Buradasınız

EVALUATION IN RELATION TO STRUCTURE AND MEANING PROPERTIES OF TURKISH REDUPLICATION

TÜRKÇE İKİLEMELERİN YAPI VE ANLAM ÖZELLİKLERİNE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Journal Name:

Publication Year:

Keywords (Original Language):

Abstract (2. Language): 
Bu çalışmada, Türkçede anlamı pekiştirmek, daha etkili, kıvrak ve akıcı bir anlatımın sağlanması için kullanılan; sözcüklerin tekrar edilmesi veya anlamları birbirine yakın yahut karşıt olan ya da sesleri birbirini andıran iki sözcüğün yan yana kullanılmasıyla oluşturulmuş söz öbekleri olan ikilemeler ele alınarak yapısal ve anlamsal olarak ikileme mantığına uymadığı halde ikilemeymiş gibi değerlendirilen bazı söz öbekleri üzerinde durulmuştur. Bu örnekler A- m, p, r, s ünsüzleriyle oluşturulan pekiştirmeler. B- İkileme olarak değerlendirilen kökteşlemeler C- -r/mAz yapılı ulaçlardan oluşturulan ikilemeler. D- Tek sözcük olduğu halde ikileme olarak değerlendirilen kaçkaç, çekçek, gelgel, benbenci, hımhım, zemzeme, kumkuma gibi birleşik sözcükler. E- ne.....ne bağlacı veya köfte ekmek, sucuk ekmek, böbrek ekmek, cin tonik, viski kola, viski soda gibi söz öbekleri. F- Ip yapılı ulaçlardan oluşturulan ikilemeler ile m ön sesiyle oluşturulan öbekler ana başlıkları altında toplanarak ele alınmış ve irdelenmiştir. İkilemelerin yapı ve anlam yanılgıları varsayımından hareketle çözümlemeler yapılmıştır. Çalışmada ele alınıp değerlendirilen örnekler, Türkçe ikilemeler konusunda bugüne kadar yapılmış olan çalışmalardan seçilmiştir. Bu bağlamda ikilemelerle ilgili yapısal ve anlamsal olarak karşılaşılan sorunlar ışığında saptamalarda bulunulmuş ve konuya ilişkin ölçütler ortaya konmuştur. Dolayısıyla da bu çalışmayla Türkçe’de yoğun olarak kullanılan ikilemelerle ilgili; bundan sonraki süreçte ikileme olmayan söz öbeklerinin ikilemeymiş gibi değerlendirilmemesi konusunda katkı sunulmuştur.
Abstract (Original Language): 
In this study we will emphasize some word phrases in Turkish which are assumed as reduplication even if they structural and semantically do not comply with the logic of reduplication of word phrases generated by repeating word, or using words with the same or contrary meaning or those with a similar sound next to each other in order to corroborate a meaning or to use a more efficient, agile and streamlined wording. These samples were collected and analyzed under the following headings: In this study we will emphasize some word phrases in Turkish which are assumed as reduplication even if they structural and semantically do not comply with the logic of reduplication of word phrases generated by repeating word, or using words with the same or contrary meaning or those with a similar sound next to each other in order to corroborate a meaning or to use a more efficient, agile and streamlined wording. These samples were collected and analyzed under the following headings: Corroborations generated by the consonants A- m, p, r, s B- paronomasias being assumed as reduplication C- reduplications being generated by -r/mAz structured gerunds. D- Compound words like kaçkaç, çekçek, gelgel, benbenci, hımhım, zemzeme, kumkuma which are assumed as reduplication although it is a single word. E- conjunctives such as ne.....ne or word phrases like köfte ekmek, sucuk ekmek, böbrek ekmek, cin tonik, viski kola, viski soda. F- reduplications generated by Ip structured gerunds and phrases generated with the initial phoneme m. From the point of the assumption of structure and meaning error of reduplication analyses have been made. The samples given in this research are taken from the previous researches done on the same topic. Therefore, my research aims at discussing the structural problems as well as those that arise in meaning against the background of those previous researches in order to come up with a criteria for Turkish reduplications. It is also the aim of this research to distunguish between reduplications and those which are not, since the Turkish language make use of them abundantly and thereby to contribute to this understanding.
183
194

REFERENCES

References: 

