Buradasınız

TEŹKİRE-İ ÇİHİLTEN [TEŹKİRE-İ HEFT MUĤAMMEDĀN PĀDİŞĀH]

TEŹKİRE-İ ÇİHİLTEN [Teźkire-i Heft Muĥammedān Pādişāh]

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7966
Abstract (2. Language): 
The history of relations of Sweden with the Turkish world goes back to the perion of the Vikings. Especially the political and economic relations with the Tatars against Russia and then with the Ottomans brought about academic research in time. One of the most important centers of this academic relationship is Lund, and the other is Uppsala University. Initially, the University of Lund, which is an important place on Turcology studies, has been an important center where many diplomats of the Swedish state regulate their relations with the Turkish world in time. In the libraray of the mentioned university, there is a valuable collection of works written by hand in Chagatai, Uyghur and Uzbek Turkish. This collection is recognized as the world's third largest collection and it contains classical and folk literature works, manuscripts on Islamic issues, legal and historical documents, medical books, trade books and books on mysticism and also many documents that describe the Swedish missionary in East Turkestan. The majority of these works are collected by Turcologist Gunnar Jarring, some have been donated by the Swedish missionaries, sold or purchased by the university library. One of these manuscripts which has been donated to the library is the work called Teźkire-i Heft Muĥammedān Pādişāh.Tazkirahs that have a highly developed genre among Uighur Turks have also an important place in literary history researches. In Uighur literature these works, containing important information about the historical, political, religious and literary figures of the period in which they were written, “describe the historical events and individuals in the form of prose or poetry and a genre that is both historical and literary aspects” or are defined as “significant individuals known to have lived in historical periods of and an important event or events occurring in a certain place or work.” One of the tazkirahs that has a similar definition is Tezkire-i Çihilten [Teźkire-i Heft Muĥammedān Pādişāh]. Prov. 13 registered number, size 23,5x15 cm this tazkirah was copied by Gunnar Hermansson, a Swedish missionary, in 1930. Each page of this work, which was donated to the library of Lund University by Gunnar Jarring in 1982, consists of fourteen lines. This tazkirah starts with the creation of Adam, and the birth of Muhammad and the information about the creation of seven layers of the sky and the earth, then it continues with a surprising news brought about by Muaz bin Cebel during a conversation of the Prophet with his companions. After Adam's creation, it is emphasised that eighteen thousand realms were created thanks to the Prophet. After these explanations, it is mentioned that the main reason of writing this tazkirah is to indicate that after the Prophet there came many saints each of whom had some stories told in these tazkirahs. Tezkire-i Çihilten [Teźkire-i Heft Muĥammedān Pādişāh] is one of these works in which some stories are told. In the continuation of this tazkirah the events are described as follows: One day after the morning prayer the Prophet is sermonizing his companions when Muaz bin Cebel suddenly comes in with a pale face, and salutes. The Prophet asks Muaz bin Cebel about the matter. He says: "O Messenger of Allah! After the morning prayer, I saw a strange creature on a tree outside. At that moment the tree dried up and the leaves began to fall. I was afraid, and I've come to tell you about this situation." When the Prophet and his Companions went out they saw the tree dried up and the leaves falling down. The Prophet turns and asks this strange creature’s name and where it came from. The animal starts talking: "O Messenger of Allah! I'm the wrath of Almighty God. I brought a plague on the people of Medina upon his permission.” then the creature flies away. The people of Medina, including the offspring’s, upon hearing this news, start crying and want the Prophet to pray to get rid of this trouble. At that moment they receive an unexpected news that the daughter of the Prophet became ill. Upon receiving this news the Prophet and his companions immediately go to see his daughter. They see the very poor state of Fatima. The prophet raises his hands and prays to God for the recovery of his daughter. Then the angel Gabriel brings greetings from the Almighty and says that the Prophet's prayer for her daughter will not be accepted as the "knife cannot cut its handle". Just then gives the good news and says Allah will not upset his Prophet who is a beloved servant. Thereupon the Prophet feels relaxed, and the angel Gabriel tells him: “Pray to God for sending seven of the forty heroes located in the sky, and pray for the healing of Fatıma. After their prayer say ‘amen’”. The Prophet has Gabriel call these people on his own behalf. The angel does what he wishes. These seven holy heroes, coming from the sky, pray and the Prophet says ‘amen’. Finally Fatima recovers. After this incident, these seven people accomplish their mission and ask for the permission of the Prophet to go back. But the Prophet does not allow them leave the earth. He wants them to remain on earth saying that they are already replaced by others by God. The new task of these people is to help Muslims who are in a difficult situation. Thereupon these seven people remain on earth to fulfil the task given to them. They fulfil their duties as long as the Prophet is alive. These seven holy Muhammadan go to see Ali after the death of the Prophet, and ask what they should do now. Ali says: "I do not know, go to the Prophet and ask him.” They go to the tomb. Spiritually the Prophet welcomes them and gives them a dry staff and tells them to wander the earth, and help wherever Muslims are in trouble. The prophet adds that when they come to a certain place the dry