Abstract (Original Language):
Makalede bu sene 200. yıldönümünü kutladığımız Mirza Fatali Ahundov’un
felsefi, bilimsel görüşleri, etik ve estetik bakış açısı, ayrıca din konusundakı felsefi
fikirleri, kadın-erkek eşitliği, elifba ıslahatı ve diğer konular araştırılmıştır. Bu
aratırmada Ahundov’un Batılı aydınların eserlerine referansları ve bununla ilgili Haydar
Huseynov’un araştırmaları ışığında Azerbaycan’da aydınlanma felsefesinin
gelişimindeki hizmetleri tetkik edilmiştır. Önceleri Doğu’da oluşan tüm noksanları
İslam dini ve bu dinin devamcıları sayılan mollalarla ilişkilendiren Ahundov, daha
sonra İslama daha yumuşak yaklaşımda bulunmuş, milli-manevi değerlerin milletlerin
yaşamlarındakı olumlu etkisini belirtmiştir.
Ahundov idrak nazariyesinde rasyonalizmden yola çıkarak idrak sürecinde hissi
olanla rasyonel olanın vahdetini kabul etmiştir. Makalede Haydar Huseynov’un
araştırmaları sonucunda Ahundov’un ilmi mirasının tüm Doğu halklarının, özellikle
Azerbaycan halkının milli kültürel gelişimindeki rolü vurgulanmıştır.
Abstract (2. Language):
Mirza Fatali Akhundov whose 200 years anniversary celebrated this year
attended philosophical, scientific view, aesthetic and esthetic thoughts and philosophical
thoughts about religion, women and men law equality, the alphabet reform and etc. have
been investigated in the article. The acquaintance of Akhundov with the European
enlightener”s works and his services in the development of enlightened philosophical
Huseynov’s studying here. From the begining Akhundov have dealed all the events
which took place in the East world with Islam religion and with the moollah who are
religion cariers and then he kept loyal attention to Islam and valued highly positive
influence to welfare. Taking into account the realism in intellect theory Akhundov
adopted the unity of feeling and rationality.
In the conclution of Heydar Huseynov’s investigation it especially is pointed out
that Akhundov’s scientific hereatage played especial role in the development of national
culture of Azerbaijan and all eastern peoples.