Abik, D. (1999) “(İsim1+lI/lU) (İsim2+lI/+lU)” kuruluşundaki ikilemeler. VII. Milletlerarası
Türkoloji Kongresi, İstanbul.
Ağakay, M.A. (1953). İkilemeler üzerine. Türk Dili, 2(16),189-191,
Ağakay, M.A. (1953). İkilemeler üzerine. Türk Dili, 2(17),189-191,1953
Ağakay, M.A. (1954). Türkçede kelime koşmaları. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten.
Akerson, F. (1982). Türkçenin çeviride tam değerlendirilemeyen bir özelliği: İkilemeler.
Çağdaş Eleştiri, 6, 49-52.
Aksan, Y. (2001). Türkçede zaman anlatım ve kimi ikileme yapıları, XV. Dilbilim Kurultayı-
İstanbul.
Aksoy, Ö. A. (1987) Ana Yazım Kılavuzu (21. Basım). İstanbul: Adam Yayınları.
Aktaş, T. (1996). Yapı ve anlam bakımından Almanca ve Türkçede ikilemeler. Türk Dili,
539, 565-575.
Akyalçın, N. (2007). Türkçe ikilemeler sözlüğü. Anı Yayıncılık, Ankara.
Akyalçın N. & Öztuncer, Ö. (2004). Yaşar Kemal’in fırat suyu kan akıyor baksana adlı
romanındaki ikilemeler. Folklor Edebiyat Dergisi, 37. 133-165.
Akyalçın, N. (2005). Yaşar Kemal ve Orhan Pamuk’un romanlarında kullanılan ikilemeler.
KIBATEK XI. Uluslararası Edebiyat Sempozyumu, Yakın Doğu Üniversitesi, Kıbrıs,
352-358.
Banguoğlu, T. (1986). Türkçenin grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Bilgin, M. (2006). Anlamdan anlatıma Türkçemiz. Ankara: Anı Yayıncılık,
Bozkurt, F. (2004) Türkiye Türkçesi. İstanbul: Kapı Yayınları.
Büyük Türkçe Sözlük. (http//www.tdk.org.tr)
Çağatay, S. (1978). Uygurcada hendiadyonyoinler. dil ve tarih-coğrafya fakültesi, Yıllık
Çalışmalar Dergisi, 1, 29-66.
Çoraklı, Ş. (2001). Türkçenin yaratma gücü ikilemeler I. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
Dergisi, 17. 53.
Çoraklı, Ş. (2005). Türkçenin yaratma gücü ikilemeler II. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
Dergisi, 27. 41-44.
Demir, T. (2004) Türkçe dilbilgisi, Ankara: Kurmay Yayınevi.
Duman, M. (2006). İkilemeler ve “yalnız başına” örneği üzerine” Ege Üniversitesi Türkiyat
Araştırmaları Merkezi. Uluslararası Türkoloji Kongresi, Çeşme/İzmir.
Erdem, M. D. (2005). Harezm Türkçesinde ikilemeler ve yinelemeler üzerine. Bilig Dergisi
33, 189-226.
Eren, H. (1949). İkiz Kelimelerin Tarihine Dair. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. VII,
(2), 283-286.
Ergin, M. 2001. Üniversiteler İçin Türk dili. İstanbul: Bayrak Yayınları.
Foy, K. (1899.) Studien zur Osmanischen Syntax, das Hendiadyoin und die Wortfolge
“ana baba” Mitteilungen des Seminars für Orientalische Sprachen (MSOS), Berlin,
2, 105-136.
Genç, N. E. (2003). Süheyl ü Nev-Bahâr’da İkilemeler. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü.
Gökçeoğlu, M. (2004). Kıbrıs Türk ikilemeleri ve yansıma sesleri sözlüğü. Lefkoşa/Kıbrıs:
Eğitim Vakfı Yayınları.
Hatiboğlu, V. (1981). Türk dilinde ikileme. Ankara: Önsöz TDK Yayınları.
Hengirmen, M. (2002). Türkçe dilbilgisi. Ankara: Engin Yayınları, http://www.tdk.gov.tr
Kükey, M. (1975). Uygulamalı örneklerle Türkçenin sözdizimi. Ankara: Kardeş Matbaası.
Marchand, H. (1952). Alliteration, Ablaut und Reim in der Türkischen Zwillingsformen
Oriens, Ledien, V, 60-69.
Müler, H. G. (2003). Morphophonologische Untersuchungen an Reduplikationen im
Türkischen”, Tübingen, Yayımlanmış Doktora Tezi.
Nagy, E. K. (2004). İki Taşla Bir Kuş…Çağataycada Hendiadyoin. Türk Dil Kurultayı
Bildirileri I. V. Uluslararası Türk Dil Kurultayı, 1125-1136.
Ölmez M. (1998) Eski Uygurca oduk sak İkilemesi Üzerine. Türk Dilleri Araştırmaları 8,
35-47.
Ölmez, Z. K. (1998) Kutadgu bilig’de ikilemeler: Bahşı Ögdisi. Türk Dilleri Araştırmaları
Dizisi, 21.
Ölmez, Z. K. (1997) Kutadgu bilig’de ikilemeler. Türk Dilleri Araştırmaları, 7.
Öz, A. (1997). Özbek Türkçesinde İkilemeler. Türkoloji Dergisi, 287-311.
Sami, Ş. (1989) Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Enderun Kitabevi.
Sertkaya, O. F. (1982-1983). Maitrisimit Nom Bitig. TDAY Belleten s. 265.
Sev, G. (2004). Divanü Lûgat’it Türk’te ikilemeler. Türk Dili, 634, 497-510.
Şahin, H. (1997). Ferah-nâme’de geçen ikilemeler üzerine. Osmanlı Araştırmaları XVII,
125-135.
Şen, S. (2002). Eski Uygur Türkçesinde ikilemeler. OMÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Samsun.
Şen, S. (2005). Standart Türkiye Türkçesinde ikilemelerle yaşayan tarihî sözcükler”. şinasi
tekin'in anısına uygurlardan osmanlıya. İstanbul: Simurg Yayınları.
Talu, F. N. (2003). Kısasü’l-Enbiyâ’da İkilemeler. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü.
Tietze, A. (1966). Reduplikasyon ve ( r ) İle Kurulmuş Çift Sözler, Reşit Rahmeti Arat İçin,
423-429.
Tuna, O. N. (1948). Türkçede Tekrarlar. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili
ve Edebiyatı Dergisi, 3, 429-447.
Tuna, O. N. (1986) Türk Dili Araştırmaları Yıllığı, Belleten, 163-228.
Türkçe Sözlük. 1983, TDK Yayınları (I. Cilt). Genişletilmiş (7. Baskı). Ankara.
Üstünova, K. (1998). Dede Korkut destanlarında aralıklı ikilemeler. Türk Dili, 557, 464-
470.
Yüce, N. (1998). İkilemelerdeki ilginç problemler. Bahşı Ögdisi. Klaus Röhrborn
Armağanı-Haz. J. P. Laut, M. Ölmez, Freibug / İstanbul.
Zülfikar, H. (1995). Türkçede ses yansımalı kelimeler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com