staff they are carrying will flourish and that specifies the place they are going to reside and settle down. These seven holy heroes set off to fulfil their task. Wherever they go, they help all the Muslims who are in distress. After a long journey they arrive at a place and see the staff about to flourish. They just plant the staff there and begin to do their duty and guide people. Many years pass and these seven holy people pass away and they are buried there. The staff that was given by the Prophet becomes a tree. But there has been no trace or mark for their tombs. The residents are not afraid of this tree which is growing bigger and bigger, and except them no one else knows these seven holy people lying here. In this way, after such a long time Mirza Eba Bekir begin his reign. During his rule lives a dervish called Shah Talip Şermet. Shah Talip Şermet, with his forty followers, after visiting Mekke-i Şerif, they circumambulate the Kaaba. They spend there for forty days in a place called çilehane for their trial and suffering. Then they go to have permission from the Prophet. They salute and greet with their gratefulness the spiritually seen Prophet. The Prophet turns to Shah Talip Şermet and utters: "Welcome, O Shah Talip Şermet!" and adds that he has a message for him to be entrusted. Somewhere in the Tatar territory there are seven heroes coming from somewhere in the sky among the forty brave men. Although they are all Muslims, no one knows where their tombs are. The prophet tells him that he must find the graves of these people and put a sign then let the residents pray for their souls day and night. Thus, these seven heroes will be pleased with the doings of the residents and the residents will get rid of their troubles. After this meeting Shah Talip Şermet and his followers leaves the side and go to Yarkent. He finds the graves with the help of his followers and puts a horsetail for each one. Later, in the same place, where the graves are placed, they build a small mosque and pray there. After a period of time, the remembrance and conversations of Shah Talip Şermet and his followers begin to awaken some interest around. The residents who are aware of these seven dead people, who actually seven holy Muhammadan, visit their graves to overcome the difficulties they face in time. This is transferred to Mirza Eba Bekir after a while. They also say that each day Shah Talip Şermet and his followers are honored with great favour and are now starting to be perceived as saints. Mirza Eba Bekir decide to understand whether this person is really a holy person or not. He calls a couple of his men and tell them to fry a cat and take it with nine loaves of bread to Shah Talip Şermet and his followers. "If he eats this fried cat, he is not a real saint then." says he. The men do what they are told them to do, that is, they take the fried cat with nine loaves to Shah Talip Şermet and his followers with the greetings of Mirza Eba Bekir. Shah Talip Şermet sits at the table placed in front of them starts telling the plan arranged by the ruler to the men who brought the cat. Then tells the cat to get up and leave. At that moment the fried cat becomes alive and escapes from the tray crying. Seeing this, the men of Mirza Eba Bekir ask for their forgiveness by bending down to Shah Talip Şermet’s feet. The Ruler's men inform him immediately about this situation. In the face of this event, Mirza Eba Bekir and his forty men, after the morning prayers, set off for Andican to visit Shah Talip Şermet and his followers. When they came to the place called Sanaz, Mirza Eba Bekir sends two of his men ahead of them. These two men cannot see Shah Talip Şermet and his followers in the small mosque, instead they just see an unconscious person lying down. They try to ask the lying person and want to learn who he is and where all the other people are. The person in the tomb says that his name is Şevki, then talks about the people there step by step such as who they are, why they came here, what they do. Finally he says that they are on the way to Buhara. The men go back and tell everything to the ruler as they learned from the lying person. Mirza Eba Bekir immediately lets his two men go after Shah Talip Şermet and his followers and the ruler tells his men that when they find Shah Talip Şermet and his followers just ask them to return. But Shah Talip Şermet says that he did not like the ruler’s behaviour and rejects the offer made to him. Thereupon Mirza Eba Bekir and his men return to the place where the tomb is. They give all the food to a dervish named Şevki. Then they make the maintenance of the mosque and appoint someone to be responsible for the mosque and the graves. He appoints him as sheikh. After this incident the graves of these seven great people and the mosque become very well known. People visit this place every morning and evening to pray for the removal of troubles. The origins of the works penned in the style of Tezkiretü'l Evliya in Anatolia go back to the first Muslim Turks and the state (s). These works have come up to the present time by changing the form and content and has been a great support to the permanent roots of Turkish Islam in Anatolia. And today there are different ideas-put forward-about how Islam spread among the Turks, studying on such works is of great importance in terms of achieving good results on the subject. When the language features are taken into account, this tazkirah is thought to belong to the Post-Classical Period Çagatay Turkish as the other tazkirahs studied before. Although Turkish words are mostly used, but Arabic and Persian words too often appear in the same work. In this study, we will focus on a seventeen-pages text called Teźkire-i Çihilten [Teźkire-i Heft Muĥammedān Pādişāh] which was copied by missionary Gunnar Hermansson in 1930 and was donated to the library of Lund University by Gunnar Jarring in 1982. We will also focus on the main topic, grammar and the vocabulary of the text.
