûs, Matbaatu'l-Vehbiyye , Kahire 1287.
Abstract (Original Language): 
Dünyevîleşmeden kastımız sekülarizm değil, kişinin dünyanın geçici heveslerine bel bağlaması, mâsivâya gönül vermesidir. Dünyadan soyutlanmak, Allah'ın helâl kıldığı dünya nimetlerini haram kılmak, dünya hayatının gerçeklerinden kaçınmak ne İslâm'ın, ne de İslâm tasavvufunun ruhunda görülebilir. Günümüzde gerek bazı müslüman düşünürleri, gerekse batılı araştırmacılar tarafından sûfîlere yönelik dile getirilen eleştiri ve tenkitlerde ifade edildiği gibi, zühd olgusu manastır hayatının, doğu mistisizminin uzantısı değil, Kur'ânî bir kavramdır. Biz bu çalışmamızda Kur'ân'ın dünya hayatına nasıl baktığını, Kur'ân'ın tebliğcisi olarak Hz.Muhammed (s.)'in hayatında zühdün hangi düzeyde görüldüğünü, mutasavvıfların zühd kavramına yükledikleri anlamları tetkik etmeye çalışacağız. Tasavvufa ve mutasavvıflara yöneltilen bir lokma, bir hırka anlayışının, madde ve dünyadan el etek çekme düşüncesinin ne kadar tutarlı olup olmadığını değerlendirmeye çalışacağız. Kendi değerlendirmelerimizi sunarken, temel tasavvuf kaynaklarında yer alan zühd konusundaki sûfî söylemlerini ortaya koymaya gayret göstereceğiz. Araştırmamız boyunca kimi sûfîlerin zühd konusunda ne tür yanlışlıklara düştüklerini de yer yer dile getirmeye çalışarak, ifrat ve tefrit çizgisinden uzak, bencilliğin ve maddenin bağımlısı haline bürünen insanlara, madde bağımlısı değil maddenin hâkimi, altın ve dinarın değil Hakk'ın kulu olmanın örneğini sunan mutasavvıfların yaklaşımları ile konuya açıklık kazandırmak istiyoruz. Konunun kavramsal boyutunu ortaya koyarak çalışmamızı sürdürebiliriz.
FULL TEXT (PDF): 
175
194