Abstract (Original Language): 
İsveç’in Türk dünyası ile kurmuş olduğu ilişkilerin tarihi Vikingler dönemine kadar uzanmaktadır. Özellikle Rusya’ya karşı Tatarlar ve daha sonraları Osmanlılarla kurmuş oldukları siyasi ve ekonomik ilişkiler zamanla akademik araştırmaları beraberinde getirmiştir. Bu akademik ilişkilerin en önemli merkezlerinden biri Lund, diğeri Uppsala Üniversitesidir. Başlangıçta Türkoloji çalışmalarında önemli bir yeri olan Lund Üniversitesi, zaman içerisinde İsveç devletinin Türk dünyası ile ilişkilerini düzenleyen diplomatların yetiştiği önemli bir merkez olmuştur. Söz konusu üniversitenin kütüphanesinde Çağatay, Özbek ve Uygur Türkçesi ile yazılmış el yazması eserlerden oluşan değerli bir koleksiyon bulunmaktadır. Dünyanın üçüncü büyük koleksiyonu olarak kabul edilen ve içerisinde klasik ve halk edebiyatı eserleri, İslamî konulardaki el yazmaları, hukuki ve tarihi belgeler, tıbbi kitaplar, ticaret ve tasavvuf kitapları ile Doğu Türkistan’daki İsveç misyonerlik faaliyetlerinin anlatıldığı birçok belgenin bulunduǧu bu eserlerin çoğunluğu Türkolog Gunnar Jarring, bir kısmı İsveçli misyonerler tarafından bağışlanan, satılan veya üniversite kütüphanesi tarafından satın alınan eserlerden meydana gelmektedir. Kütüphaneye bağışlanan bu elyazmalarından biri de Teźkire-i Heft Muĥammedān Pādişāh adlı eserdir.Uygur Türkleri arasında oldukça gelişmiş bir tür olan tezkirelerin edebiyat tarihi araştırmalarında önemli bir yeri vardır. Yazıldıǧı dönemin tarihî, siyasi, dinî ve edebî şahsiyetleri hakkında önemli bilgiler içeren bu eserler, Uygur edebiyatında “tarihî olayları ve şahısları nesir ya da şiir şeklinde anlatan ve hem tarihî hem de edebi yönü olan bir tür” veya “bilinen tarihî dönemde yaşamış önemli şahıslar ve belli bir yerde ortaya çıkan önemli bir olay veya hadiselerin anlatıldıǧı eser” şeklinde tanımlanır.1 Sözkonusu tanıma uyan bu tezkirelerden biri de Teźkire-i Çihilten [Teźkire-i Heft Muĥammedān Pādişāh]’tır. Prov. 13 numaraya kayıtlı, ölçüleri 23,5x15 cm olan bu tezkire, İsveçli misyoner Gunnar Hermansson tarafından 1930 yılında kopya edilmiştir. 1982 yılında Gunnar Jarring tarafından Lund Üniversitesi Kütüphanesine bağışlanan eserin her sayfası on dört satırdan meydana gelmektedir. Hz. Âdem’in yaratılışı, Hz. Peygamberin doğumu ve yedi kat gökyüzü ile yedi kat yeryüzünün var edilişi hakkındaki bilgi ile başlayan bu tezkire, daha sonra Hz. Peygamberin sahabeleriyle yaptığı bir sohbet esnasında Muaz bin Cebel’in getirdiği şaşırtıcı bir haberle devam eder. Hz. Âdem’in yaratılışından sonra ise on sekiz bin âlemin Hz. Peygamber sayesinde yaratıldığı vurgulanır. Bu açıklamalardan sonra tezkirenin kaleme alınış sebebi olarak Hz. Peygamberden sonra birçok evliyanın geldiği, bunların her birisi hakkında çeşitli kıssaların mevcudiyeti ve Teźkire-i Çihilten [Teźkire-i Heft Muĥammedān Pādişāh]’ın da bu kıssaların anlatıldığı eserlerden biri olduğu belirtilir. Tezkirenin devamında ise olaylar şöyle anlatılır: Bir gün Hz. Peygamber sabah namazından sonra sahabelerini toplayıp onlara nasihat ederken Muaz bin Cebel aceleyle ve yüzünün rengi kaçmış bir hâlde içeri girer, selam verir. Hz. Peygamber, Muaz bin Cebel’e ne olduğunu sorar. O da: “Ey Allah’ın Resulü! Sabah namazı bittikten sonra dışarı çıktığımda bir ağacın üzerinde garip bir yaratık gördüm. O anda ağaç kurudu ve yaprakları da dökülmeye başladı. Çok korktum ve bu durumu size haber vermeye geldim.” şeklinde cevap verir. Hz. Peygamber ve sahabeleri dışarı çıktığında ağacın kuruduğunu ve yapraklarının da döküldüğünü görürler. Hz. Peygamber hemen bu garip yaratığa dönerek adını ve nereden geldiğini sorar. Hayvan derhal dile gelip: “Ya Resulallah! Ben Hak Teâlâ’nın bir gazabıyım. O’nun izniyle Medine halkına bir musibet getirdim.” diyerek uçup gider. Bu haberi duyan Medine halkı, çoluk çocuk demeden korkup ağlamaya başlar ve Hz. Peygamber’den, bu belanın başlarından def edilmesi için dua etmesini isterler. O anda Hz. Peygamber’e kızı Fatıma’nın aniden hastalandığı haberi gelir. Hemen kızının yanına giden Hz. Peygamber ve sahabeleri, Hz. Fatıma’nın durumunun çok kötü olduğunu görürler. Hz. Peygamber hemen ellerini kaldırır ve kızının iyileşmesi için Allah’a dua eder. O anda Hz. Cebrail, Cenab-ı Hak’tan selam getirir ve “bıçağın kendi sapını kesemeyeceği” gibi Hz. Peygamberin duasının da kendi kızı için kabul olmayacağını bildirir. Hemen ardından ise Allah’ın, sevgili kulu olan Hz. Peygamberi üzmeyeceği haberini verir. Bunun üzerine çok rahatlayan Hz. Peygamber’e Hz. Cebrail şöyle der: “Gökyüzünde bulunan görevli kırk kahramandan yedisinin dünyaya gönderilmesi ve Hz. Fatıma için dua etmelerini Allah’tan niyaz eyle. Onlar dua ettikten sonra da sen ‘âmin’ de.” Hz. Peygamber, Hz. Cebrail’den bu kişileri kendi adına onun çağırmasını ister. Hz. Cebrail de Hz. Peygamberin dediğini yapar. Gökyüzünden gelen bu yedi kahraman veli zat dua eder ve akabinde Hz. Peygamber de ‘âmin’ der. Sonunda Hz. Fatıma iyileşir. Bu olaydan sonra görevlerinin bittiğini söyleyen bu yedi zat geri dönmek için Hz. Peygamberden izin ister. Hz. Peygamber onlara izin vermez ve Allah’ın onların yerine başka zatlar görevlendirdiğini söyleyerek onlardan yeryüzünde kalmalarını ister. Yeni görevlerinin yeryüzünde zor durumda kalan Müslümanlara yardım etmek olduğunu söyler. Bunun üzerine bu yedi kişi verilen görevi yerine getirmek için yeryüzünde kalır. Hz. Peygamber, hayatta olduğu müddetçe bu görevlerini yerine getirirler. Bu Yedi Muhammedî Velî, Hz. Peygamber’in vefatından sonra Hz. Ali’nin yanına gelip ne yapmaları gerektiğini sorar. Hz. Ali de: “Ben bilmiyorum, gidip Hz. Peygamber’e sorun” diye cevap verir. Bu yedi kişi Hz. Peygamber’in kabrine gider. Manevi olarak onları karşılayan Hz. Peygamber, kendilerine bir kuru asa verir ve yeryüzünü dolaşmalarını, her nerede bir Müslüman sıkıntıda olsa ona yardım etmelerini söyler. Bir yere geldiklerinde ise ellerindeki bu kuru asanın yeşereceğini belirtir ve kendilerinden o yeri mesken tutmalarını, oraya yerleşmelerini ister. Bu yedi kahraman veli, aldıkları bu görevi yerine getirmek üzere yola koyulurlar. Gittikleri yerlerde sıkıntı içerisinde bulunan Müslümanlara yardım ederler. Uzunca bir aradan sonra geldikleri bir yerde ellerindeki asanın yeşermeye başladığını görürler. Hemen ellerindeki asayı toprağa diker ve oraya yerleşerek irşat görevlerini yapmaya başlarlar. Aradan yıllar geçer ve bu yedi veli zat burada vefat eder ve naaşları da ikamet ettikleri yere gömülür. Hz. Peygamber’in onlara verdiği asa ise büyüyüp bir ağaç olur. Fakat görünürde kabirlerini belli edecek hiçbir iz ve işaret bulunmaz. Çevrede yaşayan insanlar her gün büyüyen bu ağaçtan korkmaz ve onlardan başka kimse burada yatan insanların yedi veli zat olduğunu bilmez. Bu şekilde aradan uzun yıllar geçtikten sonra hükümdarlık sırası Mirza Eba Bekir’e gelir. Bu hükümdar zamanında Şah Talip Şermet isimli bir derviş vardır. Şah Talip Şermet kırk müridi ile beraber Mekke-i Şerif’i ziyaret ettikten sonra Kâbe’yi tavaf eder ve kırk günlük çilehaneden sonra oradan ayrılmak için Hz. Peygamber’den izin ister. Manevi olarak kendilerine görünen Hz. Peygamber’e selam verip şükranlarını sunarlar. Hz. Peygamber de Şah Talip Şermet’e dönerek: “Hoş geldiniz ey Şah Talip Şermet!” diye hitap eder ve kendisine bir emaneti olduğunu söyler. Tatar topraklarında bir yerde gökyüzündeki kırk yiğidin arasından gelen yedi kahramanın bulunduğunu ve kendilerinin Müslüman olmalarına rağmen onların kabirlerini kimsenin bilmediklerini söyler. Gidip bu zatların kabirlerini bulmalarını ve oradaki halkın sabah akşam ruhlarına fatiha okumaları için kabirlerinin başlarına bir işaret koymalarını ister. Böylece onlar halktan razı olacaklar, halk da onların yardımıyla sıkıntılarından kurtulacaklardır. Bu görüşmeden sonra Şah Talip Şermet ve müritleri oradan ayrılarak Yarkent tarafına giderler. Müridleriyle beraber söz konusu bu yedi veli zatın kabirlerini bulur ve başlarına birer tuğ dikerler. Mezarların bulunduğu bu yere bir de üstü kapalı küçük bir mescit yaparak orada ibadet ederler. Bir süre sonra Şah Talip Şermet ve talebelerinin zikir ve sohbetleri, etrafta ilgi uyandırmaya başlar. Bunların bulunduğu yerde yatan zatların Yedi Muhammedî Velî olduklarını bilen yöre halkı, zaman içinde karşılaştıkları sıkıntıların giderilmesi için onların kabirlerini ziyaret eder. Bu durum bir süre sonra Mirza Eba Bekir’e iletilir. Şah Talip Şermet ve müritlerinin her geçen gün halkın büyük teveccühüne mazhar olduğunu ve artık evliya olarak algılanmaya başladığını anlatırlar. Mirza Eba Bekir de bu kişinin gerçekten mübarek bir zat olup olmadığını tecrübe etmeye karar verir. Bir kaç adamını çağırarak kendilerinden bir kedi kızartmalarını ve dokuz ekmekle birlikte Şah Talip Şermet ve müritlerine götürmelerini söyler. “Eğer bu kızarmış kediyi yerse gerçek evliya değildir.” der. Adamlar denileni yaparlar ve Mirza Eba Bekir’in selamıyla birlikte kızarmış bir kedi ve dokuz ekmeği Şah Talip Şermet ve müritlerine götürürler. Şah Talip Şermet önlerine konulan sofraya oturur ve dönemin hükümdarının kendisi için hazırladığı planı onun adamlarına anlatır. Daha sonra kediye kalkıp gitmesini söyler. O anda kızarmış kedi canlanır ve feryat ederek tabaktan kaçıp gider. Bunu gören Mirza Eba Bekir’in adamları hemen Şah Talip Şermet’in ayağına kapanıp kendisinden af dilerler. Hükümdarın adamları durumu hemen kendisine haber verir. Bu olay karşısında Mirza Eba Bekir ve kırk adamı sabah namazından sonra Şah Talip Şermet ve müritlerini ziyaret için Andican tarafına doğru yola çıkar. Şanaz denilen yere geldiklerinde Mirza Eba Bekir önden iki adamını gönderir. Gelen adamlar Şah Talip Şermet ve müritlerinin mescitte olmadığını, içeride sadece baygın bir kişinin yattığını görürler. Bu kişiler oradaki kişinin kim olduğunu ve buradaki insanların nerede olduklarını sorarlar. Türbedeki kişi önce adının Şevki olduğunu söyler, daha sonra ise buradakilerin kim olduklarını, buraya niçin geldiklerini ve ne yaptıklarını tek tek anlatır. Son olarak Buhara’ya gitmek için yola çıktıklarını belirtir. Bunu duyan hükümdarın adamları durumu hemen kendisine haber verir. Mirza Eba Bekir de iki adamını derhal yola çıkarır ve Şah Talip Şermet ve müritlerini bulup onlardan geri dönmelerini rica eder. Fakat Şah Talip Şermet, hükümdarın yaptığı davranıştan çok kırıldığını söyler ve kendisine yapılan bu teklifi reddeder. Bunun üzerine Mirza Eba Bekir ve adamları geri dönerek türbenin bulunduğu yere gelirler. Ellerindeki bütün yiyecekleri Şevki isimli bir dervişe bırakır. Daha sonra mescidin bakımını yapar ve Sadık adlı birini mescit ve kabirlerden sorumlu olması için şeyh olarak görevlendirir. Bu olaydan sonra mescit ve bu yedi büyük zatın kabirleri artık iyice bilinir hâle gelir. Halk ise her sabah ve akşam burayı ziyaret ederek fatihalar okur ve sıkıntılarının giderilmesi için dua eder. Anadolu’daki Tezkiretü’l Evliya tarzında kaleme alınan eserlerin kökenleri ilk Müslüman Türkler ve devlet(ler)i dönemine kadar uzanır. Bu eserler zamanla şekil ve muhteva değiştirerek günümüze kadar gelmiş ve Türk Müslümanlığının Anadolu’da kalıcı bir şekilde kök salmasına büyük destek olmuştur. Ayrıca İslamiyet’in Türkler arasında nasıl yayıldığına dair farklı görüşlerin ileri sürülmeye çalışıldığı günümüzde, bu tür eserlerin ortaya çıkarılarak üzerinde çalışılması konuya ilişkin daha sağlıklı bigilere ulaşılması bakımından büyük önem taşımaktadır. Dil özellikleri dikkate alındıǧında bu tezkirenin de daha önce üzerinde çalışma yapılan diğer tezkireler2 gibi Klasik Sonrası Dönem Çaǧatay Türkçesine ait olduǧu düşünülmektedir. Eserde çoğunlukla Türkçe kelime kullanılmasına rağmen Arapça ve Farsça kelimelerin de azımsanmayacak sıklıkta olduğu görülür. Bu çalışmada, misyoner Gunnar Hermansson tarafından 1930 yılında istinsah edilen ve 1982 yılında Gunnar Jarring tarafından Lund Üniversitesi Kütüphanesine bağışlanan Prov. 13 numaraya kayıtlı ve toplam on yedi sayfalık Teźkire-i Çihilten [Teźkire-i Heft Muĥammedān Pādişāh] adlı eserin çeviri yazısı, gramer ve dil özellikleri ile konu ve kelime dünyası üzerinde durulacaktır.
1005
1046

REFERENCES

References: 

AKALIN Şükrü Halûk vd., Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2011.
__________ __________, Yazım Kılavuzu, Yazım Kılavuzu, Yazım Kılavuzu, Yazım Kılavuzu, Yazım Kılavuzu, Yazım Kılavuzu, Yazım Kılavuzu, Yazım Kılavuzu, Yazım Kılavuzu, Yazım Kılavuzu, Yazım Kılavuzu, Yazım Kılavuzu, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2005.
ARAT Reşit Rahmeti, “Türkçe Metinlerde e/i Meselesine Dair”, Makaleler I, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 1987.
BERBERCAN Mehmet Turgut, “Buğra Tezkiresinden Parçalar (Transkripsiyon - Dil Özellikleri Üzerine Üzerine Bazı Açıklamalar - Tercüme”, İnternational Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 6/4, Fall, 2011, s. 431-455.
BERDAK Yusuf TULUM, Mehmet Mahir, Sözlük - Özbekistan Türkçesi – Türkiye Türkçesi, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul 1994.
COŞKUN Volkan, Özbek Türkçesi Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
CSATÓ Éva Á., Uppsala Üniversitesi’nde Türkoloji Çalışmaları, Bildiriler: Uluslararası Türkçenin Batılı Elçileri Sempozyumu (5-6 Kasım 2012 İstanbul), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2014.
Tezkire-i Çihilten 1045
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 10/4 Winter 2015
DAĞISTANLI B. Erdem, “Tezkire-i Buğra Han’ın Çağatayca Yazılmış Bir Nüshası (Metin-Dil İncelemesi-Tıpkıbasım)”, İnternational Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/4, Fall, 2012, s. 1313-1393.
DEVELLİOĞLU Ferit, Osmanlıca – Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara 1997.
ECKMANN Janos, Çağatayca El Kitabı, [Çeviren: Günay Karaağaç] İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1988.
EKER Ümit, ZAL Ünal, Risâle-i Temürçilik, Uygur Araştırmaları Dergisi, S. 4 (Güz), 2014., s. 155-173.
EKER Ümit, ZAL Ünal, Risâle-i Ehl-i Derviş, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 10/2 Winter 2015, p. 283-328.
ERASLAN Kemal, Eski Uygur Türkçesi Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2012.
__________, “Doğu Türkçesinde Ek Uyumsuzluğuna Dair”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt: 18, 1970, s. 113-124.
ERBAY Fatih, “Gölge Kelime’ Ve Çağatayca Sözlüklerdeki Bazı Gölge Kelimeler”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 5/3 Summer 2010.
ERCİLASUN Ahmet Bican vd., Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yayınları, Ankara 2007.
ERDEM UÇAR Filiz Meltem, “Çağatay Türkçesinde Eski Türkçenin İzleri”, İnternational Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 6/1, Winter, 2011, s. 1891-1898.
ERGİN Muharrem, Türk Dil Bİlgisi, Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım, İstanbul 1993.
GABAİN A. Von, Eski Türkçenin Grameri, [Çeviren: Mehmet Akalın], Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1995.
HACIEMİNOĞLU Necmettin, Karahanlı Türkçesi Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2003.
JARRING Gunnar, Tjurkologija v Švecii. Sovetskaja tjurkologija 3, 1977, s. 94-102. Türkçesi: İsveç’te Türkoloji Araştırmaları. Belleten 173, Ankara 1980, s. 125-136.
__________, Central Asian Turkic place-names: Lop Nor and Tarim area: an attempt at classification and explanation based on Sven Hedin’s diaries and published works. Sven Hedin Foundation, National Museum of Ethnography, Stockholm 1997.
JOHANSON Lars, Turkiska studier i stormaktstidens Sverige. Csató, Éva Á. & Gren-Eklund, Gunilla & Sandgren, Folke (editörler) En resenär i svenska stormaktstidens språklandskap: Gustaf Peringer Lillieblad (1651-1710), 2008.
KANAR Mehmet, Farsça – Türkçe Sözlük, Deniz Kitabevi, İstanbul 2000.
KARAAĞAÇ, Günay, Türkçenin Ses Bilgisi, Kesit Yayınları, İstanbul 2013.
KOCAOĞLU Timur, “Tarihi Türk Lehçeleri Metinlerinin Transkripsiyonlanmasında Kapalı é/i Meselesi”, Türk Kültürü, Sayı: 483-484, 2003, s. 266-281.
MARUFOV Z. M., Özbek Tilining İzahlı Luğati, Moskva Rus Tili Neşriyati, Moskova 1981.
MUTÇALI Serdar, Arapça – Türkçe Sözlük, Dağarcık Yayınları, İstanbul 2014.
1046 Ünal ZAL – Ümit EKER
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 10/4 Winter 2015
NECİP Emir Necipoviç, Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1995.
ÖGER ÖGER ÖGER Adem, Uygur Adem, Uygur Adem, Uygur Adem, Uygur Adem, Uygur Adem, Uygur Adem, Uygur Adem, Uygur Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Türkleri Arasında Satuk Bura Han, Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı , Ege , Ege , Ege , Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012. Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012.
ÖLMEZ Mehmet, “Şeyh Süleymân Efendi “Şeyh Süleymân Efendi “Şeyh Süleymân Efendi “Şeyh Süleymân Efendi “Şeyh Süleymân Efendi “Şeyh Süleymân Efendi “Şeyh Süleymân Efendi “Şeyh Süleymân Efendi “Şeyh Süleymân Efendi -i Buhârî: Lugat i Buhârî: Lugat i Buhârî: Lugat i Buhârî: Lugat i Buhârî: Lugat i Buhârî: Lugat i Buhârî: Lugat i Buhârî: Lugat i Buhârî: Lugat -ı Çagatay ve Türkî ı Çagatay ve Türkî ı Çagatay ve Türkî ı Çagatay ve Türkî ı Çagatay ve Türkî ı Çagatay ve Türkî ı Çagatay ve Türkî ı Çagatay ve Türkî ı Çagatay ve Türkî ı Çagatay ve Türkî ı Çagatay ve Türkî ı Çagatay ve Türkî ı Çagatay ve Türkî ı Çagatay ve Türkî ı Çagatay ve Türkî -i Osmânî, İstanbul i Osmânî, İstanbul i Osmânî, İstanbul i Osmânî, İstanbul i Osmânî, İstanbul i Osmânî, İstanbul i Osmânî, İstanbul i Osmânî, İstanbul i Osmânî, İstanbul i Osmânî, İstanbul i Osmânî, İstanbul 1298” , Türk Dilleri Araştırmaları Dergisi, Sayı: 13, İstanbul 2003, s. 29 – 368.
ÖZTÜRK Mürsel, Farsça Dilbilgisi, Murat Kitapevi Yayınları, Ankara 1995.
PAÇACIOĞLU Burhan, Türkçenin Sözcük Dağarcığı, Bizim Büro Basımevi, Ankara 2006.
SAMİ Şemsettin, Kâmûs-ı Türkî, Enderun Yayınları, İstanbul 1989.
STEINGASS Francis Joseph, A Comprehensive Persian – English Dictionary, Çağrı Yayınları, İstanbul 2005.
TEKİN Talat, Orhon Türkçesi Grameri, Sanat Kitabevi, İstanbul 2003.
Uyǧur Edebiyatı Tarihi-3, Pekin Milletler Neşriyatı, Çin, 2006, s. 117.
Uyǧur Tiliniñ İzahlik Luǧiti, Şincañ Halk Neşriyatı, Çin, 1999, s. 280.
ÜNLÜ Suat, Çağatay Türkçesi Sözlüğü, Eğitim Yayınları, Konya 2013.
YAZIR Elmalılı Muhammed Hamdi, Kur’ân-ı Kerîm ve Meal-i Şerîfi (Hazırlayan ve notlandıran, Ertuğrul Özalp), İşaret Yayınları, İstanbul 2000.
YILMAZ CEYLAN Emine, “Ana Türkçede Kapalı e Ünlüsü”, Türk Dilleri Araştırmaları, 1991, s. 151 – 165.
ZAL Ünal, Osmanlı Sultanı II. Abdülhamit Tarafından İsveç Kralı II. Oscar’a Hediye Edilen Türkçe Elyazması Eserler. The international exhibition and scientific conference “Science, technology and innovative technologies in the prosperous epoch of the powerful state”, 12-14 Haziran, Aşgabat-Türkmenistan 2013.
__________, Uppsala Üniversitesinde bulunan Türkçe Eserler, [Demir, Nurettin; Karakoç, Birsel; Menz, Astrid (editörler)], Türkoloji ve Dilbilim. Éva Á. Csató Armağanı, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara 2014, s. 479-490.
__________, “İsveç’te Ali Şîr Nevâî’nin İzleri”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 9/12 Fall, 2014.
ZAL Ünal, EKER Ümit, Ebû Nasr Samânî Tezkiresi, Uygur Araştırmaları Dergisi, S. 4 (Güz), 2014, s. 11-23.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com